Wprowadzenie do problematyki związanej z autyzmem

1. Wprowadzenie do problematyki związanej z autyzmem

2. DEFINICJA AUTYZMU: • Z ang. Autism, franc. Autisme, niem. Autismus, łac.autismus, od grec. autos (=sam). • Stanowi niepełnosprawność rozwojową, poważnie ograniczającą i mogącą trwać całe życie, a ujawniającą się w ciągu pierwszych 3 lat życia. • Najbardziej zawikłany problem w dziedzinie psychiatrii dziecięcej. • Według E. Bleulera, który termin wprowadził, autyzm to odwrócenie się od świata zewnętrznego ( spostrzeganie świata zewnętrznego w świetle własnych myśli i poglądów),

3. SYMPTOMY AUTYZMU: • Przewaga życia wewnętrznego ( znajdowanie przyjemności w marzeniach na jawie) • Krańcowa postać egocentryzmu i narcyzmu • Tendencja do wycofywania się z realnego życia • Skłonność do zamykania się we własnym świecie wewnętrznym, do wystarczania samemu sobie • Niezdolność nawiązywania kontaktów interpersonalnych • Brak kontaktów z otoczeniem

4. Zanik łączności uczuciowej z otoczeniem ( odosobnienie uczuciowe) • Nieporozumiewanie się z nim • Zamknięcie we własnym, często urojonym świecie • Myślenie oderwane od rzeczywistości ( myślenie autystyczne) • Mowa i rozwój językowy są opóźnione lub nie wykształcone • Porównanie egocentryzm, introwersja, narcyzm

5. Tzw. „biały szum„ czyliwadliwe funkcjonowanie ośrodka mózgu odpowiedzialnego za odbiór i integrację bodźców. • Uszkodzenie systemu następuje w momencie, gdy uszkodzona część mózgu osiągnie dojrzałość. • Zaburzenie to może przebiegać u konkretnych osób w bardzo różnym nasileniu, tzn. że pewne objawy określane jako „autystyczne” mogą być łagodniejsze od innych.

6. Autyzm wczesnodziecięcy „Zespół Kannera” • Zespół zaburzeń pojawiający się od urodzenia, charakteryzujący się: • zahamowaniem kontaktowania się z otoczeniem • trudnościami w rozumieniu cudzych wypowiedzi, które wynikają z opóźnienia rozwoju mowy, • w wypowiedziach występuje echolalia (zaburzenie myślenia, objawiające się jako niepotrzebne powtarzanie słów lub zwrotów wypowiedzianych przez inne osoby), mylenie zaimków, • nieznajomość zasad gramatyki, • niezdolność do używania pojęć abstrakcyjnych.

7. Zmniejszona zdolność myślenia abstrakcyjnego i symbolicznego; występuje niekiedy łącznie z oligofrenią; w praktyce mylony z głuchoniemotą, alalią lub głębszym niedorozwojem umysłowym; • Jedna z psychoz rozpoczynających się w dzieciństwie, • Rodzaj schizofrenii dziecięcej. • Autyzm zajmuje 299 pozycję w Międzynarodowej klasyfikacji chorób.

8. Koncepcja L. Wing Autyzm możemy rozpatrywać zgodnie z sygnałami zawartymi w poszczególnych sferach rozwojowych z uwzględnieniem nasilenia występowania cech autystycznych wyszczególnionych w opisach, takich jak: • Życie społeczne - charakteryzuje się ono szczególnie w dzieciństwie brakiem zainteresowania osobami, natomiast w starszym wieku uwidacznia się zainteresowanie osobami wyraźnie starszymi. • Kontakty z innymi - stereotypowość charakteryzująca się brakiem zainteresowania zabawami, działaniami twórczymi, zaburzeniem umiejętności naśladownictwa oraz licznymi stereotypiami • Rozwój emocjonalny - brak zachowania dystansu do niebezpiecznych sytuacji i przedmiotów bądź reagowanie panicznym lękiem wobec innych osób. • Zachowania aspołeczne - szczególnie nasilają się w sytuacji zmiany miejsca pobytu lub struktury ułożenia przedmiotów, co może mieć istotny wpływ podczas badań i obserwacji w instytucjach nie znanych dziecku z autyzmem

