Psychologia analityczna (integracyjna) - zarys teorii C.G Junga

1. Psychologia analityczna (integracyjna) - zarys teorii C.G Junga Bernadetta Izydorczyk wykład

2. Spis treści wykładu • C. G. Jung – krótko o autorze koncepcji Podstawy rozumienia natury i struktury psyche • Nieświadomość i świadomość (rola, funkcje i znaczenie dla rozwoju psyche) • Typy funkcjonalne i typy postawy a rozwój psyche (zakłócenia w rozwoju psychicznym : rozwój jednostronny, niezróżnicowany) • Persona - funkcje główne i pomocnicze • Treści nieświadomości : indywidualnej i zbiorowej • Pośrednie rozpoznanie działania indywidualnej i zbiorowej nieświadomości - Symptomy i kompleksy, obrazy, symbole w snach, fantazje i wizje • Archetypy – definiowanie i rozumienie • Dynamika psyche - prawa rządzące procesami psychicznymi (formy ruchu libido) Psychoterapia - główne założenia i zasady - Rola czynników popędowych i duchowych w rozwoju psyche - Zasady przyczynowości i fnalizm i postępowanie dialektyczne w psychoterapii - Marzenia senne - charakterystyka i opis metody analizy

3. Natura i struktura psyche Świadomość – Nieświadomość Całość wszystkich (świadomych i nieświadomych) dopełniających się i wzajemnie kompensacyjnych procesów psychicznych (totalność)

5. Ja – to podmiot świadomości • Zespół wyobrażeń, stanowiący centrum pola świadomości • posiada wysoki stopień ciągłości i tożsamości • Świadomośćto działalność, funkcja utrzymująca związek treści psychicznej z ja • Całe nasze doświadczenie świata zewnętrznego i wewnętrznego musi przejść przez ja, aby mogło być dostrzeżone • Związki z ja nie odczuwane pozostają nieświadome • Indywidualna nieświadomość– treści odsunięte (zapomniane, wyparte, podświadomie zauważone ,pomyślane ,odczute-zawsze mogą powrócić do świadomości). U Freuda: przedświadomość (treści ,które mogą powrócić do świadomości), nieświadomość (treści wyparte, nie mogą być uświadomione bez zastosowania specjalnej techniki postępowania) • Zbiorowa nieświadomość– treści wynikające z odziedziczonej możliwości funkcjonowania psychicznego w ogóle- z odziedziczonej struktury mózgowej (biologicznie ukorzenionej psyche, ale nie zależnej od istoty biologicznej). Dziedzictwo to jest wspólne wszystkim ludziom (nawet zwierzętom) i stanowi podstawę każdej indywidualnej psyche

6. Nieświadomość jest starsza od świadomości • Świadomość wypływa z nieświadomości (od dziecięcej nieświadomości osoba dorasta do stanu świadomości) • Większą część naszego życia spędzamy w nieświadomości : „śpimy lub marzymy” • Indywidualna nieświadomość zawiera treści wynikające z historii życia, czyli to co zostało wyparte ,zapomniane, podświadomie zauważone itd. • Zbiorowa nieświadomość składa się z treści –nawarstwienia typowych –niezależnie od różnic historycznych, etnicznych i innych-właściwych ludzkości od jej czasów pierwotnych reakcji na powszechne ludzkie sytuacje (np. lęk, niebezpieczeństwo, walka z przemocą, stosunki między płciami, rodzicami, dziećmi, postawy wobec nienawiści, miłości, śmierci itd..) • Działanie kompensacyjne to szczególna funkcja nieświadomości • Nieświadomość - w normalnych warunkach reaguje w sposób typowy, wynikający z doświadczenia ludzkości i odpowiadający prawidłom wewnętrznego życia osoby (postawa zgodna z totalnością psyche) • Świadomość – reaguje na daną sytuację w sposób indywidualny i dostosowany do zewnętrznej rzeczywistości

7. Funkcje świadomości - psychiczna działalność zawsze ta sama w różnych okolicznościach i całkowicie niezależna od chwilowych treści Myślenie, intuicja, uczucie, percepcja

8. Funkcje racjonalne- myślenie i uczucia Posługują się racjonalnymi przesłankami i wartościowaniem: myślenie ocenia przez poznanie (prawdziwe-fałszywe), uczucie za pośrednictwem emocji (przyjemne-nie przyjemne) Funkcje te determinują zachowanie, przewagę uzyskuje albo jedna albo druga Funkcje przeciwstawne, wzajemnie się wyłączające (nie mogą działać równocześnie) Funkcje irracjonalne - percepcja i intuicja Kierują się spostrzeżeniami bez ich oceny i interpretacji (zdolność nieświadomego wewnętrznego postrzegania) Funkcje przeciwstawne, wzajemnie się wyłączające (nie mogą działać równocześnie) Funkcje świadomości

