Sameining sveitarfélaga

1. Sameining sveitarfélaga Íbúafundur í uppsveitum Árnessýslu

2. forsagan • Verið stefna stjórnvalda og Sambands íslenskra sveitarfélaga síðastliðna áratugi að sameina sveitarfélög í frjálsum sameiningum • í raun séríslensk leið að gefa íbúunum orðið • Mikið áunnist í frjálsum sameiningum og sveitarfélögum fækkað um rúmlega hundrað síðustu 15 ár • flestar sameiningar þó gengið skammt • nokkur smá sveitarfélög hafa sameinast í frekar smátt sveitarfélag • enn er um helmingur sveitarfélaga í landinu með færri en 500 íbúa, en í þeim búa um 3% þjóðarinnar • Sameining sveitarfélaga á dagskrá um allan heim • nýlega verið ákveðið að fækka sveitarfélögum í Danmörku með lagasetningu úr 271 í 98

3. Efling sveitarstjórnarstigsins • Samstarfsverkefni ríkis og sveitarfélaga að frumkvæði Sambands íslenskra sveitarfélaga • Í ágúst 2003 var skipuð verkefnisstjórn til að hafa yfirumsjón með verkefninu og leggja fram tillögur um breytingar á verkaskiptingu hins opinbera. • tillögur voru lagðar fyrir ríkisstjórn í apríl 2004 • Í desember 2003 var skipuð sameiningarnefnd sem skyldi leggja fram tillögur um breytingar á sveitarfélagaskipan • markmiðið að hvert sveitarfélag myndi heildstætt atvinnu- og þjónustusvæði

4. Af hverju sameining núna? • Samband sveitarfélaga óskaði eftir því að verkefnið yrði unnið á þessu kjörtímabili • Kjördæmabreytingin • fjarlægð aukist milli kjósenda og þingmanna • öflugra sveitarstjórnarstig mótvægi • Verkefni sveitarfélaganna baggi á þeim minnstu • tekjugrundvöllur veikur • neikvæð íbúaþróun • Snýst um íbúana • bæta aðgengi að þjónustu og efla lýðræði með því að flytja ákvarðanatöku nær íbúunum

5. Samráðsferlið og tillögugerðin • Mikil vinna verið lögð í þetta innan ráðuneytisins síðastliðin 2 ár • Víðtækt samstarf og samráð við sveitarstjórnarmenn • landshlutasamtök sveitarfélaga sendu sameiningarnefnd greinargerðir • sameiningarnefnd og verkefnisstjórn hélt 17 fundi með sveitarstjórnarmönnum vítt og breitt um landið • hitti að máli vel á fjórða hundrað sveitarstjórnarmenn • í september 2004 voru fyrstu tillögur sameiningarnefndar lagðar fram til umræðu, en þær voru byggðar á upplýsingum sem fengust úr samráðsferlinu • 96 umsagnir bárust frá íbúum, sveitarfélögum og landshlutasamtökum • Lokatillögur nefndarinnar lagðar fram í mars 2005

6. Almennur stuðningur við sameiningu • Niðurstöður viðhorfskannana IMG Gallup fyrir félagsmálaráðuneytið • tæplega 70% svarenda hlynntir sameiningu • viðhorf mismunandi eftir svæðum • þó er meirihluta hlynntur sameiningu í öllum kjördæmum • mestur stuðningur í sameinuðum sveitarfélögum ! • yfir 70% íbúa í Fjarðabyggð, Reykjanesbæ, Skagafirði og hér í Árnessýslu eru hlynntir sameiningu sveitarfélaga • vísbending um að sameiningin hafi skilað jákvæðum breytingum í þeim sveitarfélögum

7. Stuðningur við sameinuð sveitarfélög • Ákveðið hefur verið að allt að 2,4 milljarðar króna muni renna í gegnum Jöfnunarsjóð sveitarfélaga til stuðnings við sameinuð sveitarfélög • Þau framlög munu meðal annars verða nýtt til að • gera nýsameinuðum sveitarfélögum kleift að endurskipuleggja stjórnsýslu sína • byggja upp nýja þjónustu, svo sem leikskóla og grunnskóla. • Aldrei fyrr hafa jafn miklir fjármunir staðið sameinuðum sveitarfélögum til boða

8. Uppsveitir Árnessýslu • Sameiningarnefnd hefur lagt til að Grímsnes-og Grafningshreppur, Bláskógabyggð, Hrunamannahreppur og Skeiða-og Gnúpverjahreppur sameinist í eitt sveitarfélag • Ekki ný hugmynd • Í skýrslu sveitarfélaganefndar frá árinu 1993 er svipuð tillaga reifuð sem framtíðarsýn fyrir uppsveitir Árnessýslu. • sveitarfélögin hafa verið að fikra sig í þessa átt síðastliðinn áratug með sameiningum og umfangsmikilli samvinnu • Sameining sveitarfélaganna rökrétt næsta skref í þróun sveitarstjórnarmála á svæðinu • ljóst að þjónusta hefur batnað það mikið með samvinnunni að vart verður snúið til baka

9. Rökstuðningur sameiningarnefndar • Sameiningarnefndin telur að sameining sveitarfélaganna fjögurra uppfylli eftirfarandi viðmið: • svæðið myndar eina heild með sameiginlega hagsmuni • umfangsmikil samvinna milli sveitarfélaganna er vísbending um að aukinnar stærðar sé þörf í rekstri helstu málaflokka • svæðið fær aukinn slagkraft til að vinna að hagsmunamálum sínum • meira bolmagn til að taka við nýjum verkefnum • Nefndin telur að sérkenni svæðisins sem öflugt dreifbýlissamfélag í stöðugum vexti vegi þyngra en viðmiðið um heildstætt atvinnu- og þjónustusvæði • því var ekki lögð fram tillaga um sameiningu allrar Árnessýslu

10. Valdið er íbúanna • Kjördagur er 8. október • Tækifæri fyrir íbúana til að láta í ljós skoðun sína á þessari sameiningartillögu • Einfaldur meirihluti íbúa þarf að vera fylgjandi til að tillagan teljist samþykkt • Íbúar þeirra sveitarfélaga sem fella gætu fengið tækifæri til að kjósa aftur, að ákveðnum forsendum uppfylltum: • ef a.m.k. tvö sveitarfélög samþykkja • í þeim búa a.m.k. helmingur íbúanna