Thomas van Aquino

1. Thomas van Aquino De Filosoos zaterdag 19 november 2011 door Sander

2. Thomas van Aquino zegt: De objecten van de menselijke kennis zijn geproportioneerd aan de verschillende graden van de kennende vermogens. Hoe minder het kennende vermogen met het stoffelijke lichaam is verbonden, hoe minder het corresponderende object in de stof bestaat. Het menselijk verstand neemt een plaats in tussen het zintuigelijke vermogen (dat in de lichamelijke organen bestaat) en het verstand van engelen, dat puur onstoffelijk is.

3. Zo dus niet!

4. De tijd: 13e eeuw • (eind van) Hoge middeleeuwen • Feodale heersers • Kruistochten • Paus (Gregorius IX) vs Duitse keizer (Frederik II) • Dzjengis Khan valt Midden-Oosten binnen

5. Katholieke Kerk • Inquisitie • Franciscus van Assisi (1181-1226)Dominicus (1170 – 1221) • Bouw van kathedralen: Keulen, Parijs, Reims, Siena

6. Universiteiten • 12e eeuw eerste universiteiten in Europa (Bologna, Parijs, Oxford) • Studies: Medicijnen, Burgerlijk Recht, Kerkelijk Recht en Theologie

7. Scholastiek • Trivium:Grammatica, dialectica en retorica • Quadrivium:Aritmetica, geometrica, astronomia en musica

8. Scholastiek - Dialectiek • Redeneren in tegenstellingen op basis van gezaghebbende teksten (Bijbel) • Vraag → Stellingen → Tegenwerpingen → Antwoord • Doel: vinden van God • Heilige drie-eenheid • Plato vs Aristoteles

9. Dominicanen • Dominicus (1170 – 1221) • Orthodox en bedelorde • Vanaf 1259: veel gericht op studie • Met Franciscanen actief in Inquisitie • Aquino is een dominicaan • Synthese Aristoteles en Christus

10. Córdoba • Reconquista: In 1236 veroverde Ferdinand III van Castilië Córdoba met zijn bibliotheek van ca. 400.000 werken waaronder veel werk van Aristoteles

11. De filosofische voorgangers Plato Aristoteles Plotinus Augustinus Averroës Thomas van Aquino

12. Averroës • 1126 – 1198 • Commentator van Aristoteles • Waarheid kan bereikt worden door filosofie (Aristoteles) of godsdienst (Islam) • De persoonlijke ziel is sterfelijk,het (onpersoonlijke) intellect (de nous) is onsterfelijk

13. Thomas van Aquino • Aquino 1225 – Fossanova 1274 (beide tussen Rome en Napels) • Bracht zijn leven door in universiteiten en kloosters in Parijs en andere steden in Frankrijk en Italië • Theoloog & filosoof • In 1323 heilig verklaard • Gezaghebbende filosoof van Katholieke Kerk • per decreet Leo XIII in 1879 • dus ook zijn interpretatie van Aristoteles

14. Opvattingen • Twee wegen naar God: • Geloof en openbaring • Verstand en zintuiglijke waarneming • Geen conflict tussen geloof en verstand: • Bestaan van God • Ethische vragen • Hierarchie in schepping: Mineraal, plant, dier, mens, engelen, God

15. Opvattingen • Twee wegen naar God: • Geloof en openbaring • Verstand en zintuiglijke waarneming • Geen conflict tussen geloof en verstand: • Bestaan van God • Ethische vragen • Hierarchie in schepping: Mineraal, plant, dier, mens, engelen, God

16. Ordeningen • Rationeel, logisch, deductief systeem • Kosmologie: • zeven sferen en zeven planeten, twee (of drie) hemelen • de vier elementen (aarde, water, lucht en vuur) • de cirkelvormige beweging van de hemellichamen (die wijst op hun volmaaktheid) • de tegenstrijdige beweging van de dingen op de (onvolmaakte) aarde (aarde en water van boven naar beneden, vuur en lucht van beneden naar boven)

17. Werken van Aquino • Veel werken o.a.: • bijbelcommentaren • toelichtingen op geschriften van Aristoteles • Summa contra gentiles (Tegen de heidenen, 1258/1259–1264), een apologetisch werk tegen de heidenen • Summa theologiae (1266-1273), zijn hoofdwerk • preken • quaestiones

18. Summa theologiae • Eerste deel: Gods bestaan en aard, dat is de Eeuwige wet; De schepping van de wereld; engelen; De aard van de mens. • Eerste deel van het tweede deel: Algemene principes van de moraal (met een theorie over de natuurwet). • Tweede deel van deel twee: De bijzondere moraal, inhoudende de individuele deugden en zonden. • Derde deel: De persoon en het werk van Christus, dat is de Menselijke wet; de sacramenten; het einde van de wereld.

19. 5 Godsbewijzen (uit Summa) • Er moet een oorzaak zijn voor alle veranderingen. De eerste beweger is God. • Oorzaken komen altijd voor in series, er moet een eerste oorzaak zijn, anders zou er geen serie kunnen ontstaan • Dingen in de wereld komen en verdwijnen. Iets kan niet uit niets voorkomen. Er moet dus iets zijn dat altijd bestaan heeft. • Variant op het ontologische argument van Anselmus: Dingen komen in diverse kwaliteiten voor. Er moet een volledig ‘goed’ ding zijn dat alle andere dingen goed maakt: God. • Gebaseerd op het concept ‘telos’ of ‘doel’ van Aristoteles: Alle dingen streven naar een ultieme bedoeling of verwezenlijking. Er is een geest die het doel stelt: God

20. De aard van God • God is niet samengesteld (geen delen) • God is perfect • God is oneindig • God is onveranderlijk • God is één (geen varianten)

21. uitspraken • “Er is niets in het intellect dat niet eerst in de zintuigen was.” • “Theologie is de meest beschouwende wetenschap, omdat haar kennis goddelijk en dus onfeilbaar is en omdat haar stof veel meer waarde heeft en het menselijk verstand overstijgt.” • “Het grootste geluk van alle, het opperste goed, bestaat daar in, dat we Gods aangezicht zullen zien.” • “Het contemplatieve (klooster)leven is grootser dan het actieve leven. Nog grootser is hete contemplatieve leven dat anderen roept tot een contemplatief leven en hen de vruchten van contemplatie laat ervaren.

22. Diversen • De ziel is onsterfelijk. • De ziel wordt voor ieder mens opnieuw geschapen en niet overgedragen • Hoe wordt de erfzonde dan doorgegeven? • Het uiteindelijke geluk van de mens is de contemplatie van God. In het hiernamaals van aangezicht tot aangezicht. • Het kwaad is onbedoeld en heeft een oorzaak die goed is. • Het gebed is nuttig, al is de Voorzienigheid onveranderlijk

23. Nou, vooruit dan maar!

24. Thomas van Aquino zegt: De objecten van de menselijke kennis zijn geproportioneerd aan de verschillende graden van de kennende vermogens. Hoe minder het kennende vermogen met het stoffelijke lichaam is verbonden, hoe minder het corresponderende object in de stof bestaat. Het menselijk verstand neemt een plaats in tussen het zintuigelijke vermogen (dat in de lichamelijke organen bestaat) en het verstand van engelen, dat puur onstoffelijk is.