9. Podstawowa i podrzędna funkcja psyche • Funkcje podstawowe –myślenie, uczucie, intuicja, percepcja –nie pokrywają się wzajemnie, nie dają się zredukować • Nie jest dane człowiekowi ,aby mógł rozświetlić w sobie całą ciemność, ale dzięki dochodzeniu do nad świadomości może on różnicować poszczególne funkcje i zbliżać się do pełni rozwoju • Funkcja podrzędna jest zawodna w działaniu, łatwo ulega wpływom ,jest nieokreślona, działa autonomicznie, wyłaniając się z nieświadomości, posiada infantylny charakter, prymitywno- instynktowny, archaiczny

10. W życiu jedna z funkcji psyche staje się dominującą -przystosowawczą • Człowiek posiada z natury wszystkie cztery funkcje ,ale jedna z nich pełni funkcję dominującą -umożliwiającą orientację i przystosowanie do rzeczywistości) • Określa kierunek i jakość świadomej postawy, zawsze jest w dyspozycji świadomej woli osoby • Indywidualny układ psychiczny osoby decyduje, która nią będzie • To funkcja wyższa określająca typ psychologiczny osoby – HABITUS (szkielet ,rusztowanie modyfikujący postawę wobec tego, co osoba przeżywa - jego przejawy u osoby zależą od jej poziomu społecznego, umysłowego, kulturalnego) • Pozostałe funkcje pełnią rolę pomocniczą (podrzędną)

12. Wzajemny stosunek między funkcjami • Osoba tzw. normalnie funkcjonująca • Funkcja wyższa jest całkowicie świadoma (Myślenie) • Funkcja przeciwstawna (niższa) jest całkowicie nieświadoma • Dwie funkcje pośrednie są częściowo świadome i nieświadome • Osoba posługuje się dominującą funkcją i drugą –pomocniczą • Funkcje trzecia i czwarta są rzadko dostępne (poza świadomością i wolą) • W rozwoju dominacji funkcji jest ważny wiek osoby: w połowie życia wszystkie funkcje powinny osiągnąć właściwy poziom zróżnicowania i właściwą kolejność • Osoba neurotyczna • Rozwój funkcji dominującej może zostać zaburzony (zahamowany) • Funkcje pomocnicze, podrzędne na miejscu funkcji głównej (wskutek przymusu lub tresury)

13. Typy funkcjonalne osoby – wskazują specyficzny sposób pojmowania i kształtowania doświadczeń • Typ myślowy • Typ uczuciowy • Typ intuicyjny • Typ percepcyjny • Typy mieszane • Pary przeciwstawne (myślenie – uczucie; percepcja – intuicja) – nie mogą się nigdy mieszać, ale istnieje między nimi stosunek kompensacyjny (np. gdy człowiek posługuje się tylko intelektem – funkcja uczucia będzie dążyć do wyrównania i pojawi się w formie podrzędnej (fantazje, sny) • Nadmierne zróżnicowanie funkcji dominującej następuje z biegiem lat i prowadzi do napięć, które w drugiej połowie lat życia należą do najważniejszych problemów człowieka • Nadmierne zróżnicowanie - naruszenie równowagi (komplikacje w rozwoju) • Typ funkcjonalny - organiczna skłonność, ale drogą świadomego wysiłku można ją modyfikować

14. Typy postaw (ekstrawersja i introwersja) ogólna postawa psychologiczna • Sposób reagowania na doznania zewnętrzne i wewnętrzne • Zachowania warunkujące istotnie procesy psychiczne, • kierunek libido jako energia psychiczna • habitus reagowania na przedmioty świata zewnętrznego i wewnętrznego, determinujący sposób postępowania, subiektywne doświadczenie, kompensacyjne działanie naszej nieświadomości (CENTRALNA ROZDZIELNIA regulująca zewnętrzne postępowanie i kształtująca specyficzne doświadczenie osoby) • korzenie w ustroju biologicznym – od samego urodzenia jest wyraźniej określony aniżeli typ funkcjonalny • Zmiana typu postawy może być dokonana jedynie poprzez „wewnętrzną przebudowę”, zmianę struktury psyche, drogą uwarunkowań biologicznych ,rozwoju i analizy

