Huiselijk geweld in internationaal perspectief

Huiselijk geweld in internationaal perspectief Margreet de Boer Rights4Change Riekje Kok Tot 01-02-2013 bestuurder stichting Toevluchtsoord Groningen en Drenthe

Inhoud • Wereldwijd: o.a. VN, CEDAW & GNWS • Europa: EU, Raad van Europa & WAVE • Verdrag van Istanbul • Discussie over belang en gebruik van verdrag Istanbul • Voorbeelden van internationale samenwerking vanuit de Vrouwenopvang/Federatie Opvang

Huiselijk geweld en de VN Invalshoek: Geweld tegen Vrouwen (VAW) cq Gender Based Violence (GBV): geweld gericht tegen vrouwen omdat ze vrouw zijn, of geweld dat vrouwen onevenredig treft

VN-structuren Algemene Vergadering – Resoluties CSW Secretaris Generaal: onderzoek, campagnes Special Rapporteur VAW UN-Women Verdragen / verdragscomités, waaronder CEDAW

Interessante websites VN Database VAW: www.sgdatabase.unwomen.org Kenniscentrum: www.endvawnow.org Campagne UNite to end VAW: http://endviolence.un.org/

CEDAW Verdrag ter uitbanning van alle vormen van discriminatie van vrouwen 1979 / 1991 Geweld tegen vrouwen niet in tekst van verdrag, MAAR Algemene Aanbeveling 19 (1992): VAW is vorm van Discriminatie, valt daarom binnen bereik verdrag Concrete aanbevelingen wat landen moeten doen ter voorkoming en bestrijding VAW

CEDAW Rapportageprocedure Concluding Comments CEDAW Comité Kritiek op Nederland vanwege Genderneutrale aanpak HG en ontbreken Nationaal Actieplan

2006: Rapport SG Overzicht van benodigde interventie-strategieën: Wetgevings- en beleidskaders, o.a. nationaal actieplan Strafrechtelijke aanpak Juridische bescherming van slachtoffers Voorzieningen voor hulp en ondersteuning Veranderen van attitudes en gedrag; o.a. in m/v verhouding; uitbannen stereotypen Capaciteitsversterking en training van professionals Onderzoek, dataverzameling en statistieken

Global Network of Women Shelters • Vision: An equal world where women and their children live free from violence. • Purpose:To unite the women’s shelter movement globally to make change to end violence against women and their children.

Activiteiten • Organisatie van twee wereldconferenties in Edmonton (Canada) en Washington (VS). Derde is in voorbereiding. • Jaarlijkse datacount: van zoveel mogelijk vrouwenopvanghuizen in de hele wereld worden gegevens van 1 dag verzameld: aantal opgenomen vrouwen en kinderen, aantal vrouwen en kinderen niet opgenomen vanwege plaats gebrek etc. • Stimuleren en ondersteunen van (6) continentale netwerken op basis van indeling UN. • Op de agenda: een rechtspersoon worden met een transparante democratische structuur, zodat ook lidmaatschap en (project) financiering mogelijk wordt.

Europa EU: 28 landen Focus op economie / vrij verkeer Gender-equality: EIGE Mensenrechten: FRA subsidieprogramma Daphne (geweld tegen vrouwen en kinderen) Raad van Europa: 47 landen Focus o.a. mensenrechten EVRM / EHRM Andere verdragen, waaronder Verdrag van Istanbul

Wat doet het? • Jaarlijkse conferentie, steeds in ander land • WAVE observatory: belangrijke zaken in verschillende landen • Projecten, bijv.Evaluatie programma’s voor dadersCapacity building in Riskassessment and Safety Management to protect high risk victims Wat is het? • Europees netwerk vrouwen tegen geweld (sinds 1996) • Kantoor in Wenen • Organisaties uit landen zijn aangesloten

Verdrag van Istanbul Verdrag van de Raad van Europa inzake het voorkomen en bestrijden vn geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld Istanbul 2011 Ratificatie door Nederland: 2014 (?)

Verdrag: – afspraken tussen landen – verplichtingen overheden – rechten van burgers (Nederland: rechtstreeks) – toezichtsmechanisme: GREVIO Aandachtspunt: gebondenheid lokale overheden

Uitgangspunten verdrag (preambule): – bereiken van de jure en de facto gelijkheid van mannen en vrouwen is een van de sleutels tot het voorkomen van geweld tegen vrouwen – geweld tegen vrouwen is blijk van historisch ongelijke machtsverhoudingen m/v – geweld tegen vrouwen behoort bij mechanismen waarmee vrouwen in ondergeschikte positie worden gedwongen – vrouwen en meisjes staan bloot aan grotere risico's van gendergerelateerd geweld dan mannen – huiselijk geweld treft vrouwen buitenproportioneel, maar ook mannen kunnen slachtoffer HG zijn – kinderen zijn slachtoffer van HG, ook als zij getuige zijn

