De meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling in het onderwijs

1. De meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling in het onderwijs Congres Huiselijk geweld en kindermishandeling 18 november 2013, NBC Nieuwegein Chaja Deen en Marij Bosdriesz

2. Programma • Meldcode in de zorgstructuur van het onderwijs; PO – VO – MBO – HBO • Belangrijkste aandachtspunten : • Signaleren • Bespreken met ouders • Melden bij AMK • Onderzoek onder lerarenopleidingen naar aandacht voor huiselijk geweld en kindermishandeling • Hoe kunnen gemeenten en jeugdhulppartners bijdragen aan versterking van onderwijs bij signaleren en aanpakken van huiselijk geweld en kindermishandeling?

3. Meldcode in de zorgstructuur van het onderwijs • Ook onderwijsprofessionals verplicht om meldcode te volgen • Schoolbesturen verantwoordelijk voor invoering • Onderwijsinspectie ziet toe op: • Beschikt de school over een meldcode? • Zijn randvoorwaarden voor toepassing geregeld (bijv. scholing) • Wordt de meldcode ook daadwerkelijk toegepast? • Onderwijs is gebaat bij aansluiting bij dat wat er al is • Scholen hebben (meestal) een zorgstructuur of zorgroute voor signalen van allerlei belemmeringen in de ontwikkeling • Het landelijke basismodel meldcode past hier prima in • Vooral snel signalen delen met experts noodzakelijk

4. Stappenplan meldcode in het primair onderwijs 1. observeren, signaleren, begeleiden gesprek met ouders 2. collegiale consultatie gesprek met ouders 3. bespreking in zorgteam of ZAT; analyse – weging vaststellen benodigde hulp beslissen: melden? door wie? met ouders erbij of nagesprek 4. volgen, evalueren en nazorg volgen ontwikkeling / veiligheid kind contact met ouders bewaren volgen + evalueren van geboden hulp zo nodig alsnog melden met ouders erbij of nagesprek Basismodel: • In kaart brengen van signalen • Overleggen met collega • Gesprek met de cliënt • Wegen van HG / kindermishandeling • Beslissen: zelf hulp organiseren of melden

5. Stappenplan meldcode in het voortgezet onderwijs 1. observeren, signaleren, begeleiden (contact met jongere en ouders) 2. collegiale consultatie (zorgcoördinator, teamleider) (contact met jongere en ouders) 3. bespreking in intern zorgoverleg en/of ZAT; analyse – weging (ook rond contact ouders) vaststellen benodigde hulp beslissen: melden? door wie? gesprek met jongere en met ouders 4. volgen, evalueren en nazorg volgen ontwikkeling / veiligheid jongere contact met ouders bewaren volgen + evalueren van geboden hulp zo nodig alsnog melden Basismodel: • In kaart brengen van signalen • Overleggen met collega • Gesprek met de cliënt • Wegen van HG / kindermishandeling • Beslissen: zelf hulp organiseren of melden

6. Stappenplan meldcode in het MBO en HBO • Signaleren: van conciërge tot docent • Eerste rol voor loopbaanbegeleiders en taakdocenten zorg • Dan eerst gesprek met student (evt. ook ouders) • Collegiaal overleg met zorgcoördinator • Multidisciplinair overleg – zorgteam of ZAT --------------------------------- • In HBO nog weinig besef van noodzaak invoeren meldcode • Vraagt om andere (ver)houding t.o.v. student; meer bemoeienis met privéleven; • Niet slechts verwijzen naar decaan, maar zelf actief worden • Voorbeeld voor route voor weging veiligheids- en leefstijlrisico’s • Uitgewerkt bij Hogeschool Rotterdam

7. Belangrijk aandachtspunt; signaleren • Veel weerstanden / belemmeringen voor signaleren • “Komt bij ons op school niet voor” • “Die ouders zijn zo aardig” • “Als ik ruzie met die ouders krijg is het kind nog slechter af” • “Angst voor agressie van de ouders” • “Het is mijn vak niet; ik ben er niet voor opgeleid” • Of ze durven het gesprek met jeugdige / ouders niet aan te gaan … • Signalering huiselijk geweld en kindermishandeling onderdeel van bredere signalering belemmeringen in ontwikkeling • Signalering huiselijk geweld blijft nog meer achter • Deskundigheidsbevordering en attitudeverandering nodig

