1 / 95

Sıvı-Elektrolit Dengesi Bozuklukları

Sıvı-Elektrolit Dengesi Bozuklukları. Prof. Dr. Tevfik Ecder İstanbul Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim Dalı. Vücut Suyunun Kompartmanlara Dağılımı. Toplam Vücut Suyu = Vücut ağırlığının %50-60’ı (erkeklerde %60’ı, kadınlarda %50’si)

arnaud
Download Presentation

Sıvı-Elektrolit Dengesi Bozuklukları

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Sıvı-Elektrolit Dengesi Bozuklukları Prof. Dr. Tevfik Ecder İstanbul Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim Dalı

  2. Vücut Suyunun Kompartmanlara Dağılımı Toplam Vücut Suyu = Vücut ağırlığının %50-60’ı (erkeklerde %60’ı, kadınlarda %50’si) 70 kg ağırlığındaki bir erkeğin toplam vücut suyu = 42 litre İntraselüler su (2/3) Ekstraselüler su (1/3) 14 litre 28 litre 9.4 litre İnterstisyel su (2/3) 4.6 litre İntravasküler su (1/3)

  3. Sıvı Kompartmanlarının Elektrolit İçerikleri Plazma İnterstisyel sıvı İntraselüler sıvı (mEq/L) (mEq/L) (mEq/L) Katyonlar Na+ 142 144 14 K+ 4 4 140 Ca2+ 5 2.5 4 Mg2+ 2 1.5 35 TOPLAM 153 152 193 Anyonlar Cl- 104 114 2 HCO3- 25 30 8 H2PO4-,HPO42- 2.3 2 40 SO42- 0.94 1 20 Proteinler 15 0 55 Org. anyonlar 5.76 5 68 TOPLAM 153 152 193

  4. Kapiller endotel membranı Hücre membranı K Na Protein Na H2O H2O Na Na Na+- K+- ATPaz K İntraselüler sıvı İnterstisyel sıvı Plazma Hücre membranları suya karşı tamamen geçirgen olduğu için, tüm kompartmanlar ozmotik denge içindedir.

  5. Ozmotik basınç H2O Na+ Cl- H2O H2O H2O Bir solütün ozmotik basınç yapması membranı geçememe özelliğine bağlıdır. Membranlardan kolaylıkla geçebilen solütler (üre, etanol vs.) ozmotik basınç yapmaz.

  6. OZMOTİK BASINÇ • Bir solütün neden olduğu ozmotik basınç, o solütün partikül sayısına paraleldir. • Herhangi bir solütün 1 ‘mol’u, aynı sayıda partikül (6.02 X 1023) içerir (Avogadro kanunu). • Bu nedenle, bir solütün yaptığı ozmotik basıncı, o solütün molar konsantrasyonu belirler. • Ozmotik basıncın birimi ozmol (osm) dur. • 1 mmol glukoz, 1 mozmol’luk ozmotik basınca yol açar. 1 mmol NaCl, 2 mozmol’luk ozmotik basınca yol açar.

  7. Ozmolalite mOsm/kg H2O Ozmolarite mOsm/L

  8. OZMOLALİTE VE TONİSİTE Plazma ozmolalitesi (Posm): 280-295 mOsm/kg H2O glukoz(mg/dl)BUN(mg/dl) 2 [Na+](mmol/L) Posm + + = 18 2.8 glukoz(mg/dl) 2 [Na+](mmol/L) Tonisite (Efektif ozmolalite) = + 18 Efektif ozmoller: Glukoz, mannitol, sorbitol, glisin İnefektif ozmoller: Üre, etanol, metanol, etilen glikol, izopropil alkol

  9. 40 yaşında, kronik böbrek yetersizliği olan erkek hasta İştahsızlık, bulantı ve kusma şikayetleri var. Glukoz: 108 mg/dl BUN: 140 mg/dl Na: 115 mEq/L K: 4.5 mEq/L HCO3: 12 mEq/L Hastanın plazma ozmolalitesi kaçtır ? Hastanın plazma ozmolalitesi ile ilgili olarak ne gibi acil sorunlar bekleriz ?

  10. 40 yaşında, kronik böbrek yetersizliği olan erkek hasta İştahsızlık, bulantı ve kusma şikayetleri var. Glukoz: 108 mg/dl BUN: 140 mg/dl Na: 115 mEq/L K: 4.5 mEq/L HCO3: 12 mEq/L Plazma ozmolalitesi Posm = 2x115 + 108 + 140 = 286 mOsm/kg H2O 18 2.8 Plazma tonisitesi Posm = 2x115 + 108 = 236 mOsm/kg H2O 18

  11. OZMOLAL AÇIK (Osmolal gap) Ozmolal açık = Ölçülen ozmolalite – hesaplanan ozmolalite Normalde ozmolal açık < 10 mOsm/kg H2O Ozmolal açık > 10 mOsm/kg H2O ise Plazmada ozmolaliteyi artıran ve formüle koymadığımız madde/maddeler (örnek: mannitol, etanol, metanol, etilen glikol, izopranolol, sorbitol) birikmiş demektir

  12. OZMOREGÜLASYON Plazma ozmolalitesi (Posm) 280-295 mOsm/kg H2O Posm  Posm  Susama hissi  ADH salgısı  Susama hissi  ADH salgısı  Su alımı  Uosm  Su alımı  Uosm  Posm (N) Posm (N) İdrar ozmolalitesi (Uosm) 40-1200 mOsm/kg H2O

  13. HİPONATREMİ

  14. Hiponatremi, en sık karşılaşılan elektrolit bozukluğudur

  15. HİPONATREMİ • Hiponatremi, serum sodyum konsantrasyonunun azalmasıdır • Hiponatremi, serum sodyum miktarının azalması DEĞİLDİR !