9. Koncepcja L. Wing • Komunikacja - brak zainteresowania komunikacją z innymi, • zaburzenia mowy - echolalia, wypowiedzi stereotypowe, niedojrzałość struktur gramatycznych, zaburzenia szyku wypowiedzi, nieprawidłowe użycie zaimków ja/on i innych części mowy, trudności w modulacji i artykulacji głosek • Komunikacja pozawerbalna - trudności w rozumieniu znaczenia mowy, ograniczony kontakt wzrokowy lub jego brak, niekomunikatywność osób z autyzmem, zróżnicowanie w odbiorze bodźców różnymi kanałami (wzrokowym, słuchowym i innymi). • Wyobraźnia - brak elastyczności i spontaniczności w procesie myślenia oraz trudności w zabawie i podczas wykonywania zadań, a także niemożność skupienia uwagi lub skupianie uwagi na elementach nieistotnych i z pogranicza istotności.

10. Koncepcja L. Wing • Rozwój fizyczny, czyli motoryka • Trudności podczas wykonywania ruchów związanych z zaprogramowaną czynnością złożoną (np. orientacja przestrzenna) wraz z umiejętnością wykonywania czynności i ruchów precyzyjnych nie wymagających kontroli i skupienia uwagi, • Fenomenalne właściwości zmysłu równowagi wraz z możliwością wykonywania ruchów wokół własnej osi przy niezaburzonej równowadze, • Nadaktywność ruchowa połączona z precyzją i niezwykłą sprawnością ruchów o nieuzasadnionej celowości. • Inne sfery rozwojowe - czynności nie wymagające angażowania mowy czynnej wykazują specyficznie wysoki poziom rozwoju, możemy do niej zaliczyć przede wszystkim pamięć mechaniczną, której efekty obserwujemy w wielu sytuacjach życia codziennego. • Współwystępujące zaburzenia - problemy ze snem, efekt podawania środków farmakologicznych.

11. Autyzm psychogenny • z Ang. psychogenicautism, • Franc. Autisme psychotique, • Niem. PsychogenAutismus.

12. AUTYZM PSYCHOGENNY: • Powstaje w wyniku frustracji emocjonalnej, np. wczesnej, długotrwałej rozłąki z matką. • Jeden spośród czterech zespołów autystycznych.

13. AUTYZM schizofreniczny: • z ang. Schizophrenicautism • franc. Autismeschizophrenie • niem. Schizophren Autismus

14. Prowadzone nad autyzmem badania zaowocowały wyodrębnieniem oprócz „czystego” autyzmu także innych zaburzeń, które charakteryzują się obecnością pewnych jego cech oraz zaktualizowaniem kryteriów diagnostycznych zebranych w systemach klasyfikacyjnych: • Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD) opracowanej przez Międzynarodową Organizację Zdrowia (WHO) oraz • Diagnostyczno-Statystycznym Podręczniku Zaburzeń Psychicznych (DSM) Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (APA)

15. Usytuowanie autyzmu wśród innych całościowych zaburzeń rozwoju Na podst.: E. Pisula, „Autyzm u dzieci. Diagnoza-klasyfikacja-etiologia”, Warszawa 2000

16. LEO KANNER • W 1924 wyemigrował z Austrii do Stanów Zjednoczonych. Został wtedy asystentem w szpitalu stanowym w hrabstwie Yankton w Południowej Dakocie. • W 1930 r. zaproponowano mu utworzenie oddziału psychiatrii dziecięcej w Johns Hopkins Hospital. • Jego podręcznik Child Psychiatry z 1935 uznawany jest za pierwszą książkę w języku angielskim poświęconą psychiatrii dziecięcej. • Artykuł Kannera z 1943 roku zapoczątkował badania nad autyzmem dziecięcym.

17. WCZESNY DZIECIĘCY AUTYZM • Zespół objawów opisany w roku 1943 roku przez L.Kannera objawia się w okresie pierwszych trzydziestu miesięcy życia dziecka, m. innymi następującymi objawami: • Brakiem postawy antycypacyjnej (dziecko nie wyciąga rąk do najbliższych osób, a starsze, brane na ręce, sztywnieje) • Nie nawiązuje zróżnicowanego kontaktu osobistego z ludźmi • Nie bierze udziału w zabawie z innymi dziećmi.

