Studiedag Handhaving

1. Studiedag Handhaving Leuven 10 december2009

2. Handhaving binnen ruimtelijke ordening Wat is de taak van de gemeenten?

5. Verschil in bebouwing • Een landelijke gemeente versus een stedelijke omgeving. • Verschillende werkwijze voor planning? • Verschillende stedenbouwkundige voorwaarden bij vergunningen? • Verschillende werkwijze bij handhaving? • Beiden werken met dezelfde wetgeving

6. Overzicht wetgeving door de jaren • Voor 1962 : Periode voor de wetgeving • 29 maart 1962: Wet op de Stedenbouw • Jaren ’70: Opmaak Gewestplannen • Jaren ’90: RO verkeert in Vlaanderen in een overgangsperiode • 23 september 1997: Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen

7. Overzicht wetgeving door de jaren • 18 mei 1999: Decreet ruimtelijke ordening • 4 juni 2003: Verjaringsdecreet Handhavingsbeleid • 1 september 2009: Inwerkingtreding Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening • Toekomst …..

8. Vlaams Handhavingsplan • Art. 6.1.4. §1. De Vlaamse Regering stelt een Handhavingsplan vast binnen de zes maanden na haar aantreden. (Eedaflegging 12 juli 2009. Goedkeuring HH-plan uiterlijk 12 januari 2010.) • Het Handhavingsplan omvat: • 1° beleidsregels betreffende een strategische, programmatische en onderling afgestemde uitoefening van de bevoegdheden van de stedenbouwkundige inspecteurs en de door de Vlaamse Regering of de gouverneur aangewezen ambtenaren, vermeld in artikel 6.1.5, eerste lid; • 2° beleidsregels die door de stedenbouwkundige inspecteurs en de ambtenaren, vermeld in het eerste lid, in acht worden genomen bij de uitoefening van hun toezichts- en handhavingstaak en van de overige bevoegdheden die hun krachtens deze titel worden opgedragen;

9. Vlaams Handhavingsplan • 3° eventuele beleidsregels betreffende de eenvoudige afdoening van adviesvragen, vermeld in artikel 6.1.9; • 4° aanbevelingen betreffende een preventieve en curatieve aanpak van misdrijven, vermeld in artikel 6.1.1; • 5° aanbevelingen betreffende de bekostiging van het lokale handhavingsbeleid. • §2. De Vlaamse Regering stelt het Handhavingsplan vast op grond van: • 1° een ontwerpplan, opgemaakt door de gewestelijke administratie, belast met het toezicht en de handhaving inzake ruimtelijke ordening, na overleg met relevante handhavingsinstanties;

10. Vlaams Handhavingsplan • 2° de adviezen van de Hoge Raad voor het Handhavingsbeleid, de strategische adviesraad en de Vlaamse Vereniging van Steden en Gemeenten over het ontwerpplan. • §3. Een Handhavingsplan blijft gelden tot een nieuw Handhavingsplan is vastgesteld. • Het kan te allen tijde geheel of gedeeltelijk worden herzien met inachtneming van de procedure, vermeld in §2.

11. Taak van de gemeente/stad • Het is decretaal voorzien dat de lokale overheden betrokken zijn in de drie fasen van het plaatselijke ruimtelijk ordeningsbeleid: de gemeente treedt op als plannende – vergunningverlenende en handhavende overheid. • Daarnaast hebben de lokale overheden ook een informatieplicht.

12. Doelstelling handhavingsbeleid • Regelgeving inzake ruimtelijke ordening correct doen naleven. • Actief zijn op twee fronten: preventief werkenherstel vorderen of curatief werken

13. Preventief versus curatief • PreventiefDoor duidelijk te communiceren, informatie te verstrekken en afradend te werken, kan de overheid mogelijke overtreders beletten om een inbreuk te plegen • CuratiefDoelstelling vanuit het handhavingsbeleid is om zo snel mogelijk, zo goed mogelijk rechtsherstel te verwezenlijken via prioriteiten te stellen en goede afspraken te maken tussen de verschillende handhavingspartners.

14. Preventie tijdens • Planning • Vergunningenbeleid • Handhaving • Informatieverstrekking

15. Planning

16. Preventie tijdens de planning • Kernbegrippen - Rechtszekerheid- Werkbaarheid- Afdwingbaarheid- Flexibiliteit

17. Preventie tijdens de planning • Opmaak of herziening lokaal ruimtelijk structuurplan • Een lokale handhavingsvisie opnemen in het ruimtelijk structuurplan • Informatief gedeelte:Overzicht opnemen van de gekende bouwmisdrijven • Richtinggevend gedeelte:Visie ontwikkelen omtrent handhaving - Bindende bepalingen:Afbakenen per zone de vorm van strafvordering.

