Toplam Arz, Toplam Talep ve Ekonomik Denge*

1. Toplam Arz, Toplam Talep ve Ekonomik Denge* * Prof. Dr. Nevzat Güran’ın Makro Ekonomik Analiz Kitabından yararlanılarak hazırlanmıştır Dr.Aylin ABUK DUYGULU

2. Toplam Arz • Toplam arz ve toplam talep eğrilerinde, tek bir malın arz ve talep edilen miktarları yerine, arz veya talep edilen toplam reel hasıla (nihai mal ve hizmetler toplamı), • Tek bir malın fiyatı yerine, fiyatlar genel düzeyi dikkate alınmaktadır. Dr.Aylin ABUK DUYGULU

3. Toplam Arz • Toplam arz eğrisi (Tanım):Geçerli olabilecek çeşitli fiyat düzeylerinde, ekonomideki üretim birimlerinin belli bir dönem itibariyle arz etmeye hazır oldukları hasıla (nihai mal ve hizmet) miktarlarını gösteren eğri (AS eğrisi) • AS açısından, üretimin teknik koşullarının yanı sıra faktör piyasası ve kısa dönem emek piyasası koşulları önem taşır. Bu koşullardaki değişmeler, AS’yi kaydırır. Dr.Aylin ABUK DUYGULU

4. Farklı Arz ve Talep Koşullarında Ekonomik Denge • Klasik Arz Eğrisi P Arz, fiyatlar karşısında inelastiktir. Fiyatlar genel düzeyi ne olursa olsun, ekonomide sürekli olarak tam istihdama karşılık gelen hasıla arz edilmektedir. Bu yaklaşımın ardında; ücret ve fiyatların tam esnek olduğu, karar birimlerinin bilgi yetersizliği gibi nedenlerle bekleyiş hatasına düşmeyecekleri vardır. AS Y* Y Dr.Aylin ABUK DUYGULU

5. Farklı Arz ve Talep Koşullarında Ekonomik Denge • Keynesyen Arz Koşulları Toplam arz eğrisi, tam istihdam düzeyine kadar pozitif eğimli ve oldukça esnektir. Tam istihdam düzeyinde ise klasik AS görünümündedir. Bunun ardında; emek piyasasında tam rekabet koşullarının bulunmaması gibi nedenlerle nominal ücretlerin aşağı doğru rijit olduğu varsayımı vardır. P AS P1 P0 Y0 Y* Y Dr.Aylin ABUK DUYGULU

6. Ayrıca P0 gibi bir fiyattan P1 gibi daha yüksek bir fiyata bir kez çıkıldıktan sonra, ilk fiyat düzeyine tekrar dönülememektedir. Çünkü, fiyat düzeyinin yükselmesi sırasında artmış bulunan nominal ücret düzeyinin geriye dönüşü (düşüşü), nominal ücretlerin aşağı doğru rijit olduğu varsayımı nedeniyle, mümkün değildir. Bu etkiye “zemberek dişlisi etkisi” olarak adlandırılır. Dr.Aylin ABUK DUYGULU

7. Farklı Arz ve Talep Koşullarında Ekonomik Denge • Yeni Klasik ve Yeni Keynesyen Arz Eğrileri Uzun Dönem AS Yeni Klasik AS-Bekleyiş hatalarına bağlı P Yeni Keynesyen AS-Ücretler her iki yönde de yeterince esnek değil Y* Y Dr.Aylin ABUK DUYGULU

8. Toplam Talep • Toplam talep eğrisi (Tanım): Geçerli olabilecek değişik fiyat düzeylerinde, hanehalklarının, firmaların,kamu kesiminin ve dış dünyanın ekonominin hasılasına olan toplam talep düzeylerini gösteren eğri. • Burada talep kavramı,planlanan harcama şeklinde değerlendirilmelidir. Dr.Aylin ABUK DUYGULU

9. Toplam Talep • Efektif talep kavramında, fiilen elde edilecek olan gelire göre yapılan harcama planı önemlidir. • Toplam talep eğrisinin (AD) eğimi, fiyatlar genel düzeyi düştükçe, toplam talep artacağı için negatif eğimlidir. • AD eğrisi, mal ve para piyasalarında, birlikte dengeyi sağlayan P ve Y bileşimlerini gösterir. Dr.Aylin ABUK DUYGULU