18. Dziecko preferuje zabawy w samotności, nie nawiązuje kontaktów rówieśniczych ani przyjaźni • Opóźnionym rozwojem mowy, którą cechuje dziwaczne słowotwory ( neologizmy), dosłowne mechaniczne powtarzanie usłyszanych słów lub zdań

19. Skierowanych do dziecka pytań ( echolalia), lub zupełne nieodzywanie się, mimo poprawnego spełniania poleceń (mutyzm częściowy lub całkowity), nieposługiwanie się zaimkiem ,,ja’’ ( mylenie zaimka ,,ja’’ z ,,ty’’); upośledzenie dotyczy także rytmu, modulacji i dźwięczności wypowiedzi (monotonia), występuje agramatyzm i trudności w rozumieniu cudzej wypowiedzi oraz inicjonowaniu i podtrzymywaniu; • Porównanie: schizofrenia wczesnodziecięca

20. ZABURZENIA ROZWOJU JĘZYKOWEGO: • Dotyczą zarówno impresji, ekspresji • Występują objawy ograniczenia możliwości komunikowania się, często połączone z niedojrzałością społeczną • W przypadkach skrajnego nasilenia zaburzeń kontakt słowny jest niemożliwy • Wiele dzieci autystycznych w ogóle nie mówi.

21. OSOBA AUTYSTYCZNA • Osoba dotknięta autyzmem; • Osobę autystyczną cechują: 1. zaburzenia rozwoju społecznego, szczególnie brak empatii wobec przeżyć innych osób; 2. w zakresie komunikacji werbalnej, i pozawerbalnej; 3. sztywność w zachowaniu ( opór wobec zmian, zachowanie obsesyjne i rytualistyczne).

22. DEFICYT JĘZYKOWY W AUTYZMIE • Język zajmuje główną pozycję wśród symptomów autyzmu Zaburzenia językowe typowe dla syndromu autyzmu są następujące: • Brak reakcji na sygnały słowne jest charakterystyczną dla dzieci autystycznych, • Towarzyszy mu nawiązywania kontaktów słownych; • Występuje opóźnienie w przyswajaniu umiejętności wypowiadania się,

23. Nie komunikatywne posługiwanie się sygnałami słownymi, odwracanie zaimków, tzw. podstawianie ,,ty’’ w miejsce ,,ja’’; trudności w rozumieniu cudzych wypowiedzi, • W wypowiadaniu się wpływają w poważny sposób na wszystkie aspekty rozwoju dziecka autystycznego, w tym na zdolność w nawiązywaniu kontaktów; • Opanowanie umiejętności językowego porozumiewania się przed piątym rokiem życia jest dobrą prognozą.

24. Dziecko autystyczne: • Określenie dziecko autystyczne oznacza, że wszystkie objawy wystąpiły u niego przed ukończeniem trzeciego roku życia (Newson, 1980)

25. Klasyfikacja autyzmu: • Ang.DSM-III (Diagnostic and StatisticalManual of MentalDisorders ), • Opracowana z inicjatywy Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (III wydanie z 1980 roku); pod numerem kodowym 299.00 występuje autyzm dziecięcy zaszeregowany do tzw. rozległych zaburzeń rozwojowych( dawniej rozpoznawany jako psychoza i schizofrenia).

26. DEFINICJA ZABURZEŃ DSM IV • Z ang. Diagnostoc and Stastical Manual of MentalDisorders • Pod pojęciem zaburzenia psychicznego należy rozumieć klinicznie znaczący syndrom bądź wzorzec behawioralny lub psychologiczny, który obserwujemy u danej jednostki i który ma związek z odczuwanym w danym momencie cierpieniem (bolesnym symptomem) lub upośledzeniem (zakłóceniem z jednej bądź więcej niż jednej sferze funkcjonowania) lub ze znacznie zwiększonym ryzykiem poniesienia śmierci, odczuwania bólu, upośledzenia czy poważnego ograniczenia swobody działania. • Dodatkowo ten objaw /wzorzec musi być czymś więcej niż ogólnie akceptowaną i usankcjonowaną kulturowo reakcja na konkretne zdarzenie, na przykład śmierć ukochanej osoby. Bez względu na jego podstawową przyczynę, musi on w danym momencie być przejawem behawioralnej, psychologicznej lub biologicznej dysfunkcji występującej u danej osoby

27. DSM-IV definiuje zaburzenia psychiczne jako zespoły objawów przejawiających się zachowaniami lub przeżyciami, którym towarzyszy: cierpienie, niesprawność rzutująca na funkcjonowanie, doświadczenie zwiększonego ryzyka (śmierci, bólu, niesprawności) lub znaczna utrata swobody. • Definicja zaburzeń psychicznych podkreśla ich wymiar indywidualny (tj. dotyczący pojedynczej osoby), co nie wyklucza możliwości ich wykraczania poza ten wymiar i uwzględniania w diagnostyce np. funkcjonowania osoby w rodzinie lub innej grupie społecznej.

