T. C. ANKARA VALİLİĞİ İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ Eğitim Şube Müdürlüğü asm .tr

1. T. C. ANKARA VALİLİĞİ İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜEğitim Şube Müdürlüğüwww.asm.gov.tr T. C. ANKARA VALİLİĞİ İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜEğitim Şube Müdürlüğüwww.asm.gov.tr

2. YANIK, DONMA VE SICAK ÇARPMASINDA İLK YARDIM

3. AMAÇ • Yanık, donma ve sıcak çarpmasında ilk yardım konularında bilgi kazandırmak.

4. HEDEFLER-1 • Yanığı tanımlayabilme,  • Yanık çeşitlerini sayabilme,  • Yanığın ciddiyetini belirleyen faktörleri sayabilme,  • Isı ile oluşan yanıklarda, ilk yardımda neler yapılacağını söyleyebilme, 

5. HEDEFLER-2 • Kimyasal yanıklarda, ilk yardımda neler yapılacağını söyleyebilme,  • Elektrik yanıklarında, ilk yardımda neler yapılacağını söyleyebilme, • Sıcak çarpması belirtilerini söyleyebilme,  • Sıcak çarpmasında ilk yardım uygulamalarını söyleyebilme, 

6. HEDEFLER-3 • Sıcak çarpmasında risk gruplarını söyleyebilme,  • Sıcak çarpmasından korunmak için alınması gereken önlemleri sayabilme, • Donma belirtilerini söyleyebilme,  • Donmada ilk yardım uygulamalarını söyleyebilmedir.

7. YANIK NEDİR? • Herhangi bir ısıya maruz kalma sonucu oluşan doku bozulmasıdır.

8. Yanıklar Nasıl Oluşur? • Genellikle sıcak su veya buhar teması sonucu • Sıcak katı maddelerle temas • Asit/alkali gibi kimyasal maddelerle temas • Elektrik akımı etkisi • Radyasyon nedeni ile de oluşabilir.

9. Yanık Çeşitleri Nelerdir? • Fiziksel yanıklar • Kimyasal yanıklar

10. Fiziksel Yanıklar • Isı ile oluşan yanıklar • Elektrik nedeni ile oluşan yanıklar • Işın ile oluşan yanıklar • Sürtünme ile oluşan yanıklar • Donma sonucu oluşan yanıklar

11. Kimyasal Yanıklar • Asit ve alkali maddeler ile oluşan yanıklar

12. Yanığın Ciddiyetini Belirleyen Faktörler • Derinlik • Yaygınlık • Bölge • Enfeksiyon riski • Yaş • Solunum yoluyla görülen zarar • Önceden var olan hastalıklar

13. Yanıkların Derecelendirilmesi • 1.derece yanıklar • 2.derece yanıklar • 3.derece yanıklar

14. I. Derece Yanık • Deride kızarıklık, • Ağrı, • Yanık bölgede ödem vardır. • Yaklaşık 48 saatte iyileşir.

16. II. Derece Yanık • Deride içi su dolu kabarcıklar (bül) vardır. • Ağrılıdır. • Derinin kendini yenilemesi ile kendi kendine iyileşir.

18. III. Derece Yanık • Derinin tüm tabakaları etkilenmiştir. • Özellikle de kaslar, sinirler ve damarlar üzerinde etkisi görülür. • Beyaz ve kara yaradan siyah renge kadar aşamaları vardır. • Sinirler zarar gördüğü için ağrı yoktur.

20. Yanığın Vücuttaki Olumsuz Etkileri • Yanık derinliği, yaygınlığı ve oluştuğu bölgeye bağlı olarak organ ve sistemlerde işleyiş bozukluğuna yol açar. • Ağrı ve sıvı kaybına bağlı olarak, şok meydana gelir. • Yaralının kendi vücudunda bulunan mikrop ve toksinlerle enfeksiyon oluşur.

21. Isı İle Oluşan Yanıklarda İlkyardım-1 • Kişi halen yanıyorsa paniğe engel olunarak koşması engellenir. • Hastanın üzeri battaniye yada bir örtü ile kapatılarak yuvarlanması sağlanır. • Yaşam belirtileri değerlendirilir.(ABC) • Solunum yolunun etkilenip etkilenmediği kontrol edilir.

22. Isı İle Oluşan Yanıklarda İlkyardım-2 • Yanık bölge en az 20 dk. soğuk su altında tutulur. • Ödem oluşabileceği düşünülerek yüzük, bilezik saat gibi eşyalar çıkartılır. • Yanmış alandaki deriler kaldırılmadan giysiler çıkarılır. • Takılan yerler varsa giysi kesilir.

23. Isı İle Oluşan Yanıklarda İlkyardım-3 • Temizliğe dikkat edilir. • Su toplamış yerler patlatılmaz. • Yanık üzerine ilaç yada yanık merhemi gibi maddeler sürülmemelidir. • Yanık üzeri temiz ve nemli bir bezle örtülür veya streç film ile kapatılır. • Hasta battaniye ile örtülür.

