Kilo Kaybı Olan Hastaya Yaklaşım

1. Kilo Kaybı Olan Hastaya Yaklaşım Prof. Dr. Fikret Sipahioğlu Cerahpaşa Tıp Fakültesi İç Hastalıklar ABD

2. Ciddi istemsiz kilo kaybı altta yatan ciddi hastalığı gösterir • Son 6 ay içinde vücut ağırlığının >%10 kaybı • İlk değerlendirmede altta yatan bir hastalık bulunamasa bile kilo kaybı idiyopatik olarak değerlendirilmemeli • Bu durumda altta yatan okült hastalık ortaya çıkana kadar hasta belli aralarla izlenmeli

3. Kilo kaybının mekanizmaları • Enerji tüketiminin artması • Enerji kaybının artması • Azalmış gıda alımı Aynı hastada bu üç mekanizmadan biri veya birden fazlası bir arada bulunabilir

4. Kilo kaybının sık nedenleri • Enerji tüketiminin artması: Hipertiroidi Feokromositoma Aşırı egzersiz

5. Kilo kaybının sık nedenleri • Enerji kaybının artması: Diabetes mellitus Malabsorbsiyon sendromları

6. Kilo kaybının sık nedenleri • Azalmış gıda alımı: Konjestif kalp yetmezliği Kronik obstrüktif AC hastalığı Kronik karaciğer hastalığı Nörolojik hastalıklar İnflamatuvar/otoimmün hastalıklar

7. Kilo kaybının sık nedenleri • Azalmış gıda alımı (devam): Kanser İnfeksiyon (HIV, tüberküloz, endokardit) Hiperkalsemi (malignite, hiperparatiroidi, sarkoidoz) Üremi GİS obstrüksiyonu Anoreksiya nervoza

8. Kilo kaybının sık nedenleri • Azalmış gıda alımı (devam): Adrenal yetmezlik (primer veya sekonder) Pernisiyöz anemi Alzheimer hastalığı Depresyon

9. Kilo kaybını en sık nedeni genelde gıda alımının azalmasına bağlı • Gıda alımının azalması genelde iştah kaybına bağlı • Ancak özofagus veya midenin striktür, dıştan bası yapan kitle veya infiltratif bir kitle ile obstrüksiyonuna da bağlı olabilir

10. Enerji kaybının artması • Glikozüriyle beraber diabetes mellitus • Steatoreyle beraber malabsorbsiyona bağlı olabilir • Steatorenin en sık nedenleri: Alkoliklerde kronik pankreatit İntestinal lenfoma Çölyak hast, İnflamatuvar barsak hast Adacık hücre tm Safra yolu obstrüksiyonu

11. Kilo kaybı genelde artmış gıda alımına rağmen oluyorsa • Diabetes mellitus • Hipertiroidi • Malabsorbsiyon • Nadiren lösemi ve lenfomalar anoreksi olmadan, hatta gıda alımının artmasına rağmen kilo kaybına neden olur

12. Gençlerde: • Diabetes mellitus • Hipertiroidi • Anoreksiya nervoza • İnfeksiyonlar (HIV, vb)

13. Yaşlılarda: • En sık neden kanser • Psikiyatrik hastalıklar: Alzheimer hastalığı Depresyon

14. Asemptomatik hastalarda yalnızca kilo kaybı gizli bir hastalık habercisi olabilir • Kanser (Öz. gastrointestinal, pankreatik, hepatik maligniteler erken dönemde kilo kaybı yapar) • İnfeksiyon hastalıkları (bazen sırf kilo kaybı ile): Tüberküloz, HIV infeksiyonu, fungal hast, bakteriyel endokardit, hepatit • Erken dönemde Alzheimer hast, depresyon, yeme bozuklukları

15. Asemptomatik hastalarda yalnızca kilo kaybı gizli bir hastalık habercisi olabilir • Pernisiyöz anemi: Hematolojik değişiklikler ortaya çıkmadan önce anoreksiye neden olabilir • Adrenal yetmezlik: Erken dönemde; elektrolit bozuklukları, bulantı, kusma ve hipotansiyon ortaya çıkmadan önce kilo kaybı ile prezante olabilir • Parazit inf.ları: Yabancı ülkeden gelenlerde

16. İstemsiz kilo kaybının değerlendirilmesi • Anamnez • Fizik muayene • Laboratuvar testleri

17. Laboratuvar testleri: • İlk yapılacak laboratuvar testleri: Tam kan sayımı, sedimentasyon İdrar tahlili Kan biyokimyası TSH Riskli bireylerde HIV testi Göğüs radyografisi Dışkıda gizli kan

18. Laboratuvar testleri: • İkinci etap tarama: Abdominal BT Hiperkalsemi varlığında: Mammografi, serum protein elektroforezi, PTH-related peptid, ACE, 1,25 dihidroksivitamin D. Demir eksikliği anemisi veya melena varsa ya da inflamatuvar barsak hastalığından şüpheleniliyorsa kolonoskopi Üst GİS kanama veya disfaji varlığında üst GİS endoskopi

19. Laboratuvar testleri: • İkinci etap tarama (devam): Güçsüzlük, pigmentasyon, hiponatremi /hiperkalemi varlığında: kısa ACTH test Nedeni bilinmeyen ateşle beraber kilo kaybı varlığında kan kültürü Kan kültürleri (-) isekemik iliği biyopsisi Kronik diyarede72 saatlik dışkıda yağ Başağrısı, nörolojik semptomlar, endokrin yetm.de kraniyal BT veya MRI B12 vitamini

20. İlk etapda yapılan laboratuvar testleri kilo kaybı ile gelen her hastaya • Kan biyokimyası ile diabetes mellitus, hiperkalsemi, böbrek yetmezliği, karaciğer hastalığı, adrenal yetmezliği veya GİS hast düşündüren elektrolit anormallikleri tespit edilir • TSH hipertiroidinin dışlanmasında • Göğüs radyografisi her zaman yapılmalı • Dışkı gizli kan açısından incelenmeli • Riskli kişilerde HIV

21. Kilo kaybının nedeni bu tetkiklerden sonra bulunamazsa, ikinci etap testlere geçilir • Genelde ilk yapılacak abdominal BT • Diğer yapılacak işlemler hiperkalsemi, elektrolit bozukluğu varlığı, ateş varlığı, demir eksikliği varlığına göre değişir. • Diyarenin varlığında 72 saatlik dışkıda yağ incelemesi veya gastrin, somatostatin veya glukagon gibi hormonların ölçümü

22. Açıklanamayan kilo kaybında anemi veya makrositoz mevcut olmasa bile B12 vitamin düzeyi tayin edilmelidir • Yeni başlayan veya ciddi başağrısı varlığında nörolojik semptomlar olsun veya olmasın kraniyal BT endikasyonu vardır • Ateş veya nörolojik defisitin eşlik ettiği sırt ağrısı paraspinal veya epidural abseyi işaret edebilir (tbc’ye bağlı, öz. IV ilaç kullananlarda stafilokok’a bağlı)

23. ÖZET • Kilo kaybı genelde altta yatan ciddi bir hastalığa işaret eder • Nedenin bulunamadığı durumlarda hasta ısrarla takip edilmeli ve testlere devam etmelidir • Hala neden açığa çıkmazsa, aylık kontrollerle hasta fizik muayene ve laboratuvar tetkikleri ile takip edilmelidir • 6 aylık bir sürede halen neden bulunamazsa, takip süresinin arası açılabilir