15. Ekstrawersja Pozytywny stosunek do przedmiotu Nastawienie na zewnątrz – motywacja działań przez normy zewn. Myśli, uczucia i działania w związku z przedmiotem Świadomość jest ukierunkowana ekstrawersyjnie Nieświadomość ekstrawertyka jest introwersyjna Introwersja Negatywny stosunek do przedmiotu Nastawienie do wewnątrz – motywacja działań przez czynniki subiektywne Myśli, uczucia i działania w związku z podmiotem Nieświadomość ukierunkowana introwersyjne Nieświadomość introwertyka jest ekstrawersyjna Typy postaw : ekstrawersja i introwersja

16. Zakłócenia równowagi psychicznej - jednostronność funkcji i postaw • Określona postawa świadomości utrzymuje się w życiu dopóki osoba nie znajdzie się w sytuacji ,w której jej jednostronność uniemożliwia przystosowanie się do rzeczywistości • Dana osoba nawiązuje ścisłe relacje z obiektem przeciwstawnego typu (przeciwieństwa się zderzają – konflikt, trudności). Osoba ta posiada cechy, których druga u siebie nie widzi –ma zepchnięte do funkcji podrzędnych • Przeciwieństwo typologiczne - istotną przyczyną trudności i konfliktów między osobami w rodzinie i poza nią • Projekcja na przedmiot nie uświadamianych części swojej psyche • Równowaga wymaga uświadomienia sobie rzutowanych treści psychicznych • Przeciwieństwo funkcji i świadomej i nieświadomej postawy zaostrza się do stanu konfliktu - w drugiej połowie życia osoby

17. Zakłócenia równowagi psychicznej – wszystkie funkcje –nie zróżnicowane, nierozwinięte • Niedostateczny rozwój funkcji - jak psyche dziecka( brak utrwalonego Ja) –rozwój świadomego Ja odbywa się równolegle wraz z rozwojem funkcji głównej, zakończony w okresie wieku młodzieńczego • Nie zakończenie tego procesu - osobnik infantylny, brak pewności siebie, chwiejny emocjonalnie, decyzyjnie, ulega wpływom, zakłada konwencjonalne maski, żeby ukryć niedorozwój psychiczny • Niedojrzałość ta ujawnia się w sytuacjach życiowych - konflikty i trudności • W młodości zadaniem psychicznym jest zróżnicowanie i wyodrębnienie tej funkcji, która najskuteczniej daje osobie możliwość oparcia i sprostania wymaganiom świata zewnętrznego • Osoba musi zakotwiczyć swą świadomość w rzeczywistym świecie (wiek dojrzały) dopiero potem jest gotowa do różnicowania pozostałych funkcji i nieświadomości

18. Rozwój postaw – niebezpieczeństwo rozwoju to ich jednostronność • W pierwszej połowie życia habitus nastawieniowy (postaw) określony przez wrodzony ustrój psychiczny kieruje życiem (ułatwia znalezienie drogi w życiu) • W drugiej połowie życia –zadania rozwojowe związane z dopuszczeniem do głosu przeciwstawnego habitusu • Ekstrawertyk lepiej spełnia wymagania I etapu życia, introwertyk zadania drugiej połowy życia • Zaniedbania w rozwoju funkcji i postaw - neurosis

19. 8 typów psychologicznych (typy postaw- ekstrawersja, introwersja, funkcje psyche) • Ekstrawersyjny typ myślowy • Introwersyjny typ myślowy • Ekstrawersyjny typ uczuciowy • Introwersyjny typ uczuciowy • Ekstrawersyjny typ intuicyjny • Introwersyjny typ intuicyjny • Ekstrawersyjny typ percepcyjny • Introwersyjny typ percepcyjny

20. Persona Psychiczna postawa człowieka wobec otaczającego go świata, ”powłoka” Ja

21. Persona - funkcje główne i pomocnicze • Myślenie - funkcja główna • Intuicja i percepcja – funkcje pomocnicze • Uczucie – brak znaczenia ,funkcja niższa • Persona jako część ja zwrócona jest ku światu zewnętrznemu (wyraz kompromisu pomiędzy wewnętrznym uwarunkowaniem jednostki a wymaganiami społecznymi i świata) • Persona obejmuje nie tylko właściwości psychiczne, ale także wszystkie cechy np. fizyczne (wygląd zewnętrzny, postawa, chód, itp.) oraz nasze formy zachowania społecznego, • Prawidłowo funkcjonująca Persona uwzględnia: - Ideał ja - pożądany obraz siebie (jeśli tylko to uwzględnia persona to typ samotnika, buntownika itp.) - Ogólny obraz człowieka, odpowiadającego ideałom środowiska (jeśli tylko to: tzw. persona mas) - Psychiczne i fizyczne warunki ograniczające urzeczywistnienie ideałów stawianych przez ja i środowisko

