Dofinansowano ze środków dotacji Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

1. Dofinansowano ze środków dotacji Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej „Wykorzystywanie biomasy w gminie”

2. Co to jest biomasa? (1) Biomasa to najstarsze i najszerzej współcześnie wykorzystywane odnawialne źródło energii. Stanowi trzecie, co do wielkości na świecie, naturalne źródło energii. Zgodnie z Rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 9 grudnia 2004 roku biomasa to stałe lub ciekłe substancje pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, które ulegają biodegradacji, pochodzące z produktów, odpadów i pozostałości z produkcji rolnej oraz leśnej, a także przemysłu przetwarzającego ich produkty, a także części pozostałych odpadów, które ulegają biodegradacji (Dz. U. Nr 267, poz. 2656).

3. Co to jest biomasa? (2) Według definicji UE mianem biomasy określa się podatne na rozkład biologiczny frakcje produktów, odpady i pozostałości przemysłu rolnego (łącznie z substancjami roślinnymi i zwierzęcymi), leśnictwa i związanych z nim gałęzi gospodarki, jak również podatne na rozkład biologiczny frakcje odpadów przemysłowych i miejskich (Dyrektywa 2001/77/WE). W celu pozyskania biomasy uprawia się specjalne rośliny. Do tych upraw energetycznych nadają się zwłaszcza rośliny charakteryzujące się dużym przyrostem rocznym i niewielkimi wymaganiami glebowymi.

4. Gatunki roślin wieloletnich Wśród gatunków wieloletnich roślin uprawianych na cele energetyczne wymienia się: wierzbę krzewiastą (Salix L.), topolę (Populus L.), robinię akacjową (Robinia pseudoacacia L.), różę wielokwiatową (Rosa multiflora Thunb.), ślazowiec pensylwański (Sida hermaphrodita Rusby L.), rdest japoński (Reynoutria japonica Houtt.), rdest sachaliński (Reynoutria sachalinensis Nakai), rożnik przerośnięty (Silphium perfoliatum L.), topinambur (Helianthus tuberosus L.), miskant chiński (Miscanthus sinensis Andersson), miskant cukrowy (Miscanthus sacchariflorus (Maxim.) Hack.), miskant olbrzymi (Miscanthus x giganteus J. M. Greef & M. Deuter), spartinę preriową (Spartina pectinata Bosc ex Link).

5. Najbardziej popularne rośliny energetyczne uprawiane w Polsce Najbardziej popularną rośliną energetyczną uprawianą w Polsce jest wierzba krzewiasta odmiany Salix viminalis, Kolejną pod względem ilości upraw jest miskantus olbrzymi oraz ślazowiec pensylwański. Należy zwrócić również uwagę na uprawę topoli, która może być traktowana jako roślina energetyczna jednak na terenie kraju jest nadal mało znana.

6. Wierzba energetyczna (1) Wierzbę z rodzaju Salix viminalis można uprawiać na wielu rodzajach gleb, od gleb piaszczystych i bielicowych, aż po gleby organiczne. Bardzo ważnym czynnikiem dla wzrostu i rozwoju wierzby jest kwasowość gleby, toleruje ona szerokie spektrum odczynu glebowego w przedziale pomiędzy 4,5-7,6 pH. Najbardziej odpowiednim wydaje się być pH pomiędzy 5,5-6,5, czyli gleby nieznacznie kwaśne.

7. Ślazowiec Pensylwański

8. Warunki upraw biomasowych Rośliny szybko rosnące są uprawami wodolubnymi i uwarunkowania wodne należy uwzględnić w pierwszej kolejności w podejmowaniu decyzji przy zakładaniu plantacji. Najlepsze stanowiska to tereny, na których występuje wysoki poziom wód gruntowych, tereny w pobliżu cieków wodnych gdzie okresowo mogą występować lokalne wylewy max 2-3 tygodnie. Trzeba pamiętać, że do takich upraw nie nadają się jednak stanowiska stale zabagnione. Mniejsze znaczenie ma klasa bonitacyjna ziemi, na której chcemy uprawiać wierzbę. Oczywiście im klasa wyższa tym zbiory będą większe, ale w przypadku uprawy wierzby powinniśmy w pierwszej kolejności wykorzystywać te grunty, które z punktu widzenia innych upraw rolniczych przynoszą niższe plony lub ze względu na lokalne wylewy stanowią zagrożenie dla upraw.

