Zmysły chemiczne czucie i propriocepcja inne zmysły

1. Zmysły chemiczne czucie i propriocepcjainne zmysły Weronika Wolańska

2. Czucie • czucie eksteroceptywne (powierzchniowe), np. czucie dotyku, czy smaku, odbierane przez receptory skórne • czucie teleceptywne (odległych bodźców), np. widzenie czy słyszenie • czucie proprioceptywne (głębokie), sygnały z proprioreceptorów znajdujących się w mięśniach, ścięgnach i błędniku • czucie interoceptywne (trzewne), sygnały z interoreceptorów w narządach wewnętrznych i naczyniach krwionośnych Czucie głębokie jest często mało precyzyjne (protopatyczne). Integracja informacji odbywa się na głównie w pniu mózgu i ośrodkach podkorowych. Czucie powierzchniowe i teleceptywne pozwala na precyzyjne różnicowanie bodźców, a precyzyjna analiza informacji odbywa się dodatkowo w korze mózgu.

3. Czucie powierzchniowe Trzy rodzaje czucia skóry: ucisku lub dotyku temperatury (ciepło, zimno) bólu Skóra człowieka – narząd czucia – największy narząd w organizmie, pełni także rolę powłoki ochronnej

4. Czucie powierzchniowe Receptory dotyku są mechanoreceptorami Mechanoreceptory toniczne umożliwiają czytanie znaków alfabetu Braille’a. Alfabet Braille’a, odległość pomiędzy punktami wynosi 2,3mm. Detekcja ruchu przedmiotu – wrażliwe na niskoczęstotliwościowe wibracje Ciałka Meissnera. Ciałka Pacciniego – czucie powierzchni Wolne zakończenia nerwowe – łaskotanie, swędzenie odkształcenie skóry mniejsze niż 0,001mm może powodować powstanie wrażenia dotyku.

5. Receptory

6. Receptory

7. Mapa somatosensoryczna

8. System dotykowej substytucji wzroku Metoda Tadoma • http://www.youtube.com/watch?v=U_QMS-hzRMs White, Saunders, Scadden, Bach-y-Rita, Collins, 1970

9. Stereognozja dotykowa Umiejętność postrzegania trójwymiarowych kształtów przez dotyk i manipulowanie dłońmi. Dermoleksja to zdolność do rozpoznawania kształtów (np. znaków) kreślonych na skórze np. palcem. Astereognozja to niezdolność do rozpoznania przedmiotów za pomocą dotyku. Agnozja to niezdolność lub zaburzenie rozpoznania lub identyfikacji informacji zmysłowej.

10. Temperatura Receptory nieregularnie rozmieszczone, więcej receptorów ciepła (3-10 razy więcej) Temperatura zera fizjologicznego = 33°C Strefa neutralna ±4 °C Receptory zimna: 12-35°C, szczyt aktywności: 25°C Receptory ciepła: 25-50°C Poniżej 12 i powyżej 50°C aktywacja receptorów bólowych

11. Ból Nocyreceptor – aktywowany przez każdy bodziec mogący doprowadzić do uszkodzenia ciała i wywołania nieprzyjemnych wrażeń. Związek między bólem a uszkodzeniem ciała waha się od braku bólu przy rozległym uszkodzeniu do bardzo silnego bólu przy minimalnym urazie lub jego braku. Maksymalny w danej sytuacji, w innych warunkach uznany za przeciętny.

12. Ból Ból fizjologiczny – wywołany zadziałaniem bodźca mechanicznego lub termicznego na skórę, uderzeniem w kość, naprężeniem więzadła okołostawowego lub nadmiernym naciągnięciem torebki stawowej. Informuje o zagrożeniu uszkodzenia tkanki. Ból patologiczny – towarzyszy uszkodzeniu tkanki przez proces chorobowy.

13. Patologie Hiperalgezja – nadmierne odczuwanie bólu Allodynia – odczuwanie jako bólowych takich bodźców, które normalnie nie sprawiają bólu, lecz wywołują czucie dotyku lub ciepła Asymbolia bólu – brak reakcji psychicznych na ból (brak cierpienia) Kauzalgia – stały ból piekący Analgezja wrodzona – niezdolność do odczuwania bólu

14. Zmierzyć ból Kwestionariusz McGill, opracowany w 1975roku.

15. Ośrodkowy system tłumienia bólu • Istota szara okołowodociągowa śródmózgowia • Jądro okołomotorowe podwzgórza • Zespół jąder zlokalizowany w brzuszno-przyśrodkowej części rdzenia przedłużonego (jądro wielkie szwu i jądro przyolbrzymiokomórkowe) • Kora przedniego zakrętu obręczy Akupunktura – elektropunktura Endorfiny

16. Czucie głębokie. Propriocepcja. Czucie mięśniowe Czucie kinestetyczne czucie ciężaru, oporu i siły przeciwstawiającej się ruchom

17. Zmysły chemiczne. SMAK Chemiczna analiza składu pokarmu. 5 podstawowych rodzajów smaku: słodki gorzki kwaśny słony umami http://www.edoctoronline.com/medical-atlas.asp?c=4&id=21951

18. Zmysły chemiczne. WĘCH Bodźce węchowe mają znaczenie informujące, rozpoznawcze, przyciągające i odpychające. Merkaptan: 1:50 18 Człowiek: 40 milionów komórek węchowych Zjawisko „czubka nosa”

19. Zmysły chemiczne. WĘCH

20. Zaburzenia węchu • Anosmia - brak wrażeń węchowych • Hyposmia- zmniejszona wrażliwość węchowa • Dysosmia- ogólne zmiany percepcji węchowej: • Cacosmia, Parosmia - normalne zapachy wydają się odrażające • Heterosmia- zanik rozróżniania niektórych zapachów • Hyperosmia- zwiększona wrażliwość na niektóre lub wszystkie zapachy • Ageuzja, hypogeuzja, dysgeuzja, i hypergeuzja to brak, redukcja, zniekształcenie i zwiększona wrażliwość smakowa

21. Synestezja Silne kojarzenie bodźców zmysłowych o różnych modalnościach. Zjawisko rzadkie, dla 2 modalności 1:25 000. Hipotezy: Synestezje jako silne sprzężenie kory sensorycznej różnych modalności. Synestezje jako postrzeganie podkorowe przed określeniem, z którego wrażeń na zmysły.

22. TEST Każdy ma synestezje

23. Zmysł magnetyczny Białka hCRY1 i hCRY2 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3128388/

24. Echolokacja Daniel Kish

25. Percepcja upływu czasu Zaburzenia: Wstrzymanie procesów chronologizacyjnych Przyspieszenie Opóźnienie

26. Bibliografia • R.L.Gregory, A.M.Colman, Czucie i percepcja, Zysk i S-ka, Poznań 1995 • B. Sadowski, Biologiczne mechanizmy zachowania się ludzi i zwierząt, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012 • http://www.is.umk.pl/~duch/Wyklady/KogP/05-zmysly.htm • http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3128388/