EKONOMIKA PREDUZEĆA peto predavanje

1. EKONOMIKA PREDUZEĆApeto predavanje Nastavnik: doc. dr. Jasmin Halebić E-mail: jasmin.halebic@ef.unze.ba Kabinet: 103, Konsultacije ponedjeljak: 11:00-12:00 Asistentica: dipl. oec. Saliha Čabro-Arnautović E-mail: saliha.cabro@yahoo.com

2. Reprodukcija kao predmet proučavanja EP • Reprodukcija: stalno ulaganje u proizvodnju sa ciljem ostvarivanja rezultata proizvodnje. Stalnost ulaganja je uslovljena realizacijom proizvoda na tržištu, naplatom na tržištu. • Stalnost proizvodnje je uslovljena vraćanjem upotrebljenih sredstava u pdnju. • Ostvarivanje dobiti je cilj reprodukcije a stopa dobiti je izraz uspješnosti reprodukcije (viša stopa – veća uspješnost). • Tipovi tokova reprodukcije (normalni i poremećeni) Ekonomika preduzeća

3. Kružni tok reprodukcije Ekonomika preduzeća

4. Razlaganje tokova reprodukcije • Cilj razlaganja tokova reprodukcije je uspješno upravljanje reprodukcijom, efikasno organizovanje i odgovornost za ostvarene rezultate – sve sa motivom ostvarivanja ciljeva poslovanja preduzeća. • Uslov za početak pdnje je raspolaganje sa kapitalom u novčanom obliku (KN), koji se opredjeljuje za nabavku SzP • Kupovinom inputa KN se transformiše u robni oblik kapitala (Bm, Bi) Ekonomika preduzeća

5. Razlaganje tokova reprodukcije Ekonomika preduzeća

6. Reprodukcija kao predmet proučavanja EP • Tokovi reprodukcije mogu biti zasnovani na: a) Proširenoj osnovi- normalni tokovi b) Prostoj osnovi- poremećeni tokovi c) Suženoj osnovi- poremećeni. -Redovni gubitak- prihod manji od ukupnih troškova (umanjenje zarada) -Gubitak u supstanci- prihod manji od troškova materijalne proizvodnje (umanjenje zarade i problemi u održavanju reprodukcije u istom obimu) Ekonomika preduzeća

7. Reprodukcija kao predmet proučavanja EP • Tokovi reprodukcije mogu biti zasnovani na: a) Proširenoj osnovi- normalni tokovi b) Prostoj osnovi- poremećeni tokovi (Do, G=0) c) Suženoj osnovi- poremećeni. -Redovni gubitak- prihod manji od ukupnih troškova (reprodukcija se odvija uz umanjenje zarada) -Gubitak u supstanci- prihod manji od troškova materijalne proizvodnje (umanjenje zarade i problemi u održavanju reprodukcije u istom obimu) Ekonomika preduzeća

8. Reprodukcija kao predmet proučavanja EP • Uzroci poremećaja mogu biti faktori ekonomije preduzeća (objektivni: društveni, tehnički; ili subjektivni: organizacioni). • Objektivni društveni faktori kao uzrok poremećaja: -smanjenje ukupnog prihoda zbog smanjenja ostv. i realiz. obima p-dnje. -negativna razlika tržišne cijene po jedinici proizvoda od vrijednosti po jedinici proizvoda -negativna razlika tržišne cijene faktora p-dnje po jedinici utroška od vrijednosti po jedinici utroška Ekonomika preduzeća

9. Reprodukcija kao predmet proučavanja EP • Objektivni tehnički faktori kao uzrok poremećaja: -povećanje troškova zbog većih tehnički uslovljenih utrošaka faktora proizvodnje u odnosu na utrošak proizvođača prosječne tehničke opremljenosti. • Subjektivni (organizacioni) faktori kao uzrok poremećaja: -organizac. uslovljeno smanjenje korišć. kapaciteta -negativna razlika prodajne i tržišne cijene proizvoda -povećano trošenje faktora p-dnje -negativna razlika nabavne od tržišne cijene faktora p-dnje Ekonomika preduzeća