9. Przygotowanie stanowiskadla wierzby energetycznej Wierzba jest rośliną wieloletnią, stąd przygotowanie stanowiska musi być dobrze przemyślane a jeszcze lepiej wykonane. Najważniejsze są pierwsze dwa lata uprawy, które tak naprawdę decydują o powodzeniu przedsięwzięcia. Plantację należy utrzymać w stanie nie zachwaszczonym oraz powinna być ona dobrze ukorzeniona. Ważne jest dostosowanie kwasowości i poziomu składników pokarmowych gleby do potrzeb wierzby (wykonanie badań gleby).

10. Dobór sadzonek wierzby energetycznej Wymagania dotyczące sadzonek reguluje norma BN-81/9123-02, która odnosi się do wikliny o przeznaczeniu plecionkarskim ale przez analogię można ją odnieść do gatunków i klonów o innym przeznaczeniu. Sadzonki (zrzezy) powinny mieć długość20-25 cm, grubość 7-15 mm, powinny być czyste o dużej żywotności, odpowiedniej wilgotności wolne od chorób i szkodników bez uszkodzeń mechanicznych. Poniżej pokazano sposób sadzenia zrzezów przy zakładaniu plantacji matecznej

11. Dobór sadzonek wierzby energetycznej Najlepszy materiał nasadzeniowy pochodzi z odrostów jednorocznych lub dwuletnich z plantacji matecznych czystych odmianowo. Zakończenia sadzonek powinny być zabezpieczone od strony wierzchołkowej parafiną a od drugiej, która znajdzie się w ziemi olejem parafinowym. Takie zabezpieczenia chronią zrzezy przed nadmiernym wysychaniem i przed infekcją przez różnego rodzaju patogeny, grzyby i wirusy. Nasadzenia najczęściej wykonuje się wczesną wiosną. Można również stosować jesienny termin, jest on jednak uzależniony od lokalnych warunków pogodowych. Jesienne nasadzenia powinny być wykonane przed zamarznięciem gleby.

12. Sadzenie wierzby energetycznej Zrzezy powinny być sadzone w taki sposób aby przynajmniej dwa uśpione pąki pozostawały nad powierzchnią ziemi. Sadzenie odbywa się ręcznie lub mechanicznie. Gęstość uzależniona jest od rozstawu kół maszyn rolniczych szczególnie ciągników, maszyn do pielęgnacji oraz zbioru roślin z plantacji. Wielkość nasadzeń waha się zatem od 14 do 40 tys sadzonek na 1 ha. Wielkość ta zależy od planowanej techniki zbioru i od przeznaczenia pozyskanego materiału. Jeżeli ma to być topowo mateczna plantacja to najbardziej optymalne jest sadzenie około 40 tys, sadzonek na ha.

13. Koszty założenia 1 ha wierzby energetycznej

14. Miskant olbrzymi (Miscanthus giganteus)

15. Miskant olbrzymi (1) Miskant olbrzymi (trzcina chińska) jest trawą kępową. Wytwarza grube, sztywne źdźbła wypełnione gąbczastym rdzeniem. Osiągają one wysokość 2-3,5m, natomiast system korzeniowy sięga głębokości 2,5m. Trawa ta jest odporna na niskie temperatury w okresie zimowym. Jednak podczas pierwszej zimy młode rośliny zabezpiecza się przed uszkodzeniem poprzez ściółkowanie. Miskant olbrzymi nie wytwarza nasion więc jego rozmnażanie jest możliwe jedynie poprzez kłącza (rizomy) lub laboratoryjną metodą in vitro. Miskant nie wymaga do uprawy dobrych gleb (odpowiednie są gleby nawet V i VI klasy bonitacyjnej oraz nieużytki). Jednak najwyższe plony uzyskuje się na glebach III-IV klasy bonitacyjnej.

16. Miskant olbrzymi (2) Z kilkuletniej plantacji Miskanta olbrzymiego uzyskuje się przeciętnie ok. 20t biomasy z 1ha. Roślina podczas zbioru ma wilgotność ok. 20% więc przechowywanie jej nie stwarza problemów, które występują podczas magazynowania wilgotnych zrębków wierzbowych. Wartość opałowa Miskanta wynosi 14-17 MJ/kg. Zbiór trawy przeprowadzany jest w lutym – marcu. Wykorzystuje się w tym celu kombajn do zbioru kukurydzy na kiszonkę. Sieczka z Miskanta podawana jest na przyczepę. Ma ona jednak małą masę usypową (70-95 kg/m3), co wiąże się z wysokim zapotrzebowaniem na środki transportowe. Dlatego też często przeprowadza się zbiór dwuetapowy. Skoszone kosiarką rotacyjną łodygi są zbierane w bele. Pozwala to obniżyć koszty transportu. Plantację Miskanta można użytkować przez ponad 15 lat.