10. P AD Y Toplam Talep AD üzerindeki her noktada, değişik P-Y düzeylerinde, mal ve para piyasasında birlikte denge söz konusudur. Dr.Aylin ABUK DUYGULU

11. Toplam Talep • Mal ve/veya para piyasası denge koşullarının değişmesine (P dışında) neden olan faktörler (yani para ve maliye politikası), AD eğrisinin sağa veya sola kaymasına neden olacaktır. • Bununla birlikte, toplam talebin fiyat değişmelerine karşı duyarlılığına ilişkin farklı görüşler vardır: Dr.Aylin ABUK DUYGULU

12. Toplam Talep • Keynesyen iktisatçılar: İnelastik AD (yani, fiyat değişmeleri karşısında pek duyarlı olmayan bir AD) • Klasik-Neoklasik İktisatçılar: Elastik AD (yani, fiyat değişmeleri karşısında duyarlı) Dr.Aylin ABUK DUYGULU

13. Toplam Talep • Fiyatlar genel düzeyi (P) ile toplam hasıla (Y) arasındaki negatif yönlü ilişkinin açıklanmasında 3 etki söz konusu: • Keynes etkisi:Pnominal MS sabitken reel MSlikidite tuzağı yoksa,faiz oranı   I çarpan yoluyla gelir , yani AD Dr.Aylin ABUK DUYGULU

14. Toplam Talep • Pigou etkisi: Ppara balanslarının reel değerihalkın servetinin reel değeritüketimgelir, yani AD • Dış Ticaret Yoluyla Etki: Pnominal döviz kuru sabitken,reel kur dolayısıyla dış rekabet gücü X M (X-M)  Y dolayısıyla AD . Dr.Aylin ABUK DUYGULU

15. Farklı Arz ve Talep Koşullarında Ekonomik Denge • Klasik yaklaşımda: • Tam inelastik AS ve yeterince esnek AD varsayımı altında, ekonomi daima tam istihdamdadır. • Hasıla ve istihdamın, tam istihdam düzeyinde belirlenmesinde, arz koşulları belirleyici. • İstihdam düzeyini (N) ve hasılayı arttırmak, ancak arz yönlü politikalarla mümkün. Dr.Aylin ABUK DUYGULU

16. Farklı Arz ve Talep Koşullarında Ekonomik Denge • Klasik yaklaşımda, talebin rolü (yani talepteki kayma), P’nin hangi düzeyde olacağını ya da nasıl değişeceğini belirler. • Şekilde de görüldüğü gibi, para politikası sonucu, AD eğrisi sağa kaydığında, reel bir sonuç oluşmamakta, yalnızca P artmaktadır. Dr.Aylin ABUK DUYGULU

17. Farklı Arz ve Talep Koşullarında Ekonomik Denge • Klasik Yaklaşımda Denge P AS AS’ P1 AD2 P2 AD1 Y* (Y*)’ Dr.Aylin ABUK DUYGULU

18. Farklı Arz ve Talep Koşullarında Ekonomik Denge • Klasik Arz Koşullarına Rağmen Tam İstihdam Dengesinin Sağlanamaması P AS AD Keynesyenlerin öne sürdüğü gibi, AD pek esnek değilse, tam istihdam dengesi sağlanamayabilir ve hasılanın (istihdamın) hangi düzeyde belirleneceği konusunda bir belirsizlik ortaya çıkabilir. Y Dr.Aylin ABUK DUYGULU

19. Farklı Arz ve Talep Koşullarında Ekonomik Denge • Keynesyen Arz Koşulları ve İnelastik Talep Durumu(Eksik İstihdam Dengesi) P AD2 AS Görüldüğü gibi, Y0-P0 durumunda ve eksik istihdamda (Y0<Y*) denge söz konusudur. Bu durumda, klasik AS geçerli olsaydı dahi, inelastik AD nedeniyle, tam istihdam dengesine ulaşmak mümkün değil. AD1 P1 E2 P0 E1 Y0 Y* Y Dr.Aylin ABUK DUYGULU