22. Właściwe przystosowanie persony jest warunkiem zdrowia psychicznego • Jeśli któryś z czynników zostanie zlekceważony – persona stanie się hamulcem w rozwoju osobowości • Dobrze przystosowany do otaczającego środowiska człowiek, nakłada za każdym razem inną personę- dostosowaną adekwatnie do sytuacji (urzędnika w sytuacji służbowej, inną w życiu towarzyskim itp.) • Żeby zmienić personę osoba musi ją sobie dobrze uświadomić, co jest możliwe jeśli jest ona sprzężona z wyższą funkcją świadomości (nie zawsze jest tak bo przystosowanie do świata odbywa się też za pomocą funkcji podrzędnych, pomocniczych, norm społecznych-nacisk wychowania) • Pogwałcenie naturalnej psychicznej struktury persony przez naciski doprowadza do „charakteru przymusowego” bądź neurozy (persona nacechowana niezróżnicowanymi, podrzędnymi funkcjami) • Trwałe nieprzystosowanie, bądź utożsamianie się z personą (gdy postawa te nie odpowiada ja) –doprowadza do psychicznych kryzysów i chorób

23. Treści nieświadomości Nieświadomość indywidualna i zbiorowa Świadomość zajmuje centralne miejsce, ale otoczona jest nieświadomością

24. Struktura systemu psychicznego osoby

25. Psychiczne drzewo genealogiczne • Centrala siła (od niej oddzieliła się kiedyś pojedyncza psyche) –proces zróżnicowania, wyodrębniania, żyje we wszystkim, rozdrabnia je na indywidualną psyche i jest jedynym, co przenika przez wszystkie pozostałe warstwy • Zwierzęcy przodkowie • Pierwotni przodkowie ludzkości • Grupa narodów • Naród • Plemię • Rodzina • Jednostka • Każdy segment podlega zróżnicowaniu. Przechodząc przez stadia psyche grupy (narodowej, plemiennej i rodzinnej) – osiągnięta zostaje psyche indywidualna • Zbiorowa nieświadomość (struktura gatunku ludzkiego) odradza się w każdej indywidualnej psyche

26. Zbiorowa nieświadomość • Zbiorowa nieświadomość stanowi ponadindywidualną podstawę indywidualnej nieświadomości i świadomości • Nie jest kierowana przez świadomość i nie ulega wpływom jej krytycznej i porządkującej działalności –przekazuje głos pierwszej natury (obiektywna psychika wg. Junga). Jest neutralna –jej treści otrzymują swą wartości i miejsce dopiero dzięki konfrontacji ze świadomością • Świadomość –zawsze nastawiona na przystosowanie ja do świata zewnętrznego • Nieświadomość – bezosobowa, obojętna wobec dążeń Ja do osiągnięcia swoich celów • Jej zadanie to utrzymanie niezakłóconej ciągłości procesu psychicznego • Broni się przed jednostronnością • Działa w sposób nam nieznany – w myśl własnego dążenia do celu, którym jest uzupełnienie i „całość” psyche

27. Pośrednie rozpoznanie działania indywidualnej i zbiorowej nieświadomości Symptomy i kompleksy, obrazy, symbole w snach, fantazje i wizje

28. Symptomy i Kompleksy • Symptom - zjawisko wskazujące na zahamowanie i zakłócenie przepływu energii. Sygnał alarmowy, że coś istotnego w świadomej postawie zawodzi, jest nieadekwatne i powinno nastąpić rozszerzenie świadomości (tj. trzeba usunąć zahamowanie) • Kompleksy - pojęcie używane już przez Bleulera ,a przez przez Junga opisane (1904-1906) jako : oderwane, duchowe części osobowości, grupy treści psychicznych, które odłączyły się od świadomości , funkcjonują samodzielnie i autonomicznie • Mają one szczególny byt w nieświadomości, wpływają na świadomość • Składowe kompleksu: jądro( nieświadomy, autonomiczny nosiciel znaczenia), liczne z nim związane i oznaczające się tą samą tonacją emocjonalną skojarzenia. Skojarzenia te zależą częściowo od pierwotnych osobistych dyspozycji, a częściowo od przeżyć środowiskowych