17. Topola Obecnie topola jest uprawiana na powierzchni około 6 tys. ha. Plantacje prowadzone są głównie we Włoszech, Hiszpanii i na Węgrzech. Mniejsze uprawy znajdują się również w innych krajach europejskich (np. Austria, Niemcy, Polska, Rumunia). Topola posiada kilka właściwości, które pozwalają na jej uprawę i późniejsze wykorzystanie jako rośliny energetycznej. Występują odmiany topoli charakteryzujące się znacznymi przyrostami biomasy w klimacie umiarkowanym. Uprawa topoli należy do nieinwazyjnych więc plantacja może być w prosty sposób zmieniona na uprawę np. roślin jednorocznych.

18. Formy występowania biomasy Różnorodność form, w jakich występuje biomasa, zarówno na plantacjach celowych jak i w stanie naturalnym lub półnaturalnym, powoduje konieczność sięgania po szeroką gamę urządzeń pomocnych w jej pozyskaniu i przetworzeniu. Paliwo biomasowe występuje w następujących formach: szczapy zrębki trociny i wióry kora brykiety pelety baloty lub kostki słomy

19. Techniki i technologie wykorzystywania biomasy

20. Wykorzystanie biomasy i jej technologie Biomasa jest głownie wykorzystywana jako paliwo do spalania i współspalania w celu wytwarzania energii elektrycznej oraz ciepła oraz podgrzewania wody użytkowej. Biomasę dzielimy na: - biomasa pochodzenia leśnego - biomasa pochodzenia rolnego - odpady organiczne

21. Sposoby konwersji biomasy: spalanie bezpośrednie piroliza gazyfikacja fermentacja alkoholowa synteza metanolu estryfikacja olejów roślinnych

22. Złote zasady wykorzystania biomasy Biomasa jest typowym lokalnym paliwem i powinna być zagospodarowana w miejscu jej występowania i przetwarzania dlatego należy szczególnie zwracać uwagę w wyborze instalacji (kotłownia, biogazownia ) na jej dostępność. Biopaliwa powinny być dostarczane z odległości nie większej niż 60 km. Podstawowym źródłem biomasy powinny być uprawy roślin wieloletnich. Odpady z przetwórstwa rolnego, leśnego i przemysłowego powinny stanowić jedynie uzupełnienie produkcji na plantacjach roślin wieloletnich. Powinno się stosować paliwa o możliwie najmniejszym stopniu przetworzenia. Zainstalowany w kotłowni kocioł powinien być przystosowany do jednego, wybranego przez użytkownika typu paliwa biomasowego

23. Sposoby konwersji biomasy: spalanie bezpośrednie piroliza gazyfikacja fermentacja alkoholowa synteza metanolu estryfikacja olejów roślinnych W części wykładowej omówiono przykładowo: Techniki spalania słomy Podstawowe systemy spalania słomy System okresowo-cyklicznego spalania słomy Spalanie słomy ciętej w kotłach o ruchu ciągłym

24. Technologia spalania biomasy w postaci rozdrobnionej i przetworzonej (1) Na rynku kotłów występuje bardzo wiele typów małych kotłów do spalania biomasy rozdrobnionej : - zrębków drzewnych, - wiórów, - trocin itp. oraz w postaci przetworzonej: - pelety, - brykiety przeznaczonych głównie do ogrzewania domków jednorodzinnych i innych małych obiektów.

25. Technologia spalania biomasy w postaci rozdrobnionej i przetworzonej (2) Kotły do spalania biomasy wyposażone są w zasobniki magazynowe paliwa różnej wielkości, które mogą służyć do zasilania kotła paliwem przez okres jednej doby lub nawet kilku dób, w zależności od pojemności zasobnika oraz wielkości kotła. Są to kotły o wydajności od 30 do 120 kW o bardzo różnych rozwiązaniach konstrukcyjnych. Wszyscy producenci zapewniają 2-fazowy, efektywny cieplnie system spalania. Kotły takie pracują przeważnie w systemie automatycznym. Można w nich również spalać słomę, ale w specjalnej postaci, a mianowicie w postaci sprasowanych i wytłaczanych pelet i brykietów. Pelety i brykiety ze słomy znajdują co raz większe zastosowanie w naszym kraju.