Doelstellingen verdrag (art. 1): – vrouwen beschermen tegen alle vormen van geweld; – geweld tegen vrouwen en HG voorkomen, vervolgen en uitbannen; – Bijdragen aan uitbanning discriminatie vrouwen en bevorderen wezenlijke gelijkheid m/v, o.a. door versterken eigen kracht vrouwen – opzetten kader voor beleid en maatregelen ter bescherming van slachtoffers; – Bevorderen internationale samenwerking – ondersteuning bieden aan organisaties en instanties

Kernverplichtingen van de Staat (art 5): 1. overheid en degenen die namens overheid optreden mogen zelf geen daden van geweld tegen vrouwen plegen 2. nemen van wetgevende en andere maatregelen om de vereiste zorgvuldigheid in acht te nemen bij het voorkomen, onderzoeken, bestraffen en bewerkstelligen van herstel na daden van geweld (VAW en HG) die worden gepleegd door actoren buiten staatsapparaat ('due diligence')

Verplichting tot voeren van genderbewust beleid (art 6): de partijen verplichten zich een genderperspectief te hanteren bij de uitvoering en toetsing van de gevolgen van de bepalingen van dit verdrag en effectief beleid ten behoeve van de gelijkheid van mannen en vrouwen te implementeren evenals de bevordering van de eigen kracht van vrouwen.

Uitwerking van kernverplichtingen in meer gedetailleerde verplichtingen: art. 7 t/m 64 Overzicht verplichtingen Niet uitputtend, focus op wat relevant is voor gemeenten: algemene maatregelen, preventie en hulpverlening

Algemene verplichtingen – toewijzen passende financiële middelen en personeel voor adequate implementatie (art. 8) – ondersteunen werkzaamheden non gouvernementele organisaties en maatschappelijk middenveld (art. 9) – aanwijzen van een of meer officiële organen die verantwoordelijk zijn voor coördinatie, implementatie, toezicht op en toetsing van beleid/maatregelen (art. 10) – verzamelen van uitgesplitste relevante statistische gegevens over prevalentie en ondersteunen van onderzoek naar oorzaken en gevolgen, frequentie en veroordelingspercentages en doeltreffendheid van maatregelen tav alle vormen van geweld die vallen onder verdrag (art. 11)

Verplichtingen mbt preventie: – maatregelen gericht op verandering attitude en gedrag gebaseerd op stereotype rolpatronen (art. 12-1) – ook mannen en jongens actief betrekken bij uitbannen HG/VAW (art. 12-4) – programma's en activiteiten ter bevordering van eigen kracht van vrouwen (art. 12-6) – bewustwordingscampagnes (art 13) – aandacht in onderwijs(materiaal) voor gendergelijkheid, stereotypen, geweldloze conflictoplossing, (art 14) – passende training van beroepskrachten die te maken hebben met plegers of slachtoffers HG/VAW over o.a. voorkomen, signaleren, gender, voorkomen herhaald slachtofferschap (art 15) – programma's pleger-behandeling (art. 16)

Bescherming en ondersteuning slachtoffers Maatregelen moeten (art 18): – gebaseerd zijn op gendergerelateerd begrip van VAW/HG – mensenrechten en veiligheid slachtoffer centraal stellen – gebaseerd zijn op integrale aanpak met oog voor systeem – gericht zijn op voorkomen herhaald slachtofferschap – gericht zijn op eigen kracht en economische zelfstandigheid van vrouwen – toegesneden zijn op specifieke behoeften kwetsbare personen, waaronder kinderen Dienstverlening mag niet afhankelijk zijn van aangiftebereidheid slachtoffer

Bescherming en ondersteuning slachtoffers Slachtoffers moeten (zo nodig) toegang hebben tot (art. 20): – juridisch advies – psychologisch advies – financiële ondersteuning – huisvesting – onderwijs – training/ondersteuning bij vinden werk – gezondheidszorg – maatschappelijke hulpverlening

Bescherming en ondersteuning slachtoffers Er moeten ook specifieke voorzieningen zijn: – gespecialiseerde dienstverlening voor slachtoffers van HG/VAW (art. 22-1) – in vrouwen gespecialiseerde hulpverlening aan vrouwelijke slachtoffers en hun kinderen (art. 22-2) – voldoende opvangplaatsen voor slachtoffers, in het bijzonder voor vrouwen en hun kinderen (art. 23) – gratis telefonische 24 h hulplijn (art. 24) – gemakkelijk bereikbare centra voor medisch- en forensisch onderzoek, traumaverwerking en advisering van slachtoffers van seksueel geweld (art. 25) – op leeftijd toegesneden hulp voor kinderen die getuige zijn geweest van geweld (art. 26)

Diversen (uit meer juridische hoofdstukken): – waarborgen dat uitvoeren omgangsregeling of voogdij niet ten koste gaat van rechten en veiligheid slachtoffer / kinderen (art 31) – waarborgen dat alle relevante autoriteiten het risico op de dood, de ernst van de situatie en de kans op herhaling van het geweld beoordelen teneinde de risico's te beheersen en zo nodig gecoördineerd te zorgen voor veiligheid en ondersteuning (art. 51)

DOVE project in Turkije • Federatie Opvang met SEED-foundation. SEED foundation is een particuliere stichting die een sociaal integratie project voor vrouwen in de armste wijk in Ankara uitvoerde en daar op veel huiselijk geweld stuitte. • Met Matra geld van het Ministerie van Buza kon een project ter bestrijding van huiselijk geweld worden gestart.

