Koniunktura w budownictwie w latach 2000-2010

1. Koniunktura w budownictwie w latach 2000-2010 Dr Jakub Gazda j.gazda@ue.poznan

2. Struktura prezentacji • Zjawisko cyklu koniunkturalnego (współzmienność agregatów makroekonomicznych, narzędzia analizy ilościowej i jakościowej). • Przyczyny wahań koniunkturalnych • Wahania koniunkturalne w Polsce w latach 2000-2010. Analiza punktów zwrotnych. • Wahania koniunkturalne w sektorze budowlanym w latach 2000 -2010. • Relacje: koniunktura w gospodarce a sytuacja ekonomiczna przedsiębiorstwa. Zarządzanie zapasami, rezerwami oraz inwestycjami. • Podsumowanie

3. Zjawisko cyklu koniunkturalnego • Gospodarka rynkowa. Procesy wzrostu gospodarczego i wahań koniunkturalnych • Wahania koniunkturalne i ich uwarunkowania: • Aspekty popytowe i podażowe • Czynniki wewnętrzne i zewnętrzne • Rodzaje wahań i mechanizmy ich kumulacji: • Wahania przypadkowe i psoradyczne • Wahania sezonowe • Wahania koniunkturalne – „Cykle koniunkturalne” • Wahania strukturalne • Zjawiska kumulacji i niwelacji wahań

4. Cykl koniunkturalny

5. „Stylizowane fakty” obserwowane w gospodarkach Źródło: A.B. Abel, B.S. Bernanke, Macroeconomics, Addison - Wesley, New York 2001, s. 288.

6. Kształtowanie się składników cyklicznych produktu krajowego brutto i konsumpcji gospodarstw domowych. W okresie I kwartał 1995 –II kwartał 2005

7. Wskaźniki koniunktury gospodarczej • Wskaźniki wyprzedzające (wiodące, pilotujące) zapowiadają zmiany we wskaźnikach zbieżnych i ostrzegają przed zmianami koniunktury. Wskaźniki te są związane ze zobowiązaniami gospodarczymi wybiegającymi w niedaleką przyszłość • np. zamówienia na maszyny i sprzęt; pozwolenia budowlane; liczba i wartość akcji sprzedanych; liczba osób zwolnionych z pracy; wielkość podaży pieniądza i inne. • Wskaźniki zbieżne z przebiegiem koniunktury (współbieżne, jednoczesne) służą do oceny ogólnego stanu gospodarki • np. PKB, produkcja przemysłowa, zyski przedsiębiorstw po opodatkowaniu, bezrobocie, dochody osobiste, sprzedaż detaliczna, zatrudnienie, ogólny poziom cen. • Wskaźniki opóźnione wobec koniunktury - ich zmiany „idą w ślad” za zmianami wskaźników zbieżnych z koniunkturą • m.in. koszty robocizny na jednostkę produkcji, poziom zapasów, oprocentowanie pożyczek hipotecznych, dochody z tytułu pracy, nowe kredyty konsumpcyjne.

8. Główne przyczyny wahań koniunkturalnych • egzogeniczne: • szoki egzogeniczne: klęski żywiołowe, wojny, szoki naftowe, 11.09.2001 • teorie rolnicze, • teoria innowacji, • teoria cyklu politycznego, • teorie monetarystyczne, • teoria realnego cyklu koniunkturalnego. • endogeniczne…

9. Cykle koniunkturalne – ich rodzaje i skutki Obecnie występujące cykle koniunkturalne cechują się: • wyraźnym skróceniem okresu – ich długość zawiera się przeciętnie w przedziale 5,5 – 9,0 lat, • znacznym zróżnicowaniem długości faz cykli; faza dużej dynamiki wzrostu jest nieco dłuższa (3-5 lat) niż faza małej dynamiki wzrostu (2,5-4 lat), • zauważalną niewielką i dodatnią amplitudą cykli, • stosunkowo małą intensywnością cykli, która jest większa wówczas, gdy cykle są wyodrębnione w szeregach produkcji sprzedanej przemysłu, a nie w układzie danych PKB.

10. Cykle koniunkturalne – ich rodzaje i skutki Cykle koniunkturalne obserwowane w gospodarkach znajdujących się w transformacji maja już nieco inne cechy morfologiczne. Najważniejsze właściwości tych cykli to: • długość trwania pełnego okresu tych cykli jest stosunkowo mała; wynosi tylko 3 – 6,5 roku • długość faz wzrostowych jest nieznacznie większa (2,5 – 3,5 roku) niż faz spadkowych (1 – 2 lat), ale jednocześnie stosunkowo często zdarza się, że fazy spadkowe są dłuższe od faz wzrostowych • amplitudy cykli są stosunkowo wyraźne i w większości dodatnie, tj. amplituda fazy wysokiej aktywności jest wyższa aniżeli fazy niskiej aktywności; niekiedy można jednak spotkać cykle o ujemnych amplitudach, • intensywność cykli w systemach gospodarczych okresu transformacji jest stosunkowo duża; generalnie jest ona wyższa niż w krajach wysoko rozwiniętych.

11. „Magiczne” słowo „recesja” – definicje • Kiedy twój sąsiad traci pracę jest to spowolnienie gospodarcze. Kiedy ty tracisz pracę, jest to recesja. Kiedy ekonomista traci swoją pracę, mamy depresję… • Recesja - spadek produkcji w gospodarce trwający 6 miesięcy lub dłużej; • Wg NBER (oficjalny „arbiter” ds. recesji w USA) recesja to “znaczący spadek w aktywności gospodarczej w skali całej gospodarki trwający dłużej niż kilka miesięcy, widoczny w produkcji przemysłowej, zatrudnieniu, realnych dochodach i hurtowym/detalicznym handlu” – czyli absolutny spadek aktywności gospodarczej; • Recesja – gdy tempo zmian poniżej trendu.

12. Badania koniunktury gospodarczej w Polsce • Ośrodki badania koniunktury • Główny Urząd Statystyczny • Badania koniunktury w budownictwie – uwagi metodyczne • Analiza przypadków

13. Ogólna sytuacja gospodarcza

14. Bariery działalności przedsiębiorstw – koszty materiałów

15. Bariery działalności przedsiębiorstw – konkurencja na rynku

16. Portfel zamówień na roboty budowlano-montażowe na rynku krajowym

17. Wykorzystanie mocy produkcyjnych przedsiębiorstwa (w procentach)

18. Sytuacja finansowa przedsiębiorstw

19. Opóźnienia płatności za wykonane roboty budowlano-montażowe

20. Przewidywana ogólna sytuacja gospodarcza

21. Podsumowanie • Plusy kryzysu? • Dezyzje inwestycyjne • Rezerwy w przedsiębiorstwach • Sytuacja w przedsiębiorstwach branży budowlanej- podsumowanie wyników badań GUS • Pogorszenie sytuacji po 2008 r. • Wnioski na przyszłość – znaczenie badań koniunktury w decyzjach przedsiębiorców • Poprawa sytuacji w pierwszych miesiącach 2010 • Przesłanki trwałości obserwowanej zmiany