DÜNYADA SERBEST BÖLGE UYGULAMALARI

1. DÜNYADA SERBEST BÖLGE UYGULAMALARI

2. DÜNYA GENELİNDESERBEST BÖLGE UYGULAMALARI FIAS (Foreign Investment Advisory Service) verileri 120 ülkede 2.000’den fazla serbest bölge bulunmaktadır Serbest bölgelerin 2003 yılı toplam ihracatı 600 Milyar ABD Doları olarak gerçekleşmiştir ILO (International Labour Organization)verileri: Serbest bölgelerdeki toplam istihdam 50 milyon kişiyi geçmektedir WEPZA (World Economic Processing Zones Association)tahmini Serbest bölgeler dünya ticaretinin % 15’ini gerçekleştirmektedir WTO (World Trade Organization) 2005 Dünya Ticareti Raporuna göre 2004yılında toplam dünya mal ticareti 8.9 trilyon ABD Doları olarak gerçekleşmiş dünya serbest bölgelerinin tahmini ticaret hacmi ise 1.335 trilyon ABDDolarınaulaşmıştır

3. B.A.E. SERBEST BÖLGELERİ • 2006 yılında 36 milyar doların üzerinde gelir elde etmiş olan Jebel Ali Serbest Bölgesi’nde dünyanın en büyük kargo taşımacılığı yapılan bir havalimanı mevcuttur • Bölgede kullanıcılara 50 yıl süreyle kurumlar ve gelir vergisi muafiyeti, mortgage ve ucuz enerji temini olanakları sağlanmaktadır • Bölge limanının kapasitesi 2007 yılında 11 milyon TEU’ya ulaşmıştır. Ticaret hacmi ise yıllık 50 milyar dolar civarındadır

4. B.A.E. SERBEST BÖLGELERİ • Serbest bölgeler yoluyla kazanılan başarılardan sonra Dubai’de kümeleşme stratejisi çerçevesinde internet, medya, otomotiv, metal gibi konularda ihtisaslaşmış serbest bölgeler de kurulmuştur • 2000 yılında kurulan Internet-city’de 120 dünyaca tanınmış bilgi-iletişim teknolojisi üreten firma bulunmaktadır • Dubai’de dünyanın en büyük havalimanlarından birini ve Dubai Lojistik Şehrini (DLC) de kapsayacak dünyanın en büyük serbest bölgelerinden birini kurmak üzereçalışmalara başlanmıştır

5. Ç.H.C. ÖZEL EKONOMİ BÖLGELERİ • Çin ekonomik kalkınmasını ve ekonomide liberalleşmeyi büyük ölçüde özel ekonomi bölgeleri yoluyla sağlamıştır. • Serbest bölgelerin yerleşim alanını da içeren farklı bir uygulaması olarak özel ekonomi bölgeleri çoğunlukla kıyı bölgelerde kurulmuştur. • Özel ekonomi bölgelerinde yabancı sermayeli firmalar için ilk iki yıl gelir vergisi muafiyeti, sonraki üç yıl için ülke genelinde uygulanan vergi oranının yarısı uygulanmaktadır. Sonraki yıllarda ihracat oranının toplam üretimin yüzde 70’ini geçmesi halinde yüzde 10 vergi oranı, yüzde 15 oranında kurumlar vergisi, 5 milyon doları geçen yabancı sermayeli hizmet yatırımları için ise iki yıl gelir vergisi muafiyeti bulunmaktadır.

6. Ç.H.C. ÖZEL EKONOMİ BÖLGELERİ • Shenzhen’de yıllık 11,4 milyar dolarlık ileri teknoloji üretimi yapılmaktadır. • 30 milyar dolarlık bir yatırım gerçekleştirilmiş olan ve 5090 yabancı firmanın bulunduğu Pudong’un yıllık hasılası ise 11,2 milyar dolardır. • Çin’de kalkınmanın hızlanması ile birlikte ileri teknoloji üretimine yoğunlaşmak üzere Ekonomik ve Teknolojik Kalkınma Bölgelerine (ETDZ) bir geçiş yapılmaya başlanmıştır. • Mevcut 54 ETDZ Çin’e yapılan doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının yüzde 40’ını çekmektedir.