29. Jądro kompleksu – źródło blokady energii psychicznej • Jądro kompleksu w zależności od wartości jego energii posiada moc tworzenia konstelacji • Jądro kompleksu to punkt krytyczny ośrodka zakłóceń funkcjonalnych, które w określonych warunkach sytuacyjnych, zewnętrznych stają się źródłem zaburzeń (przejmuje kontrolę i opanowuje osobowość) • Kompleks „ugina” świadomość - „wznosi” się do góry ponad świadomość i wdziera się do jej sfery - staje się ciałem obcym, autonomiczną ,zwartą całością • Kompleks przedstawia obraz zakłóconej zabarwionej emocjonalnie sytuacji psychicznej, która nie daje się pogodzić ze zwykłym stanem świadomości i postawą. W jego wyniku świadomość zostaje pozbawiona energii, jednostka wpada w stan „przytłumiony” • Kompleks to siła duchowa, w obliczu której świadomy zamysł i wolność ja czasowo ustaje

30. Wszyscy ludzie mają kompleksy • Kompleksy nie zawsze oznaczają podrzędność • Wskazują jedynie, że : „istnieje coś nie zespolonego i nie przyswojonego, konfliktowego, co może być przeszkodą, ale także bodźcem do wysiłku i nową drogą o sukcesu”. To tzw. ”słabe miejsca” • To ogniskowe i kluczowe punkty rozwoju życia psychicznego – bez nich zastój w rozwoju • Zależnie od ich rozmiaru , nasilenia i roli ,jaką odgrywają w życiu psychicznym wyodrębniamy: konflikty zdrowe i chore • Źródłem kompleksów może być trauma, wstrząs emocjonalny w dzieciństwie bądź życiu aktualnym. Najgłębszą przyczyną jest pozorna niemożność afirmacji całości własnej indywidualnej natury • Od stanu świadomości i stopnia stabilności ja zależy, w jakim stopniu mogą ulec opracowaniu

31. Diagnoza konfliktu - metoda wolnych skojarzeń • Rzeczywiste znaczenie kompleksu można wykazać jedynie na drodze psychoterapii • Obecność konfliktu (jego siłę i zabarwienie uczuciowe) można ustalić metodą skojarzeń, polegającą na mówieniu kolejno „stu słów pobudzających”, dobranych według określonych kryteriów. Na każde słowo badany musi odpowiedzieć „słowem –reakcją ”(tzn. pierwszym słowem, bez względu na jego treść ,która przyjdzie mu na myśl po usłyszeniu słowa pobudzającego. Dla kontroli musi on po pewnym czasie wszystkie słowa-reakcje odtworzyć w pamięci.

32. Archetypy Praobrazy ,pierwotne obrazy, dominanty zbiorowej nieświadomości – archetypy (od 1919 roku)

33. Archetypy • Są odbiciem instynktowych – psychicznie koniecznych reakcji na określone sytuacje; dzięki wrodzonym predyspozycjom doprowadzają (omijając świadomość) do wynikającego z konieczności psychicznych sposobu postępowania • Są określone pod względem formy, a nie treści, są wieczne, mogą pojawiać się na różnych poziomach psychicznych w różnych konstelacjach • Przystosowują się obrazem każdorazowo do sytuacji, ale w strukturze i znaczeniu pozostają niezmienione • Rozstrzygają w gospodarce psychicznej (uosabiają ciemne aspekty psyche, niewidzialne korzenie świadomości) • Odziedziczony sposób funkcjonowania psychicznego, wzorzec • Tkwią immanentnie w nieświadomej sferze psyche – wyobrażenia archetypowe -autoportrety instynktów w psyche, przekształcone obrazy, wzorce zachowań ludzkich • Suma archetypów = suma ukrytych możliwości ludzkiej psyche (=suma prastarej wiedzy o najgłębszych wzajemnych związkach pomiędzy Bogiem, człowiekiem i kosmosem, praźródło ludzkiego doświadczenia spoczywające w nieświadomości) • Naszym zadaniem jest rozwiązanie jego projekcji i uświadomienie jego treści

34. Archetypy • Im bardziej ubogi i mniej określony jest motyw ,obraz archetypu, z tym głębszej warstwy nieświadomości zbiorowej pochodzi, gdzie symbole (systemy osiowe) nie są napełnione żadną treścią indywidualną, nie są zróżnicowane • Im bardziej problem jest przemijający i osobisty tym bardziej szczegółowy i silniej zarysowany jest” ubiór” ,za którego pomocą archetyp się wyraża • Archetypy występują w formie uosobionej lub symbolicznej • Treść archetypu wyraża się za pomocą językowej przenośni • Archetyp nie może być ostatecznie wyjaśniony ,a tym samym rozwiązany • Motywy obrazów archetypowych są jednakowe we wszystkich kulturach i odpowiadają tej części struktury człowieka, która uwarunkowana jest filogenetycznie • Znajdują się w mitach, bajkach, tradycjach religijnych i misteriach