  16. Na+ H2O [ Na+ ] Hiponatremi = Na+ H2O [ Na+ ] Hiponatremi = Na+ H2O [ Na+ ] Hiponatremi =

  17. Glukoz BUN 2 [ Na+ ] + Posm + = 2.8 18 270-290 mOsm/kg H2O 280-295 mOsm/kg H2O Plazma sodyum konsantrasyonu plazma ozmolalitesini belirleyen major faktördür

  18. Glukoz BUN 2 [ Na+ ] + Posm + = 2.8 18 Hipernatremi = Posm  Hiponatremi = Posm 

  19. HİPONATREMİ HİPERTONİK İZOTONİK HİPOTONİK TRANSLOKASYONA BAĞLI HİPONATREMİ GERÇEK HİPONATREMİ PSÖDO- HİPONATREMİ Posm  Posm N Posm 

  20. HİPONATREMİ HİPERTONİK Hiperglisemi Mannitol infüzyonu Glisin (TUR sendromu) TRANSLOKASYONA BAĞLI HİPONATREMİ Posm 

  21. HİPERTONİK HİPONATREMİ HÜCRE İÇİ HÜCRE DIŞI Plazma İnterstisyel Sıvı EFEKTİF OZMOL (Glukoz, Mannitol, Glisin) K+ Osm  H2O H2O Na+ Na+ Na+- K+- ATPaz K+

  22. HİPERTONİK HİPONATREMİ Serum glukoz konsantrasyonundaki her 100 mg/dl artış için: • [Na+] ~ 1.6 mEq/L düşer. • Posm ~ 2 mOsm/kg H2O artar. ÖRNEK: Glukoz: 900 mg/dl olan bir hastada: [Na+]’da 12.8 (1.6  8) mEq/L düşüş beklenir.

  23. HİPONATREMİ HİPERTONİK İZOTONİK HİPOTONİK TRANSLOKASYONA BAĞLI HİPONATREMİ GERÇEK HİPONATREMİ PSÖDO- HİPONATREMİ Posm  Posm N Posm 

  24. HİPONATREMİ İZOTONİK PSÖDO- HİPONATREMİ Hiperlipidemi Hiperproteinemi Posm N

  25. İZOTONİK HİPONATREMİ Lipidler, proteinler Na+ İyon-selektif elektrot yöntemi “Flame” fotometri yöntemi Su (%93)

  26. İZOTONİK HİPONATREMİ Lipidler, proteinler Lipidler Proteinler Na+ “Flame” fotometri yöntemi Na+ Psödohiponatremi ! İyon-selektif elektrot yöntemi

  27. İZOTONİK HİPONATREMİ Serum trigliserid konsantrasyonundaki her 500 mg/dl artış için: • Serum [Na+] ~ 1 mEq/L düşer. Serum protein konsantrasyonundaki her 0.25 g/dl artış için: • Serum [Na+] ~ 1 mEq/L düşer.

  28. HİPONATREMİ HİPERTONİK İZOTONİK HİPOTONİK TRANSLOKASYONA BAĞLI HİPONATREMİ GERÇEK HİPONATREMİ PSÖDO- HİPONATREMİ Posm  Posm N Posm 

  29. HİPOTONİK HİPONATREMİ Hipovolemik hiponatremi Normovolemik hiponatremi Hipervolemik hiponatremi Na+ H2O   Na+ H2O  Na+  H2O 

  30. HİPOVOLEMİK HİPONATREMİLER HİPOVOLEMİ (Renal ve Ekstrarenal Kayıplar) RAAS Aktivasyonu Non-Ozmotik ADH Sekresyonu Hipotonik Sıvılar Hiponatremi

  31. HİPOVOLEMİK HİPONATREMİLER Renal Kayıplar Ekstrarenal Kayıplar Diüretikler Mineralokortikoid eksikliği Ozmotik diürez Tuz kaybettiren nefropatiler Serebral tuz kaybı Kusma Diyare Üçüncü boşluğa kayıplar (pankreatit, peritonit vs.) İdrar [Na+] > 20 mmol/L İdrar [Na+] < 20 mmol/L

  32. HİPOVOLEMİK HİPONATREMİLER Renal Kayıplar Diüretikler Tiyazidler ! • Hipovolemiye bağlı non-ozmotik ADH sekresyonu • İdrarın dilüe edilme mekanizmasının bozulması • Potasyum eksikliğine bağlı ozmoreseptör duyarlılığında ve susama hissinde değişiklik