18. Preventie tijdens de planning • Opmaak RUP’s- Gevolgen van ontwerp RUP onderzoeken voor bebouwing ° Aanwezige bebouwing ° Toekomstige bebouwing ° Gevolgen voor de aanwezige bebouwing naar de toekomst ° Gevolgen voor toekomstige bouwmisdrijven omschrijven

19. Vergunningenbeleid

20. Preventie bij het vergunningenbeleid • Kernbegrippen- Klantvriendelijkheid- Snel- Kwalitatief- Eénduidig

21. Preventie bij het vergunningenbeleid • Werken vrijgesteld van stedenbouwkundige vergunning • Werken vrijgesteld van de medewerking van een architect • Werken vrijgesteld van het advies van de gemachtigde ambtenaar • Werken met verplicht advies van de gemachtigde ambtenaar

22. Preventie bij het vergunningenbeleid • Lokale overheden spelen een belangrijke rol voor informatieverstrekking inzake handhaving (begeleiden de stedenbouwkundige aanvragen, geven uitleg omtrent de regelgeving, versturen aanmaningen om “aan te dringen” op herstel)

23. Preventie bij het vergunningenbeleid • Aan kandidaat kopers van bouwgrond- duidelijk info geven omtrent de bouwmogelijkheden voor hun perceel- duidelijk bespreken wat kan en wat niet kan- samen oplossingen zoeken voor het niet vergunbaar zijn van hun voorstel

24. Preventie bij het vergunningenbeleid • Aan kandidaat bouwers- bij problemen voor hun dossier, deze met de kandidaat bouwers en/of hun architect bespreken- eventueel samen het dossier bespreken tijdens een overleg met provinciale diensten RO- samen oplossingen zoeken rekeninghoudend met de voorschriften en de vraag van de bouwers

25. Preventie bij het vergunningenbeleid • Bij het afleveren van de bouwvergunning- de eventuele opgelegde voorwaarden toelichten- wijze van aanplakking vergunning toelichten, melden van aanvang en einde der werken- gevolgen uitleggen van niet uitvoeren van de werken zoals de plannen vergund zijn

26. Preventie bij het vergunningenbeleid • Bij het afleveren van de weigering van een bouwvergunning- toelichten wat de redenen van de weigering zijn- uitleggen wat de gevolgen kunnen zijn indien de werken toch worden uitgevoerd

27. Preventie bij het vergunningenbeleid • Aan kandidaat kopers van een woning- Artikel 5.1.2. Codex voorziet in de uitbouw van het vergunningenregister- Belangrijk aan elke kandidaat koper een uittreksel te geven van het betreffende pand met vermelding van kadastrale gegevens, afgeleverde attesten en vergunningen, opgemaakte processen-verbaal, uitspraken en vonnissen, enz…

29. Preventie bij handhaving • Soepel waar het kan, streng waar het moet • Het verleden bekijken vanuit het perspectief van het moment van de overtreding. • Naar de toekomst toe, streng optreden

30. Preventie bij handhaving • Controlebevoegdheid wordt op dit ogenblik gedeeld door gemeentelijke verbalisanten, de politie en de gewestelijke ambtenaren • Codex laat meer mogelijkheden toe. Artikel 6.1.5. stelt:Onverminderd de bevoegdheden van de agenten en de officieren van gerechtelijke politie, zijn de stedenbouwkundige inspecteurs, de andere door de Vlaamse Regering aangewezen ambtenaren, alsmede de door de Gouverneur aangewezen ambtenaren van de provincie en de gemeenten in zijn provincie, bevoegd om de in deze titel omschreven misdrijven op te sporen en vast te stellen door een proces-verbaal. De processen-verbaal waarin de in deze titel omschreven misdrijven worden vastgesteld gelden tot bewijs van het tegendeel. • Dit artikel is een herneming van artikel 148 DRO.

31. Preventie bij handhaving • Problemen- Voor politie is dit niet een hoofdtaak en de nodige deskundigheid inzake ruimtelijke ordening is niet altijd aanwezig- Vlaamse overheid: te weinig stedenbouwkundig inspecteurs voor het grondgebied: 13,5 VTE- Te weinig gemeenten hebben een gemeentelijk verbalisant: 126 ambtenaren in 85 gemeenten- Provincies geven geen invulling aan deze taakstelling

32. Preventie bij handhaving • Mogelijke oplossingen- Vlaamse overheid voert de nodige aanwervingen uit om de voorziene betrekkingen in te vullen- Mogelijkheid onderzoeken om gemeentelijke handhavingsambtenaren in intergemeentelijk verband aan te werven zoals reeds bestaat voor stedenbouwkundige ambtenaren.