28. Pięć kryteriów DSM-IV • Ważną cechą zaburzenia osobowości jest trwały wzorzec doświadczeń wewnętrznych i zachowanie znacznie odbiegające od jednostkowych norm kulturowych. Definicja zaburzeń osobowości DSM-IV opiera się na pięciu kryteriach: • Kryterium A – wzorzec ten musi ujawniać się przynajmniej w dwóch z następujących dziedzin: poznanie, emocjonalność, relacje międzyludzkie, kontrola odruchów. • Kryterium B – ten trwały wzorzec musi być niezmienny i obejmować szeroki zakres sytuacji osobistych i społecznych. • Kryterium C – wzorzec ten prowadzi do stanu rozpaczy, wymagającego interwencji klinicznej. • Kryterium D – wzorzec ten jest stabilny i długotrwały; jego początki przypadają na okres dojrzewania lub wczesnej dorosłości, ale nie później. • Kryterium E – tego wzorca nie można wyjaśnić objawami innego zaburzenia psychicznego.

29. Kryteria diagnozy autyzmu wczesnodziecięcego pogrupowano w czterech grupach - w zgodności z Międzynarodową klasyfikacją chorób i przyczyn zgonów (ICD-10) • OCENA ZACHOWNIA SPOŁECZNEGO DZIECKA- ZABURZEŃ W ROZWOJU INTERAKCJI SPOŁECZNYCH • Brak świadomości istnienia uczuć innych ludzi • Brak lub zakłócony sposób poszukiwania komfortu w czasie złego samopoczucia • Brak lub zaburzenie naśladownictwa • Brak lub nienormalne zabawy z rówieśnikami • Upośledzenie zdolności zawierania przyjaźni • Brak rozumienia konwencji w interakcjach społecznych

30. A. OCENA ZACHOWNIA SPOŁECZNEGO DZIECKA- ZABURZEŃ W ROZWOJU INTERAKCJI SPOŁECZNYCH: • Brak świadomości istnienia uczuć innych ludzi • Brak lub zakłócony sposób poszukiwania komfortu w czasie złego samopoczucia • Brak lub zaburzenie naśladownictwa • Brak lub nienormalne zabawy z rówieśnikami • Upośledzenie zdolności zawierania przyjaźni • Brak rozumienia konwencji w interakcjach społecznych

31. B. OCENA ROZWOJU MOWY EKPRESYJNEJ: • Komunikacji niewerbalnej oraz wyobraźni w kreowaniu zabaw- zaburzeń komunikacji werbalnej i pozawerbalnej i aktywności pozawerbalnej i aktywności pozawerbalnej i aktywności wyobrażeniowej • Brak porozumiewania za pomocą gaworzenia, mimiki, gestów, migów lub języka mówionego

32. Brak porozumiewania za pomocą gaworzenia, mimiki, gestów, migów lub języka mówionego, • Zaburzenie komunikacji pozawerbalnej wyrażanej przez kanał wzrokowy, ekspresję wyrazu twarzy, całego ciała albo gesty inicjujące lub modelujące interakcję społeczną,

33. Brak aktywności wyobrażeniowej, takiej jak odgrywanie ról dorosłych, postaci wymyślonych lub zwierząt, brak zainteresowania historiami dotyczącymi wymyślonych zdarzeń • Zakłócenie formy lub treści wypowiedzi, akcentacji, szybkości, rytmu i intonacji • Zaburzenie formy lub treści wypowiedzi przez stereotypie i powtarzanie wypowiedzi, używanie zaimka ,,ty’’ zamiast ,,ja’’ • Idiosynkratyczne używanie słów lub fraz, • Upośledzenie zdolności inicjonowania lub podtrzymywanie rozmowy

34. C. OCENA AKTYWNOŚCI I ZAINTERESOWAŃ - OGRANICZEŃ ZAKRESU WYKONYWANYCH CZYNNOŚCI I ZAINTERESOWAŃ: • Stereotypowe ruchy ciała • Stałe zajmowanie się częściami przedmiotów • Objawy niepokoju nawet przy nieznacznych zmianach w otoczeniu • Ograniczenie zainteresowań.