24. Isı İle Oluşan Yanıklarda İlk Yardım-4 • Yanık bölgeler (parmaklar vb.) birlikte bandaj yapılmamalıdır. • Yanık geniş ve sağlık kuruluşu uzaksa hastanın kusması yoksa, bilinci açıksa ağızdan sıvı maddeler verilerek sıvı kaybı önlenir. • 112 aranarak tıbbı yardım istenir.

25. Kimyasal Yanıklarda İlk Yardım • Deriyle temas eden kimyasal maddenin en kısa sürede deri ile teması kesilmelidir. • Bölge bol, tazyiksiz su ile en az 15-20 dk. yumuşak bir şekilde yıkanır. • Giysiler çıkarılır. • Hasta örtülür. • 112 aranır.

26. Elektrik Yanıklarında İlk Yardım-1 • Soğukkanlı ve sakin olunur. • Hastaya dokunmadan önce elektrik akımı kesilir. • Akımı kesme imkanı yoksa tahta çubuk yada ip gibi bir cisimle elektrik teması kesilir. • Hastanın ABC’si değerlendirilir.

27. Elektrik Yanıklarında İlk Yardım-2 • Hastaya kesinlikle su ile müdahale edilmez. • Hasta hareket ettirilmez. • Hasar gören bölgenin üzeri temiz bir bezle örtülür. • Tıbbi yardım istenir.

28. Sıcak Çarpması Nedir? • Yüksek derece ısı ve nem nedeni ile vücut ısısının ayarlanmaması sonucu ortaya çıkan tabloya denir.

29. Sıcak Çarpması Belirtileri-1 • Adale krampları • Güçsüzlük • Yorgunluk • Baş dönmesi • Davranış bozukluğu,sinirlilik

30. Sıcak Çarpması Belirtileri-2 • Solgun ve sıcak deri • Bol terleme • Mide krampları, bulantı ve kusma • Bilinç kaybı ve hayal görme • Hızlı nabız

31. Sıcak Çarpmasında İlk Yardım • Hasta serin ve havadar bir yere alınır. • Giysiler çıkarılır. • Sırtüstü yatırılarak kol ve bacaklar yükseltilir. • Bulantı yoksa ve bilinci açıksa su kaybı önlenir. • 1lt.su+1çay kaşığı karbonat+1çay kaşığı tuz karışımı ya da soda verilir.

32. Sıcak Çarpmasında Risk Grupları-1 • Kalp hastaları, • Tansiyon hastaları, • Diyabet hastaları, • Kanser hastaları, • Normal kilonun çok veya çok olanlar, • Psikolojik rahatsızlığı olanlar,

33. Sıcak Çarpmalarında Risk Grupları-2 • Böbrek hastaları, • 65 yaş üstü olanlar, • 5 yaş altı çocuklar, • Hamileler, • Sürekli ve bilinçsiz diyet uygulayanlar, • Yeterli miktarda su içmeyenler.

34. Sıcak Çarpmasından Korunmak İçin Alınması Gereken Önlemler-1 • Şapka, güneş gözlüğü, şemsiye gibi güneş ışığından koruyacak aksesuarlar kullanılmalı, • Mevsim şartlarına uygun giyinilmeli, • Bol miktarda sıvı tüketilmeli, • Vücut temiz tutulmalı, • Her öğünde yeterli miktarda gıda alınmalı,

35. Sıcak Çarpmasından Korunmak İçin Alınması Gereken Önlemler-2 • Gereksiz ve bilinçsiz ilaç kullanılmamalı, • Direk güneş ışığından korunmalı, • Kapalı mekanların düzenli aralıklarla havalandırılmasına özen gösterilmelidir.

36. Donma Nedir? • Aşırı soğuk nedeni ile soğuğa maruz kalan bölgeye yeterince kan gitmemesi ve dokularda kanın pıhtılaşması ile dokuda oluşan hasara denir.

37. Donma Dereceleri-1 1.Derece: En hafif şeklidir. Erken müdahalede hızla iyileşir. • Deride solukluk ve soğukluk hissi vardır. • Uyuşukluk ve halsizlik görülür. • Daha sonra kızarıklık ve iğnelenme hissi olur.

38. Donma Dereceleri-2 2.Derece: Soğuğun sürekli olması ile belirtiler belirginleşir. • Zarar gören bölgede gerginlik hissi olur. • Ödem,ağrı ve içi su dolu kabarcıklar meydana gelir. • Su toplanması iyileşirken siyah kabuklara dönüşür.

39. Donma Dereceleri-3 3.Derece :Dokuların geriye dönülmez biçimde hasara uğramasıdır. • Canlı ve sağlıklı deriden kesin hatları ile ayrılan siyah bir bölge oluşur.

40. Donmada İlk Yardım-1 • Hasta ılık bir ortama alınarak soğukla teması kesilir. • Sakinleştirilir,kesin istirahata alınır ve hareket ettirilmez. • Kuru giysiler giydirilir. • Sıcak içecekler verilir. • Su toplamış bölgeler patlatılmaz. Bu bölgelerin üstü örtülür.

41. Donmada İlk Yardım-2 • Donuk bölge ovulmaz. Kendi kendine ısınması sağlanır. • El ve ayak doğal pozisyonda tutulur. • Isınma işleminden sonra hala hissizlik varsa bezle bandaj yapılır. • El ve ayaklar yukarı kaldırılır. • 112 aranarak tıbbi yardım istenir.