35. Zasada synchroniczności • Synchroniczność - zasada wyjaśniania, zbieżność dwóch lub więcej zjawisk, nie związanych ze sobą przyczynowo i mających to samo lub podobne znaczenie (np. zbieżność spostrzeżeń wewnętrznych (snów, przeczuć, wrażeń itp. ze zdarzeniami zewnętrznymi w przeszłości, teraźniejszości czy przyszłości • Zjawiska zschynchronizowane – zachodzą wg. Junga dzięki istnieniu w sferze nieświadomości apriorycznej wiedzy, opartej o porządek mikro i makrokosmosu • Porządek ten jest niezależny od naszej woli a archetypy spełniają w nim rolę porządkującą • Synchronizm - jednoczesność • Wskutek zwiększania ładunku energetycznego archetyp wywołuje o osoby zwiększenie emocjonalności albo częściowe obniżenie poziomu psychicznego

36. Dynamika psyche - prawa rządzące procesami psychicznymi Libido i formy jego ruchu . Struktura przeciwieństw. Progresja i regresja

37. Libido –Energia psychiczna - energetyczne ujęcie zjawisk • System psychiczny w energetycznym ruchu (intensywność procesów psychicznych) • Psychiczna siła a psychiczna energia (istnieje tylko w specyficznych doświadczeniach jako ruch lub siła) – nie ma nic wspólnego z metafizyką ,służy do uporządkowania doświadczenia • Struktura psyche jest dynamiczna nie statyczna • Struktura przeciwieństw – prawo natury ludzkiej. Całe życie psychiczne podporządkowane jest prawu konieczności przeciwieństw (wszystko musi ostatecznie przekształcić się w swe własne przeciwieństwo (ENANTIODROMIA –Heraklit) • Wszystko co ludzkie jest względne, ponieważ opiera się na wewnętrznym przeciwieństwie – bez tego nie może istnieć żadna energia. Wszystko co żyje jest energią =polega na istnieniu przeciwieństw (zachowanie poprzedniej wartości i jednocześnie uznanie jej przeciwieństw) • Ilość energii jest stała ,zmienia się tylko jej dystrybucja

38. Formy ruchu libido • Energia przemieszcza się wskutek naturalnej różnicy poziomów (potencjałów) z jednego członu pary przeciwieństw na drugi - ładunek energetyczny nieświadomości zwiększa się w miarę jak traci energię świadomość • Ukierunkowany akt woli może także przenieść energię z jednego przeciwieństwa na drugie (energia ta ulega przekształceniu – sublimacji) • Zahamowanie ruchu = neurotyczne symptomy ,kompleksy. Zaburzenia ruchu energii = zaburzenia psychiczne (od neurozy do dysocjacji i rozszczepienia osobowości) • Jednostronna dystrybucja energii = Utracona ze świadomości energia przechodzi do nieświadomości i aktywizuje treści wyparte: kompleksy, archetypy itp.= zaczynają one żyć własnym życiem = zaburzenia psychiczne • Całkowicie równomierna dystrybucja energii = zaburzenia psychiczne • Progresja i regresja - konieczne do przystosowania do świata zewnętrznego i wewnętrznego

40. Progresja Proces, któremu kierunek nadaje świadomość –polega na przystosowaniu się do świadomych wymagań życia oraz na koniecznym w tym celu zróżnicowaniu postaw i typów funkcjonalnych Warunkuje to adekwatne rozwiązywanie konfliktów i koordynowanie przeciwieństw Każdy akt celowej uwagi to akt progresja energii Regresja Proces występujący, gdy wskutek braku świadomego przystosowania i intensyfikacji nieświadomości ma miejsce jednostronne-nagromadzenie energii. Nadmiernie naładowane treści nieświadomości – regresja częściowa =neuroza, regresja całkowita = psychoza) Każde zmęczenie, sen =regresja Regresja we śnie ożywia i wydobywa obrazy z nieświadomości Ruch energetyczny –progresja i regresja –niezbędne formy naturalnego doświadczania procesów psychicznych

41. Psychoterapia - główne założenia Dwie drogi :„Droga do uzdrowienia psychicznego” i „do zbawienia” – człowiek może, ale nie musi wkroczyć na obie te drogi