33. Preventie bij handhaving • Waarom hebben zo weinig gemeenten een handhavingsambtenaar in dienst?- de geringe afstand tussen de gemeentelijke ambtenaar en het lokale politieke niveau- geringe afstand ambtenaar – burger- hoe moet dit gefinancierd worden

34. Preventie bij handhaving • - moeilijke werkomstandigheden, vooral in kleinere gemeenten - Handhavingsambtenaren moeten, net zoals de ambtenaren ruimtelijke ordening genoemd in artikel 1.4.1. tot 1.4.8, hun taak vrij en onafhankelijk van politieke inmenging kunnen vervullen.

35. Preventie bij handhaving • Tijdens de uitvoering der werken- werken van zeer nabij opvolgen- afhankelijk van de vergunning meermaals controles uitvoeren op de werf- bij afwijking van de vergunning of bij het uitvoeren van onvergunde werken direct optreden

36. Preventie bij handhaving • Onderzoek naar het uitvoeren van onvergunde werken- onderzoek van klachten- afspraken maken met wijkagenten aangaande bouwwerken- zelfstandig onderzoeken instellen naar bouwwerken in de gemeente

37. Taakstelling bij handhaving • Toekomst- Taken uitgevoerd door Vlaamse overheid ° optreden tegen overtredingen in ruimtelijk kwetsbaar gebied ° gebiedsgerichte aanpak vanuit een duidelijke beleidskeuze bv weekendverblijven ° aanpakken van flagrante misdrijven (groot financieel voordeel, persgevoelig, recidive)

38. Taakstelling bij handhaving ° optreden tegen overtredingen begaan door overheden ° toezien op de engagementen van de partners ° controleren op de naleving van informatieverplichtingen ° optreden tegen inbreuken gecombineerd met aspecten van woonkwaliteit of onroerend erfgoed

39. Taakstelling bij handhaving - Taken lokale overheden° Lokale overheden hebben ten aanzien van alle andere inbreuken een toezichts- en vorderingstaak. ° De invulling dient besproken en afgesproken te worden met de andere besturen en overheden

40. Taakstelling bij handhaving - Hoe aanpakken? ° Beleidskeuzes maken voor de aanpak ° Een lokaal handhavingsplan opstellen waarin de werkwijze afgesproken wordt tussen RWO Inspectie, Parketten,Rechtbanken en gemeente ° Een lokaal handhavingsambtenaar aanstellen eventueel in intergemeentelijk verband

41. Taakstelling bij handhaving ° Onmiddellijk een proces-verbaal opstellen voor elke overtreding ° Indien wederrechtelijke werken worden vastgesteld, onmiddellijk een stakingsbevel bevelen. Dit bevel laten bekrachtigen door provinciale RWO Inspectie ° De stedenbouwkundig inspecteur op de hoogte brengen indien het een overtreding op de gewestelijke prioriteiten betreft

42. Taakstelling bij handhaving ° Een herstelvordering opmaken en voorleggen aan de Hoge Raad voor het Handhavingsbeleid. ° Na akkoord Hoge Raad de herstelvordering overmaken aan de bevoegde Rechtbank ° In elke herstelvordering een verzoek tot opleggen dwangsom opnemen

43. Taakstelling bij handhaving ° de overtreder informeren dat hij in bepaalde gevallen een minnelijke schikking kan aanvrager bij de stedenbouwkundig inspecteur

44. Andere vormen van informatieverstrekking • Gemeentelijke website- Wetgeving vermelden- Gevolgen van bouwovertredingen toelichten- Gerechtelijke procedure beschrijven- Mogelijke strafvorderingen beschrijven

45. Andere vormen van informatieverstrekking • Gemeentelijk infoboekje- Verwijzen naar info op de website- Artikels maken omtrent de wetgeving • Voorbeelden van dossiers opmaken om te geven aan kandidaat bouwers • Infovergaderingen inrichten voor de bevolking. Zeker nuttig in verband met gemeentelijke structuurplannen en RUP’s

46. Andere vormen van informatieverstrekking • Personen die zich bij gemeente laten inschrijven in een weekendverblijf informeren over de gevolgen van hun inschrijving. • Via communicatie de resultaten van de werking kenbaar maken aan de bevolking

47. Conclusie • Een effectief en efficiënt handhavingsbeleid is enkel mogelijk als alle partners zich daartoe, elk vanuit hun eigen verantwoordelijkheid, engageren en bereid zijn tot samenwerking.

48. Info gegevens • Patrick VandijckGSM 0472 / 10 27 19e-mail: vandijck.patrick@telenet.be • Stedenbouwkundig ambtenaarGewezen HandhavingsambtenaarVoorzitter Commissie Ruimtelijke Ordening VVSG

49. Bedankt voor uw interesse