  33. HİPOVOLEMİK HİPONATREMİLER Renal Kayıplar Mineralokortikoid eksikliği Hipovolemi Hiperkalemi Prerenal azotemi • Hipovolemiye bağlı non-ozmotik ADH sekresyonu

  34. HİPOVOLEMİK HİPONATREMİLER Renal Kayıplar Tuz kaybettiren nefropatiler Medüller kistik hastalık Polikistik böbrek hastalığı Analjezik nefropatisi Kronik piyelonefrit Obstrüktif üropati

  35. HİPOVOLEMİK HİPONATREMİLER Renal Kayıplar Serebral tuz kaybı Serebrovasküler olaylar Uygunsuz ADH sendromu ile ayırıcı tanı ! • Hipovolemi bulguları • BNP’ye bağlı (?) Uygunsuz ADH sendromunda NORMOVOLEMİK

  36. HİPOTONİK HİPONATREMİ Hipovolemik hiponatremi Normovolemik hiponatremi Hipervolemik hiponatremi Na+ H2O   Na+ H2O  Na+  H2O 

  37. NORMOVOLEMİK HİPONATREMİLER Yatan hastalarda en sık karşılaşılan hiponatremi türüdür Toplam vücut Na+  Toplam vücut suyu  Normovolemik Hafif volüm artışı var Ödem YOK

  38. NORMOVOLEMİK HİPONATREMİLER • Uygunsuz ADH sendromu • Glukokortikoid eksikliği • Hipotiroidi • Psikojenik polidipsi

  39. UYGUNSUZ ADH SENDROMU Yatan hastalarda hiponatreminin en sık nedenidir Tanı Kriterleri • Klinik olarak normovolemik • Plazma ozmolalitesi < 270 mOsm/kg H2O • İdrar ozmolalitesi > 100 mOsm/kg H2O • İdrar Na+ konsantrasyonu > 40 mEq/L • Böbrek, karaciğer, kalp, sürrenal, hipofiz ve tiroid fonksiyonları normal • Diüretik kullanımı yok

  40. UYGUNSUZ ADH SENDROMU Etyoloji • İlaçlar • Neoplaziler • Akciğer Hastalıkları • MSS Hastalıkları

  41. UYGUNSUZ ADH SENDROMU İlaçlar

  42. UYGUNSUZ ADH SENDROMU Neoplaziler Akciğer, orofarenks, mide, duodenum, pankreas, üreter, mesane, prostat karsinomları, lenfomalar Akciğer Hastalıkları Viral ve bakteriyel pnömoniler, apse, tüberküloz, aspergilloz, astma, pnömotoraks, kistik fibroz, mezotelyoma MSS Hastalıkları Ensefalit, menenjit, travma, apse, tümör, subdural hematom, subaraknoid kanama, hidrosefali, delirium tremens, akut psikoz

  43. GLUKOKORTİKOİD EKSİKLİĞİ Hipovolemik Hiponatremi Normovolemik Hiponatremi • Diyare • Kusma • Renal Na+ kaybı • Non-ozmotik ADH Sekresyonu

  44. HİPOTİROİDİ • Normovolemik hiponatremi • Non-ozmotik ADH sekresyonu • Kalp debisi  • Efektif arteriyel volüm 

  45. HİPOTONİK HİPONATREMİ Hipovolemik hiponatremi Normovolemik hiponatremi Hipervolemik hiponatremi Na+ H2O   Na+ H2O  Na+  H2O 

  46. HİPERVOLEMİK HİPONATREMİLER • Kalp yetersizliği • Siroz • Nefrotik sendrom • Böbrek yetersizliği

  47. KALP YETERSİZLİĞİ VE SİROZDA HİPONATREMİ Kalp yetersizliği Siroz Kalp debisi  Periferik vasküler direnç  Efektif arteriyel volüm  RAAS uyarısı  Sempatik sinir sistemi uyarısı  Nonozmotik ADH  Renal sodyum ve su atılımı  HİPONATREMİ

  48. KALP YETERSİZLİĞİNDE HİPONATREMİ Lee, Packer: Circulation 73: 257-267, 1986

  49. HİPONATREMİNİN KLİNİK BULGULARI Klinik bulgular gelişen beyin ödemine bağlıdır • İştahsızlık • Bulantı, kusma • Başağrısı • Kas krampları • Ajitasyon • Reflekslerde azalma • Patolojik refleksler • Hipotermi • Şuur bozuklukları • Konvülsiyonlar • Koma

  50. SEMPTOMLAR HİPONATREMİNİN ORTAYA ÇIKIŞ HIZINA BAĞLIDIR Ölü Asemptomatik Letarjik Beyin su içeriği (g/100 g kuru ağırlık) Normal Plazma [Na+] 139 mEq/L Plazma [Na+] 139  119 mEq/L (2 saat içinde) Plazma [Na+] 140  122 mEq/L (3.5 gün içinde) Plazma [Na+] 139  99 mEq/L (16 gün içinde) Arieff, Llach, Massry: Medicine, 55:121, 1976

More Related