42. Główne cechy • Metoda analityczna (oparta na stwierdzeniach i odkryciach medycyny, nauki i doświadczenia ) • Droga uzdrowienia i zbawienia osoby • Posiada wszystkie warunki do tego, aby wyleczyć osobę z jej cierpień psychicznych i psychogennych (psychicznego uzdrowienia – można tylko osobiście doświadczyć) • Posiada wszystkie narzędzia do usuwania zaburzeń psychicznych • Posiada środki, aby przeprowadzić człowieka do takiego poznania i wypełnienia własnej osobowości, które jest celem dążenia duchowego („zbawienia”) • Droga subiektywnego doświadczania poddaje się racjonalnemu zrozumieniu • Psychoterapia – przewodnictwo duchowe i kształtowania osobowości

43. Freud – główna motywująca w rozwoju psychicznym rola popędów Adler - dążenie do mocy to główne zasady kształtujące rozwój psychiczny Jung – uznaje rolę czynników popędowych, ale uwzględnia znaczenie innych czynników motywujących rozwój psychiczny i jego zaburzeń – Wrodzona Potrzeba duchowa i religijna To co duchowe, występuje w psyche także jako popęd= prawdziwa namiętność Nie jest to pochodna żadnego innego popędu ale „ niezbędna zasada siły napędowej” Natura (pierwotna siła biologiczna popędów) i Duch (formuje, kształtuje i rozwija siłę popędową) Natura i duch - para przeciwieństw podstawa napięcia energii psychicznej Popęd to instynktowe działania, proces, funkcjonowanie bez świadomej motywacji Duchowość - najwyższą zasadą kształtującą rozwój psychiczny Rola czynników popędowych i duchowych w rozwoju psyche

44. Freud ,Adler - Zasada przyczynowości – ważne poszukiwanie pierwotnych przyczyn (tkwiących w instynktach) późniejszych zaburzeń psychicznych Freud – posługuje się metodą redukcyjną Omawianie materiału analitycznego celem rozwiązania teraźniejszości w konfliktach osadzonych w przeszłości Uwzględnia pierwotne instynkty w rozwoju zaburzeń, ale decydujące znaczenie w rozwoju zaburzeń psychicznych mają siły kształtujące (causae formales), które w postaci symboli pośredniczą między nieświadomością a świadomością Ważny jest końcowy wynik analizy (podstawowe zamiary i impulsy nieświadomości to symbole wskazujące określoną linię rozwoju) Przyczynowość to tylko jedna z zasad ,druga wiąże się z dążeniem do celu Finalizm – immanentne psychologiczne dążenie do celu (poczucia celu) Metoda prospektywna Jung zwraca się syntetycznie z aktualnej sytuacji ku przyszłości, jednocześnie ustalając związek między psychicznymi parami przeciwieństw, aby zapewnić podstawę osobowości, na której można zbudować trwałą równowagę psychiczną Zasady przyczynowości i fnalizm w psychoterapii – koncepcja Junga

45. Postępowanie dialektyczne w psychoterapii wg. C.G Junga • Polega na dialogu, ale też jest dialektyczna wewnętrznie jako proces, który dzięki konfrontacji treści świadomości z treściami nieświadomości (Ego - non ego) wywołuje między nimi interakcję, mającą na celu przezwyciężenie ich obu i osiągnięcie zamierzonej syntezy • Psycholog bezwarunkowo tą dialektyczną zasadę akceptuje, nie „analizuje” on przedmiotu teoretycznie, ale sam w nie mniejszym stopniu niż pacjent jest objęty analizą • Przeniesienie nie jest tak istotne jako środek terapeutyczny jak w koncepcji Freuda. • W pewnych okolicznościach Jung uważa przeniesienie jako przeszkodę dla skutecznego leczenia - gdy przybiera ono tzw. przesadną formę • Przywiązani do trzeciego np. w formie związku miłosnego stanowi równie zadawalającą podstawę do analitycznego rozwiązania neuroz ,jak i do konfrontacji z nieświadomością w interesie rozwoju psychicznego • Najważniejsze nie jest (jak u Freuda) „ponowne przeżywanie” dawnych urazowych emocji ,będących źródłem neurozy, ale w ogóle ”przeżycie” obecnych trudności przy współudziale konkretnego partnera i dokonanie w ten sposób konfrontacji z nimi • Obie strony (pacjent i analityk) muszą „dać siebie” zachowując w miarę możności obiektywizm