7. ÜRDÜN SERBEST BÖLGELERİ • Kamu sektörü yatırımlarıyla kurulan serbest bölgelerin yanısıra özel sektör tarafından geliştirilen ve firma bazında serbest bölge teşviklerinin tanındığı işletmeler de mevcuttur. • Bu işletmeler aşağıdaki sektörlerde faaliyet göstermektedir: Yerli ve yabancı yatırımları çekmek üzere arazi geliştirme, düzenleme altyapı imkanları sağlama Savunma Sanayi ve ihracata dayalı sanayi dalları için projeler geliştirmek Küçük uçak, eğitim uçakları ve havacılık kullanımı için uçak sanayi Tarımsal sulama sistemleri askeri ve sivil uçak bakım ve onarımı Askeri savunma sanayi araçları üretimi Kimyasal madde üretimi • Ürdün Hükümeti Akabe Bölgesini dünya standartlarında bir serbest limana dönüştürmeyi planlamaktadır

8. ÜRDÜN SERBEST BÖLGELERİ • 2-12 yıl süreyle kurumlar vergisinden muafiyet • 10 yıllık bir süre için yabancı işçi istihdamında gelir vergisinden muafiyet • Yerli girdilerle serbest bölgede üretilen malların ülke içinesatışında gümrük vergilerinden muafiyet • Malların ihraç edilmeleri şartıyla her türlü gümrük vergilerinden muaf tutulması • Özel sektör tarafından işletilen serbest bölgelerde bölge içi mal ve hizmet satışlarında %8 oranında katma değer vergisi • Bölge içi alkollü içki, tütün ve mamulleri satışlarında özel tüketim vergileri

9. DİĞER ÜLKE SERBEST BÖLGE TEŞVİKLERİNDEN ÖRNEKLER LÜBNAN10 yıl gelir ve kurumlar vergisinden muafiyet Ülke içine göre düşük oranlı gümrük vergileri Kayıt ve izin ücretlerinde indirim FASİhracatçı firmalar için 5 yıl süreyle kurumlar vergisi oranlarında indirim, 10 yıl için ilave kurumlar vergisi indirimleri İndirimli gümrük vergileri ve ekipman üzerine indirimli katma değer vergileri UMMAN5 yıl kurumlar vergisi muafiyeti ve ek 5 yıl kadar uzatılabilme imkanı makine ve teçhizatın gümrük vergisiz ithalatı %51 yerli sermaye ve %35 yerli istihdam olmak şartı ile firmalara uygun koşullarda kredi imkanı BAHREYNİmalatçılar için makine-teçhizat ve girdi ithalatında gümrük vergilerinden muafiyet yabancı sermayeli firmaların minimum sermaye şartından muafiyeti

10. DİĞER ÜLKE SERBEST BÖLGE TEŞVİKLERİNDEN ÖRNEKLER KATAR5 yıllık bir süre için kurumlar vergisinden muafiyet, ilave 5 yıllık bir süre için uzatılabilme imkanı Ucuz enerji ve ucuz arazi temini Uygun koşullu kredi imkanları KUVEYT10 yıllık bir süre için gelir vergisinden muafiyet SUUDİ ARABİSTAN10 yıllık bir süre için kurumlar vergisinden muafiyet Makine ve teçhizatta gümrük vergisi muafiyeti Ülke içinden temin edilmesi mümkün olmayan girdilerin ithalatında gümrük vergisi muafiyeti SURİYE5 yıllık bir süre için kurumlar vergisi muafiyeti, ilave 7 yıllık bir süre için uzatılabilme imkanı, makine ve teçhizatta gümrük vergisi muafiyeti

11. DİĞER ÜLKE SERBEST BÖLGE TEŞVİKLERİ CEZAYİRGelir ve kurumlar vergisi muafiyeti Yatırımla ilgili mallarda geçici süreyle indirimli gümrük vergisi ve katma değer vergisi MISIR5-20 yıllık sürelerle kurumlar vergisi muafiyeti Yatırım için gerekli makine teçhizat alımlarında gümrük vergisi muafiyeti YEMEN 7 yıllık bir süre için kurumlar vergisi muafiyeti, 16 yıla kadar uzatılabilme imkanı TUNUS10 yıllık bir süre için kurumlar vergisinden muafiyet ve ilave yıllarda indirilebilir oranlar Yatırıma dönüştürülen kazançların vergilerden muafiyeti Büyük oranlarda istihdam yaratan projelere sembolik fiyatlardan arazi kiralanması Sermaye malları ve girdi ithalatında gümrük vergisi muafiyeti

12. ABD SERBEST BÖLGE UYGULAMALARI • ABD’nin 51 eyaletinde 266 serbest ticaret bölgesi mevcut olup, bunlara bağlı olarak çalışan 494 alt bölge (subzone) vardır(FIAS verileri) • ABD de serbest bölgeler dış ticaret bölgeleri olarak adlandırılmaktave dış ticareti kolaylaştırıcı özel bazı gümrük işlemlerinin uygulandığı yerler olarak tanımlanmaktadır • Alt bölgeler (sub zones) ise özel amaçla kurulan ve genellikle imalat sektöründe faaliyet gösteren işletmelerdir • Bu bölgelerde, 2700 firmada 400.000 kişiye doğrudan iş imkanı sağlanmaktadır