35. D. OKREŚLENIE POCZĄTKU POJAWIENIA SIĘ SYMPTOMÓW ZESPOŁU: • W niemowlęctwie • W dzieciństwie

36. Echolalia

37. Echolalia • Objaw autyzmu dziecięcego (psychoz dziecięcego ); • Opóźnionego rozwoju mowy; • Jednym z objawów echopraksji, występuje w katatonicznej schizofrenii, w oligofazji i w katatonii; • Porozumiewanie się z chorymi z rozkojarzonym staje się trudne, a nawet niemożliwe, gdyż chory mówi jakby ,,na wiatr’’, w rozmowie naśladuje słowa rozmówcy, powtarzając na zasadzie echa, naśladuje jego ruchy (echopraksja) i mimikę (echomimika);

38. Wyróżniamy Echolalie bezpośrednią: • Polega na tym, że dziecko powtarza dosłownie skierowanie do niego pytanie, zachowaniem tej samej struktury gramatycznej, lub też powtarza sylaby, wyrazy i zadania bezpośrednio zasłyszane. Echolalie opóźnioną: • Wyraża się tym, że dziecko przytacza całe zdania, teksty wiersza czy piosenki, które słyszało znacznie wcześniej, przed kilku dniami, miesiącami czy nawet rokiem.

39. MOWA ECHOLALICZNA: • Mówienie z powtarzaniem dźwięków, wyrazów, a nawet całych zdań, bezpośrednio po ich usłyszeniu.

40. SPECYFICZNE DEFICYTY JĘZYKOWE DZIECI AUTYSTYCZNYCH: • Trudności językowe dzieci autystycznych są dwojakiego rodzaju: ilościowe, oznaczające stopień od normy oraz jakościowe, podkreślają różnice w stosunku do normalnego wzorca użycia języka; • Ilościowe deficyty językowe w komunikowaniu się dzieci autystycznych: • Brak porozumiewania się językowego słownego ( brak umiejętności mówienia, ograniczona zdolność wypowiadania się), • Brak towarzyszącej gestykulacji ( lub występuje tylko elementarna gestykulacja); • Opóźnienie rozwoju języka: nieznaczne(miesięczne)

41. WIELOLETNIE OGRANICZENIA słownego aktu – Sygnał - reakcja: • Jakościowe deficyty językowe: echolalia, • Echolalia bezpośrednia (e. natychmiastowa) • Echolalia opóźniona (e. odwleczona); • Odwracanie zaimków; • Występowanie neologizmów, • Metaforyczne użycie języka, nieodpowiednie uwagi, • Stereotypowe wypowiedzi, • Wady artykulacyjne;

42. DEFICYTY W PRAGMATYCZNYM UŻYCIU JĘZYKA:

43. Autyzm wczesnego dzieciństwa • Z ang. Earlyinfantileautism, earlychildhoodautism, • Ścisła nazwa zespołu Kannera (1943) za najważniejsze objawy opisanego przez siebie zespołu uznał on, przede wszystkim: • Brak emocjonalnego kontaktu z innymi osobami; • Brak mowy lub specyficzny sposób mówienia, nie służący komunikowaniu się;

44. Fascynację pewnymi przedmiotami i widoczną sprawność w manipulowaniu nimi, • Rutynowe i stereotypowe zachowanie, obsesyjne pragnienie niezmienności otoczenia, wynikającego z lęku; • Oznaki potencjalnie dobrego poziomu intelektualnego, dobrej pamięci, zdolności do wykonywania zadań związanych zwłaszcza z montowaniem lub układaniem elementów;

45. ZABURZENIA MOWY W AUTYZMIE WCZESNODZIECIĘCYM: • Wyróżnia się dwa stanowiska: • Zaburzenia mowy w autyzmie wczesnodziecięcym są pierwotne i mają podstawowe znaczenie dla rozwoju zespołu, • W autyzmie istnieje okres prawidłowego rozwoju mowy, a następnie jej regres (przypisywanie genezy autyzmu czynnikom psychogennym).