20. Farklı Arz ve Talep Koşullarında Ekonomik Denge • Keynesyen Arz Koşulları ve İnelastik Talep Durumu(Eksik İstihdam Dengesi) • Bu durumda, ekonomiyi tam istihdama yöneltmenin yolu, AD’yi kaydırmak (AD1AD2) • Burada, toplam talep kayarken, fiyatlarda bir miktar artış olduğu, dikkate alınmalıdır. Dr.Aylin ABUK DUYGULU

21. Farklı Arz ve Talep Koşullarında Ekonomik Denge • Keynesyen Arz Koşulları ve Talebin Esnek Olması Durumu (Eksik İstihdam Dengesi) P AS Bu şeklin diğer şekilden farkı, E’ gibi bir noktanın varlığıdır. Bu nokta, çok uzun bir dönemde, artabilecek fiyat ve ücret esnekliğine bağlı olarak, ekonominin tam istihdama ulaşabileceğini ifade etmektedir. Ancak Keynesyen iktisatçılar, uzun dönemde bu gelişmeleri beklemek yerine, talep kaydırıcı politikalarla tam istihdama ulaşmanın daha uygun olacağını savunmaktadırlar. P2 AD3 P1 P0 AD2 E’ . AD1 Y0 Y* Y Dr.Aylin ABUK DUYGULU

22. Farklı Arz ve Talep Koşullarında Ekonomik Denge • Keynesyen yaklaşımlarda, talep etkilenerek genişlemedikçe veya Y* artışına paralel olarak AD’nin de sağa kayması sağlanmadıkça, arz yönlü politikalar (potansiyel hasıladaki genişleme) ekonominin hasıla ve istihdam dengesini özellikle kısa dönemde etkilemeyecektir. Dr.Aylin ABUK DUYGULU

23. Farklı Arz ve Talep Koşullarında Ekonomik Denge • Bu bağlamda Keynesyen iktisatçıların vurgulamak istedikleri nokta, ekonominin tam istihdamda dengeye gelmesinin zorunlu olmadığı, dengenin nerede oluşacağı konusunda talep koşullarının büyük önem taşıdığıdır. Dr.Aylin ABUK DUYGULU

24. Farklı Arz ve Talep Koşullarında Ekonomik Denge • Talepte ortaya çıkması her zaman mümkün olan dalgalanmalar ve yetersizlikler sonucu, ekonomi bir kez eksik istihdamda dengeye geldiğinde, bu durumdan ekonominin kendi işleyişi içinde kurtulmasının çok güç olduğudur. Dr.Aylin ABUK DUYGULU

25. Farklı Arz ve Talep Koşullarında Ekonomik Denge • Ekonomi tam istihdamdayken, talep genişletici politikaların etkileri, Keynesyen analizde, klasik analizde olduğu gibidir; sonuçta yalnızca fiyatlar genel düzeyi yükselir. • Ancak ekonomi tam istihdamdayken, talepteki bir daralmanın etkileri açısından, her iki yaklaşım farklı sonuçlar üretmektedir: Dr.Aylin ABUK DUYGULU

26. Farklı Arz ve Talep Koşullarında Ekonomik Denge • Klasik yaklaşım talep daralmasının, hasılayı ve istihdamı etkilemeden sadece fiyatlar genel düzeyinde bir düşüşe yol açacağını ifade etmektedir. • Buna karşın Keynesyen yaklaşımda talep daralması sonucu, daha önce değinilen zemberek dişlisi etkisi nedeniyle, fiyatların değil, hasıla ve istihdamın düşmesi söz konusu olmaktadır.Yani ekonomi, eksik istihdama dönebilir. Dr.Aylin ABUK DUYGULU

27. Farklı Arz ve Talep Koşullarında Ekonomik Denge P AS Başlangıç denge noktası: E1 tam istihdam Talepte daralma(AD1AD2) Yeni denge noktası : E2 Çünkü fiyatlar esnek değil. Sonuç; hasıla daraldı (Y*Y1) E2 P1 E1 AD1 E P0 AD0 Y1 Y* Dr.Aylin ABUK DUYGULU