8. Belangrijk aandachtspunt; erover praten • Samenwerken met ouders krijgt steeds meer aandacht • Praten met ouders over belemmeringen bij kind niet makkelijk • Bij zo’n beladen onderwerp nog moeilijker • Moeilijk om toch contact met ouders te bewaren • Vermoeden dat ouders kind van school halen als school het ‘ontdekt’ of ‘meldt’ • In VO-MBO-HBO minder uren contact per docent, signalen boven tafel krijgen lastiger • Deskundigheidsbevordering en attitudeverandering nodig • Inschakelen collega of hulpverlener bij het gesprek helpt

9. Belangrijk aandachtspunt; melden bij AMK • Pas melden na overleg in multidisciplinair overleg (ZT/ZAT) • Daar vaststellen wie het beste kan melden; afhankelijk van situatie en relatie met jeugdige / ouders • Leerkracht/docent vaak niet de meest aangewezen persoon om te melden, maar bv. directeur of jeugdgezondheidszorg • Uit belang van jeugdige; contact houden met ouders en van school halen voorkomen • Anoniem melden vaak niet bekend (soms niet geaccepteerd) • Soms negatieve ervaringen met AMK • Terugkoppeling AMK naar school / samenwerking kan beter • Voor school niet afgelopen na melding; kind blijft op school!

10. Aandacht voor HGKM in lerarenopleidingen • Onderzoek op verzoek van VWS; mei-juni 2013 • PABO’s (opleiding leraar basisonderwijs) HBO + WO • Lerarenopleiding voortgezet onderwijs HBO + WO • Telefonisch a.d.h.v. opgestuurde vragenlijst • Naast lerarenopleidingen ook sociaal-agogische opleidingen

11. Aandacht voor HGKM bij PABO’s • Alle PABO’s besteden aandacht aan kindermishandeling • Meestal niet aan huiselijk geweld • Aandacht is minimaal en bereikt niet altijd alle studenten • Vooral aandacht voor signaleren en delen van signalen • Verplichte meldcode nog nauwelijks bekend • Belangrijkste redenen voor geringe aandacht: • Overvol curriculum; we moeten voortdurend keuzes maken • Onderwerp maakt geen deel uit van kennisbasis / competenties • We leiden op voor werken met kinderen; dus wel kimi, niet HG • Heel verschillend aangeboden; onderdeel van breder vak, themadag, keuzemodule of scriptieonderwerp • Studenten die het in stage tegenkomen leren hierover meer

12. Aandacht voor HGKM bij VO-opleidingen • Nergens structurele aandacht voor HGKM • Wel ad hoc, binnen uiteenlopende studieonderdelen • Verplichte meldcode nog vrijwel nergens bekend • Belangrijkste redenen voor geringe aandacht: • Corebusiness is leren lesgeven in een bepaald vak • Prioriteit ligt bij onderwijskunde, (vak)didactiek en pedagogiek • Geen ruimte voor dergelijke specifieke onderwerpen • Onderwerp maakt geen deel uit van kennisbasis / competenties • Beginnende leraren dus niet voorbereid op hun taak met betrekking tot huiselijk geweld en kindermishandeling • Het onderzoek heeft op veel plaatsen wel geleid tot bewustwording en soms plannen om het aandacht te geven!

13. Rol van lokale partners tbv onderwijs • Welke goede voorbeelden van werken met de Meldcode in scholen kent u? Waarom werkt het daar? • Wat kunt u als gemeente doen om scholen te ondersteunen? • Wat kunt u als hulpverlener doen om scholen te versterken?

14. Rol van lokale partners t.b.v. onderwijs • Preventieprogramma’s aanbieden in scholen • Scholen adviseren bij implementeren meldcode • Leerkrachten professionaliseren in signaleren van HGKM • Leerkrachten professionaliseren in praten met ouders/jeugdigen • Ondersteunen leerkracht bij gesprek met ouders • Deelnemen aan zorgteam / ZAT; • Meewerken aan weging / risicotaxatie – beslissen • Zelf hulp bieden of snel inschakelen • Rol van melder bij AMK op zich nemen • …

15. Meer informatie … • Brochures Meldcode Huiselijk geweld en kindermishandeling in het PO – VO – MBO op www.nji.nl • Handreiking voor signalering en begeleiding veiligheids- en leefstijlrisico’s in het HBO • Aandacht voor huiselijk geweld en kindermishandeling; inventarisatie onder sociaal agogische, pedagogische- psychologische, zorg- en onderwijsopleidingen Via marij.bosdriesz@ncoj.nl • Morgen ontmoeting IB’ers/zorgcoördinatoren en AMK-medewerkers over melden vanuit het onderwijs, komt uitwisseling praktijken via www.kennisnetjeugd.nl