26. Technologia spalania biomasy w postaci rozdrobnionej i przetworzonej (3) Opisane w części wykładowej technologie spalania słomy mają zastosowanie głównie na terenach wiejskich lub w systemach cieplnych małych miast. Wprowadzenie słomy do ogrzewania domków jednorodzinnych w małych i średnich miastach wymagało jej przetworzenia do takich postaci, jakie można do miast wprowadzać. Rozwinęła się zatem w ostatnich latach produkcja pelet i brykietów ze słomy i w takiej postaci słoma jest stosowana do ogrzewania domków jednorodzinnych i małych obiektów również w miastach. Wykorzystuje się w tym przypadku kotły stosowane do spalania rozdrobnionej biomasy (głównie zrębków drewnianych, wiórów i trocin).

27. Kotły do spalania biomasy W części wykładowej omówiono rodzaje kotłów do spalania biomasy: Kotły wsadowe Kotły automatyczne na ciętą słomę Kotły o systemie spalania cygarowego Kotły do spalania biomasy w postaci rozdrobnionej i przetworzonej Kotły na słomę Kotły na zrębki drzewne Kotły na pellety Kotły na ziarno energetyczne

28. Planowanie instalacji na biomasę

29. Planowanie instalacji na biomasę 10 faz Faza 1 Rozpoznanie zasobów istniejącej biomasy w promieniu do 60 km od planowanej instalacji. Faza 2 Rozpoznanie możliwości produkcji dedykowanej biomasy pod konkretną instalację. Faza 3 Rozpoznanie możliwości przyłączeń do sieci energetycznej i odbioru ciepła z produkcji Faza 4 Uzyskanie przychylności lokalnej społeczności na budowę instalacji.

30. Planowanie instalacji na biomasę 10 faz cd. Faza 5 Uzyskanie pozwoleń budowlanych i środowiskowych Faza 6 Podpisanie wieloletnich kontraktów na dostawy biomasy do instalacji Faza 7 Podpisanie umowy na odbiór energii elektrycznej i ciepła Faza 8 Budowa instalacji.

31. Przykład instalacji na wykorzystanie biomasy stałej (1) Zintegrowana instalacja do gazyfikacji biomasy stałej o mocy 1.58 MWe Instalacja składa się z pięciu podstawowych modułów: 1.System przechowywania, suszenia i mieszania biomasy. 2. Linia do gazowania biomasy z wydajnością 1000 Kg/h mogąca produkować 2500 m3/h gazu z syntezy, łącznie z mocą grzewczą ok. 5MJ/m3 3. Moduł wytwarzający gaz z syntezy o mocy 1580KW, silnik Jenbacher 616 4. Instalacje elektryczne i mechanika pomocnicza 5. Budynki

32. Przykład instalacji na wykorzystanie biomasy stałej (2) Warunki brzegowe dla dostarczanej biomasy: Dostępność około 8 tys. ton biomasy rocznie Wilgotność względna 10-20% Średnica biomasy: 2-15 mm Gęstość biomasy: do 350 Kg/m3 Możliwości grzewcze > 3680 Kcal/Kg Zawartość popiołu < 10% Brak zanieczyszczeń typu: kamienie, metale, plastik, lakiery i farby

33. Przykład instalacji na wykorzystanie biomasy stałej (3) Opisana instalacja posiada następujące zalety: 1. Możliwość pracy z różnymi typami biomasy 2. Duża wydajność termodynamiczna > 80% 3. Łatwość obsługi 4. Brak części ruchomych w gazyfikatorze sprawia, że instalacja jest mało podatna na mechaniczne uszkodzenia. 5.Ograniczona inercja w czasie działania pozwala na niewysoki koszty zatrzymania lub rozruchu instalacji. Przedstawiona instalacja może być wykorzystywana w miejscach występowania dużych ilości biomasy pochodzącej ze słomy lub trwałych użytków zielonych.