10. Reprodukcija kao predmet proučavanja EP • Zbirni (saldirani) uticaj objektivnih (društveni i tehnički) i subjektivnih (organizacionih) faktora na poremećaj tokova reprodukcije u preduzeću: G = G + g G- ostvareni gubitak poslovanja; G- objektivno uslovljeni gubitak; g- subjektivno uslovljeni gubitak Ekonomika preduzeća

11. Ciljevi i način rehabilitacije poremećenih tokova • Normalni tokovi reprodukcije donose dobit (kao mjeru rezultata) i stopu dobiti (kao mjeru uspjeha) • Poremećeni tokovi donose gubitak (cilj preduzeća gubitaša je smanjenje gubitka i stope gubitka) • Rehabilitacijom se poremećeni tokovi reprodukcije normalizuju (poslovanje na prostoj i suženoj osnovi se proširuje). • Iz dijela poduzetničke dobiti nastaju rezerve (Dr), a njihova uloga je stvaranje pretpostavki za vraćanje poremećenih u normalne tokove. Dr može poslužiti za sanaciju gubitka ali se stanje ne riješava bez otklanjanja uzroka nastanka gubitka. • Gubitak vodi u stečaj koji može biti likvidacija preduzeća ili reorganizacija. Ekonomika preduzeća

12. Ciljevi i način rehabilitacije poremećenih tokova • Likvidacija preduzeća dovodi do prodaje cjelokupne imovine preduzeća (stečajnog dužnika) i izmirenje obaveza prema povjeriocima. • Reorganizacija znači namirenje povjerilaca na način i pod uslovima određenim planom reorganizacije. • Zakonska regulativa o stečaju u BiH, uloga stečajnih upravitelja. Ekonomika preduzeća

13. Ulaganja u reprodukciju • Ulaganja su uslov kontinuiteta reprodukcije i postizanja rezultata reprodukcije (dobit i stopa dobiti) • Samo efikasnost upotrebe faktora p-dnje dovodi do ostvarivanja ciljanih rezultata. • Angažovanje faktora p-dnje i njihovo trošenje -Angažovanje prethodi trošenju -Angažovanjem se dobavljaju faktori proizvodnje određene vrste, obima i kvaliteta -Angažovanje omogućava neprekidnost (kontinuitet) p-dnje • Angažovanje prethodi trošenju. • Angažovanje i trošenje mogu biti u naturalnom i novčanom obliku (str. 52, slika 9) Ekonomika preduzeća

14. Ulaganja u reprodukciju Ekonomika preduzeća

15. Rezultati reprodukcije • Mogu biti • Originalni i izvedeni -Originalni: fizički proizvod (Q); vrijednost p-dnje (V); ukupan prihod (C) -Izvedeni: dohodak (D); dobit (Do) 2) Prethodni i konačni -Prethodni: fizički proizvod (Q); ukupan prihod (C) -Konačni: dohodak (D); dobit (Do) Ekonomika preduzeća

16. Rezultati reprodukcije • Fizički proizvod (Q): fizička količina proizvodnje (kg, t, kom,...). Nije podložan uticaju društvenih faktora jer se u potpunosti odvija u okviru preduzeća. Determinira, sa jedne strane, C i Do • Ukupan prihod (C): finansijski izraz rezultata reprodukcije, realizovana vrijednost proizvodnje. Vrlo podložan uticaju društvenih faktora. • Dohodak (D): razlika između ukupnog prihoda i troškova materijalne reprodukcije (Tmi), bez troškova radne snage. • Dobit (Do): razlika između (C) i ukupnih troškova (T). Ekonomika preduzeća

17. Ekonomski uspjeh • Omjer između rezultata reprodukcije i potrebnih ulaganja. Cilj je maksimalizacija ekonomskog uspjeha. • Ekonomski uspjeh se postiže ostvarivanjem opšteg ekonomskog principa: maksimalan rezultat uz minimalna ulaganja. • Eu = O / I max. Ekonomika preduzeća

18. Hvala. Ekonomika preduzeća