13. AVRUPA BİRLİĞİNDE SERBEST BÖLGELER • Ekonomik etkili gümrük rejimi (AB gümrük alanı içerisinde) • Dış ticaret ve gümrük uygulamaları bakımından dış ticaretin kolaylaştırılması amacıyla daha az gümrük formalitesinin uygulandığı alanlar • 72 serbest bölge • Üye ülke uygulamalarında farklılıklar • Genellikle liman kentlerinde veya yakın adalarda (Kanarya, Maderia, Azor) “serbest liman”

14. AVRUPA BİRLİĞİ SERBEST BÖLGE UYGULAMALARINDAN ÖRNEKLER

15. MADEIRA SERBEST BÖLGESİ (Portekiz) • Madeira’nın daha önce 2011 yılı sonuna kadar süreceği açıklanan tercihli vergi teşvik sistemi AB Komisyonu’nun 27 Haziran 2007 tarihli kararı ile 2020 yılına kadar uzatılmıştır • Böylelikle yeni firmalar 2020 yılına kadar %3-5 arasında değişen düşük bir kurumlar vergisi oranına tabi olacaklardır (Portekiz genelinde uygulanan kurumlar vergisi oranı yüzde 25’tir)

16. MADEIRA SERBEST BÖLGESİ • Bu firmalara, sermaye kazançları vergisi, stopaj vergisi, gelir vergisi, kurumlar vergisi muafiyetleri de tanınmıştır. Daha önce faaliyet gösteren firmalar için ise sermaye kazançları vergisi, stopaj vergisi, gelir vergisi, kurumlar vergisi muafiyetleri devam etmektedir. • Ayrıca, işleme faaliyetlerine verilecek izinlerde (dahilde işleme vs.) Hamburg, Azore, Kanarya Adaları ve Madeira için Avrupa Birliği’nin diğer yerlerinde aranan ekonomik koşullara (yerel üreticilere verilecek zarar vs.)ilişkin sınırlamalar bulunmamaktadır.

17. KANARYA ADALARI SERBEST BÖLGESİ (İspanya) 1852 yılından beri özel statülü serbest limanları olan Kanarya Adaları’na 1998 yılında serbest bölge statüsü verilmiştir. Serbest bölge firmaları yüzde 1 ile yüzde 5 arasında değişen vergi oranlarına tabidir. Yatırımlarda katma değer vergisi ile işlem vergilerinden muaftır. Ayrıca, serbest bölgeye yatırım yapan firmalar gelecekteki yatırımları için yüzde 90’a varan yatırım indirimlerinden yararlanabilmektedir.

18. KANARYA ADALARI SERBEST BÖLGESİ Kanarya Adaları Serbest Bölgesi’nden Topluluk gümrük bölgesine yapılan satışlarda ithalat sırasında alınan KDV yerine KDV’den daha düşük olan Kanarya Adaları Dolaylı Vergisi (IGIC) alınmaktadır.Etiketleme ve paketleme gibi işlemlerden geçerek Topluluk bölgesine giren mallar için dolaylı vergi ödemesi yapılmamaktadır.

19. BARCELONA SERBEST BÖLGESİ • 1916’da gümrük dışı bölge olarak kurulmuş ve serbest bölge statüsünü 1988’de kazanmıştır. Vergisel teşvik olarak farklı uygulamalara tabi olmamakla birlikte bölge, günde 600.000 tonluk ve 1.500 araçlık işlem hacmine, 160.000 metrekarelik limana ve havalimanına sahip lojistik bir merkez durumundadır. • Bölgede lojistik imkanları daha da artıracak yatırımlara hız verilmektedir. 2006 yılında 2,3 milyon TEU’luk bir hacme ve serbest bölgeyi de kapsayan 7,86 km2’lik bir alana sahip limanı iki kat daha genişletme çalışmaları sürmektedir.

20. Daha Fazla Bilgi İçin Adres : Dış Ticaret Müsteşarlığı Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü İnönü Bulvarı No:36 06510 Emek-Ankara Telefon : (312) 212 58 90 - 212 82 59 Faks : (312) 212 89 06 web-site: www.dtm.gov.tr E-Posta : sbgm@dtm.gov.tr denizr@dtm.gov.tr