34. Rola samorządu w rozwoju lokalnego rynku OZE (1) • Biomasa jest to typowo lokalne paliwo i jest niezbędna do wytwarzania zielonej energii poprzez system spalania i współspalania. • Głównymi odbiorcami są elektrownie i elektrociepłownie. • Biomasa może być ponadto czynnikiem sprzyjającym obniżaniu kosztów energii w gospodarstwach domowych oraz podstawowym paliwem lokalnych czyli gminnych kotłowni. • Aby jednak tak się stało potrzeba: A) z jednej strony systemu wsparcia do wymiany starych pieców na nowoczesne kotły biomasowe, B) z drugiej zaś strony edukacji samych rolników. Trzeba rolnikom pokazać, że mogą być samowystarczalni, zachęcić do zakupu kotłów oraz linii do produkcji brykietu oraz pelletu.

35. Rola samorządu w rozwoju lokalnego rynku OZE (2) W celu efektywnego wspierania wykorzystywania OZE, w tym energii z biomasy gminy powinna opracować Projekt planu zaopatrzenia gminy w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe Plany te powinny m.in. określać: • Koncepcję gminnego centrum energetycznego obejmującego wszystkie dostępne odnawialne źródła z terenu gminy wraz z audytem energii odnawialnej • Ocenę odnawialnych zasobów energii dokonanej na podstawie zasobów energii  zawartej w biomasie i w biopaliwach • Bilans odnawialnych zasobów energii, który będzie sporządzony na podstawie oceny tych zasobów pozwalający określić możliwości i sposoby wykorzystania energii odnawialnej w projekcie zaopatrzenia Gminy w ciepło i energię elektryczną

36. Rola samorządu w rozwoju lokalnego rynku OZE (3) • Ocenę potencjalnych projektów i zaproponowanie rozwiązań służących gospodarczemu i społecznemu rozwojowi Gminy poprzez realizację projektów wskazanych jako priorytetowe • Propozycje wykorzystania OZE i wysokosprawnej kogeneracji z uzasadnieniem ekonomicznym i harmonogramem działań • Przedsięwzięcia w zakresie modernizacji, rozbudowy albo budowy sieci oraz ewentualnych nowych źródeł paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła, w tym źródeł niekonwencjonalnych i odnawialnych • Przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych • Możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych

37. Rola samorządu w rozwoju lokalnego rynku OZE (4) • Optymalne wykorzystanie źródeł OZE w Gminie • Wprowadzanie innowacyjnych technologii • Możliwość inwestowania w uzupełniające się moduły technologiczne • Inwestycje w obiektach komunalnych oraz przedsiębiorstwach komunalnych wdrażających unijny Pakiet 3X20 • Edukację urzędników oraz społeczności lokalnej w zakresie OZE oraz programów oszczędzania energii • Wdrażanie programów związanych z ograniczeniem niskiej emisji, dotacje dla mieszkańców gminy • Zachęty inwestycyjne dla przedsiębiorców inwestujących w energetykę odnawialną

38. Rola samorządu w rozwoju lokalnego rynku OZE (5) Warto pamiętać, że: • Gmina może być aktywnym inwestorem w się w planowaniu proekologicznych inwestycji energetycznych na własnym terenie • W gminach o dużym potencjale OZE możliwe są do tworzenia Gminne Centra Energetyczne sfinansowane ze środków dotacyjnych i preferencyjnych • Nie jest możliwe stworzenie jednego modelu zaopatrzenia Gmin w energię z uwagi na zróżnicowanie zasobów OZE na terenie kraju i możliwości finansowe samorządów

39. Finansowanie inwestycji biomasowych

40. Finansowanie inwestycji biomasowych Finansowanie inwestycji biomasowych może pochodzić z następujących źródeł: 1. Środki pomocowe Unii Europejskiej - Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko - Regionalne Programy Operacyjne - Inne programy operacyjne 2. Środki krajowe - System wsparcia przedsięwzięć termomodernizacyjnych - System finansowania ochrony środowiska - Środki komercyjne

41. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (1) Oś priorytetowa IX . – infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna Działanie 9.1 Wysoko sprawne wytwarzanie energii – projekty o wartości min. 10 mln PLN budowa lub przebudowa jednostek wytwarzania energii elektrycznej oraz ciepła w skojarzeniu przekształcanie ciepłowni w jednostki kogeneracyjne spełniające ww. wymogi jednostki spełniające wymogi dla wysoko sprawnej kogeneracji, określone w dyrektywie 004/8/WE

42. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (2) Oś priorytetowa IX . – infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna Działanie 9.4 Wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych projekty budowy lub zwiększania mocy MEW do 10 MW jednostki wytwarzania energii elektrycznej z biomasy lub biogazu o min. wartości 10 mln PLN projekty budowy lub zwiększania mocy jednostek do wytwarzania energii elektrycznej z wykorzystaniem energii wiatrowej lub ciepła z energii słonecznej i geotermalnej o min. wartości 20 mln PLN

43. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (3) Działanie 9.5 zwiększenie wytwarzania biokomponentów i biopaliw ( 30% poniesionych wydatków) projekty o wartości 20 mln PLN i powyżej z zakresu budowy zakładu lub instalacji projekty budowy instalacji do produkcji biogazu Działanie 9.6 na sieci ułatwiające odbiór energii ze źródeł odnawialnych budowa oraz modernizacja sieci elektroenergetycznych min. wartość projektu 20 mln PLN Wsparcie w ramach priorytetu X Bezpieczeństwo energetyczne, w tym dywersyfikacja źródeł energii Działanie 10.3 Rozwój przemysłu dla OZE budowa zakładów do produkcji urządzeń niezbędnych do realizacji takich projektów, które zostaną wsparte w ramach działania 9.4 i 9.5 POIiŚ min. wartość projektu 20 mln PLN

44. Regionalne Programy Operacyjne

45. Regionalne Programy Operacyjne cd.

46. Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka Celem POIG jest rozwój polskiej gospodarki w oparciu o innowacyjne przedsiębiorstwa Działanie 1.4 Wsparcie projektów celowych • maksymalna wielkość wsparcia 20 mln PLN (331 mln euro z UE na działanie ) Działanie 4.1 Wsparcie wdrożeń prac B + R • wartość wsparcia do 20 mln PLN (331,5 mln euro z UE na działanie ) • Działanie 4.4 Nowe inwestycje o wysokim potencjale innowacyjnym (1 207 mln euro z UE na działanie )

47. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich Modernizacja gospodarstw rolnych • inwestycje w urządzenia służące wytwarzaniu energii ze źródeł odnawialnych na potrzeby produkcji rolnej w danym gospodarstwie (alokacja na działanie 1 800 mln euro ) Zwiększenie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej • inwestycje w urządzenia służące wytwarzaniu energii ze źródeł odnawialnych lub produktów odpadowych (biogaz) na potrzeby produkcji w danym zakładzie przetwórstwa rolnego (alokacja na działanie prawie 1 500 mln euro ) Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej • inwestycje służące wykorzystaniu, wytwarzaniu lub dystrybucji energii ze źródeł odnawialnych (alokacja prawie 1 500 mln euro )

48. Inne źródła finansowania • Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej • Program Operacyjny Europejska Współpraca Terytorialna • Program Ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji • Inteligentna Energia - Program dla Europy (SAVE, ALTENER, STEER) • Program na rzecz Przedsiębiorczości i Innowacji (eko-innowacje) • Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

49. Krajowe źródła finansowaniaFundusze Ochrony Środowiska (1) • Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej • Wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej • Powiatowe i gminne fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej Formy dofinansowania: 1. Pożyczki preferencyjne ( z możliwością częściowego umorzenia) 2. Kredyty udzielane ze środków Funduszu przez banki w ramach linii kredytowych 3. Dopłaty do oprocentowania preferencyjnych kredytów i pożyczek 4. Dotacje W ramach NFOŚiGW istnieje program finansowania OZE i wysokosprawnej kogeneracji

50. Krajowe źródła finansowaniaFundusze Ochrony Środowiska (2) Przedmiot finansowania: 1. Wytwarzanie ciepła z biomasy (źródła rozproszonego 20 MW) 2. Kogeneracja z wykorzystaniem biomasy (źródła rozproszone do 2 MW) 3. Wytwarzanie energii elektrycznej lub ciepła z wykorzystaniem biogazu z oczyszczalni ścieków i rozkładu szczątków zwierzęcych lub roślinnych • Minimalny koszt przedsięwzięcia- 10 mln zł • Wysokość pożyczki- od 4 do 50 mln zł i do 75% kosztów kwalifikowanych • Oprocentowanie- stałe, 6% w skali roku • Okres finansowania do 15 lat • Okres karencji do 18 miesięcy od zakończenia zadania • Możliwość umorzenia do 50% kwoty pożyczki