46. Psychoterapia analityczna • Leczenie polega na wzajemnym nieświadomym oddziaływaniu • „Spotkanie dwóch osobowości” - jest podobne do mieszaniny dwóch różnych pierwiastków chemicznych (jeśli odbywa się jakaś reakcja to oba ulegają zmianie) • W postępowaniu dialektycznym lekarz musi wyjść ze swej anonimowości i wykonać dokładnie to samo, czego wymaga od swego pacjenta (przejść własną analizę) • Rola terapeuty - czynna, uczestniczy w dyskusji, stawia wymagania ,udziela wskazówek • Terapeuta – przewodnik duchowy może prowadzić swego pacjenta tylko do tego punktu, do którego sam doszedł.

47. Podstawowe zasady analizy • Sytuacja analityczna – aspekty: • Pacjent opisuje obraz swej sytuacji, którą sobie uświadamia (opis subiektywny) • Marzenia senne, fantazje ,wizje uzupełniają obraz nieświadomości (opis subiektywny) • Wzajemny stosunek pacjent – terapeuta = (opis obiektywny) • Przepracowanie materiału • Dokonanie przez psychoterapeutę amplifikacji i wyjaśnień (=uzupełnienie ,kontrastujące z punktem widzenia osoby – ja) • Intelektualne i emocjonalne reakcje, domagające się rozwiązania • Uświadomienie konfliktów ( = skutków zakłóceń wzajemnego współdziałania wszystkich czynników totalnej psyche). Rozwiązanie konfliktów na podstawie ich bezpośredniego znaczenia, a nie na podstawie tego, co oznaczały w chwili powstania. Każda sytuacja życiowa i każdy wiek mają swoje własne rozwiązania (inne jest rozwiązanie tego samego konfliktu np. przez osobę w wieku 50 i 20 lat • Utrwalenie w świadomości • Metoda finalistyczna – zawsze skierowana na całość psyche, gdzie nieświadomość to „wiecznie twórcza matka świadomości”

48. Rozwój osobowości i neuroza w koncepcji analitycznej Carla G. Junga

49. Neuroza – jej znaczenie dla rozwoju • W neurozie istnieją nie tylko negatywne cechy • Neuroza posiada aspekt pozytywny ,kształtujący osobowość poprzez rozszerzenie i pogłębienie świadomości : konfrontacja ze swoją nieświadomością i ożywienie archetypów (nieświadomość zbiorowa - obrazowy język zostaje zdepersonalizowany) • Przyczyny neurozy mogą tkwić w czynnikach dzieciństwa i w sytuacji aktualnej • Źródła neuroz: -Energia nagromadzona w trakcie życia wskutek jednostronności świadomości -Stan nieświadomości, nieprzystosowany do wymagań świata zewnętrznego • Różnicowanie neuroz pochodzenia traumatycznego (przeżycia z dzieciństwa) z pozostałymi neurozami –zadaniem jest zajmowanie się nie tylko tym, jak usunąć dysfunkcję (metoda redukcyjna), ale przede wszystkim znalezienie takiego znaczenia, które w ogóle umożliwia osobie dalsze życie i rozwój (metoda prospektywna) • Przyczyny neurozy (zwłaszcza w wieku późniejszym) mogą wynikać z aktualnej sytuacji. W okresie dorastania niedostatecznie spójna świadomość ja jest czymś naturalnym (jednostronność postawy świadomej) • Neuroza dąży do pozytywnego celu = nowa równowaga dla psyche (aspekt prospektywny).

50. Rozwój osobowości - przemiana i dojrzewanie • Zadaniem człowieka dojrzałego jest kroczenie ”drogą środka” • Na początku życia człowiek musi wyjść z dziecinnej formy bytu (osadzonej całkowicie w nieświadomości zbiorowej) i nauczyć się odróżniać i określać swoje „ja” – musi sprostać zadaniom życia realnego (seksualność, zawód, małżeństwo, potomstwo, związki i inne stosunki i relacje • Gdy wykona zadania pierwszej połowy życia (przystosuje się do świata zewnętrznego ,postawa osobowości wobec tego świata zostanie zbudowana i utrwalona) energia życiowa może być skierowana ku rzeczywistości psychicznej • Dzięki temu człowiek zbliży się do swej pełni • Od celu naturalnego (potomstwo, zachowanie gatunku, zarabianie pieniędzy i zdobycie pozycji społecznej) do celu kulturalnego (duchowego) – niezbędnego dla zdrowia duszy • „Droga środka” – przygotowanie do śmierci • Odpowiedzialność ponosi jednostka