Make families a safer place for women and children • Domestic violence is a complex problem that needs a multi disciplinary approach • Chain cooperation is necessary to successfully combat domestic violence • Women’s shelters need to play a key role in the multidisciplinary approach • Violence appears and develops in different phases and per phase a different approach is needed

NO VIOLENCE SOME VIOLENCE ESCALATION SHELTER ? AFTER SHELTER

Situation 3 ESCALATION Type of help Emergency help Goal Stop the violence, safety for women and children, isolation or punishment for the perpetrator. Target group Women and children in an escalated situation of domestic violence. Most important intervention What can your organization do? What is needed from others? Coordination:

Huidige stand van zaken • In het kader van het 400 jarig bestaan van de relatie tussen Turkije en Nederland heeft minister Bussemaker (OC&W) met de Turkse minister een uitwisseling afgesproken over huiselijk geweld. Een Memorandum of Understanding is in voorbereiding. • De Federatie Opvang heeft samen met Ecorys en andere instellingen meegedaan in de Europese aanbesteding van een groot project in Turkije rondom huiselijk geweld in 26 provincies. Besluit in december • See-me (don’t just look at me) is een profit bedrijf met een sociale doelstelling dat sieraden verkoopt, gemaakt door vrouwen uit de opvang in Turkije en Tunesië

Federatie Opvang Internationaal Wat is het Wat wil het • Samenwerkingsverband van 11 vrouwenopvang instellingen binnen de Federatie Opvang • Betalen binnen Federatie Opvang verband extra om internationaal werken mogelijk te maken • Contactpersonen:Trijntje Kootstra & Liesbeth van Bemmel • Bijdragen aan voorkomen en stoppen van geweld in afhankelijkheidsrelaties door middel van internationale samenwerking en uitwisseling • Een subdoel: push aan succesvol omgaan met diversiteit

Ervaring met internationaal werkenin de sector • Informele contacten en uitwisseling • Stedenbanden • Medewerkers met veel internationale ervaring • Internationale conferenties, trainingen, workshops • Dove project Turkije • ‘Gesluierde stemmen’ en ‘Zingen in het donker’ • Regionale samenwerking met Duitsland en België

Project Safe Return Wat is het? Methodiekontwikkelingsproject om terugkeer naar en re-integratie in het land van herkomst bespreekbaar te maken vanaf het allereerste begin van de opvang.Doelgroep: slachtoffers van mensenhandel en slachtoffers van huiselijk geweld met verblijfsvergunning problematiek. Kwantitatief doel:375 cliënten worden bereikt met deze nieuwe methodiek en 20 cliënten worden begeleid bij terugkeer. Looptijd: januari/mei 2013 t/m juli 2014Financiering: Ministerie van V&J | Directie Migratiebeleid

Wie nemen deel aan het project • CoMensha • Drie instellingen voor vrouwenopvang: Moviera, Blijf Groep en Het Kopland • Drie instellingen voor categorale crisisopvang van slachtoffers van mensenhandel (COSM’s): PMW Rotterdam/Stichting Humanitas, HVO Querido en Jade Zorggroep • Pharos, het kennisinstituut op het gebied van migranten, vluchtelingen en gezondheid • Stichting Religieuzen tegen Vrouwenhandel dat deel uitmaakt van een wereldwijd netwerk • Het Nigeriaanse Committee for the Support of Dignity of Women (COSUDOW) dat gespecialiseerd is in de opvang van teruggekeerde Nigeriaanse slachtoffers van mensenhandel • La Strada Bulgarije/Animus Association, de Bulgaarse specialist op het gebied van opvang van teruggekeerde slachtoffers van mensenhandel.

Interessante sites/blogs • UN Virtual knowledge center to end violence against women and girlswww.endvawnow.org • Raad v Europa, Conventiewww.coe.int/conventionviolence • WAVEwww.wave-network.org • Vrouwenopvang in de wereldwww.vo-internationaal.blogspot.com • Rights4Change training en advies over praktische toepassing mensenrechten www.rights4change.org

Contactgegevens • Margreet de Boer: m.deboer@rights4change.org • Riekje Kok riekjekok@hotmail.com • Federatie Opvang Internationaal: t.kootstra@opvang.nl; l.vanbemmel@opvang.nl • Safe return t.kootstra@opvang.nl

Huiselijk geweld in internationaal perspectief