Kształtowanie kwalifikacji i kompetencji zawodowych

1. Kształtowanie kwalifikacji i kompetencji zawodowych - w procesie akumulacji kapitału intelektualnego w placówkach oświatowych mgr Agnieszka Hauer Katedra Mikroekonomii Wydział Ekonomiczny Uniwersytet Gdański

2. Plan prezentacji • Pojęcie i próba definicji kapitału intelektualnego w placówkach oświatowych • Komponenty kapitału intelektualnego • Metody pomiaru KI w placówkach oświatowych • Konsekwencje zjawiska overeducation • Kwalifikacje i kompetencje zawodowe jako główny komponent kapitału ludzkiego

3. Pojęcie kapitałuintelektualnego Kapitał intelektualny to informacja i wiedza wykorzystywana przez szkołę w celu stworzenia wartości lub zasoby wiedzy należące do wybranej placówki oświatowej. Jest on zatem podstawowym zasobem niematerialnym szkoły i powinien być efektem jej funkcjonowania.

4. Alternatywne ujęcia terminu: kapitału intelektualny Kapitał intelektualny zdefiniowany został jako skumulowana wartość inwestycji w szkolenia pracowników, kompetencje i przyszłość. Źródło:K. Sveiby, Intellectual Capital and Knowledge Management, [dostęp: 30.09.2012] < www.sveiby.com/ > Kapitał intelektualny to suma wiedzy posiadanej przez ludzi tworzących społeczność oraz praktyczne przekształcanie tej wiedzy w wartości. Źródło: Przedsiębiorczość i kapitał intelektualny, red. M. Bratnicki, J. Strużyna , Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2001, s. 69

5. Zarządzanie wiedzą a kapitał intelektualny Zarządzanie wiedzą to działania mające na celu wykorzystanie wiedzy dla podniesienia sprawności i efektywności pracy. Kapitał intelektualny to ... bogactwo placówki oświatowej, wpływające na wzrost wartości organizacji na rynku usług edukacyjnych i powstałe na skutek procesu akumulacji wiedzy pracowników.

6. Komponenty kapitału intelektualnego Źródło: Przedsiębiorczość i kapitał intelektualny, red. M. Bratnicki, J. Strużyna , Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2001, s. 69

7. Komponenty kapitału intelektualnego Kapitał ludzki tworzą nauczyciele trwale związani z misją szkoły, charakteryzujący się umiejętnością współpracy, kreatywnością postaw i kwalifikacjami. Kapitał organizacyjny cechuje wartość zarządzania, poziom kwalifikacji i kompetencji zawodowych oraz innych składników niematerialnych tworzących „goodwill” organizacji na rynku usług edukacyjnych. Kapitał społeczny to stosowanie norm i zasad w kontaktach interpersonalnych oraz zaufanie w placówce oświatowej, w wyniku którego możliwa staje się realizacja celów organizacji.

8. Pomiar KI w placówkach oświatowych – karta wyników Metoda IAM (Intangible Assets Monitor), polega na identyfikacji elementów aktywów niematerialnych i wyznaczeniu odpowiednich wskaźników. Pomiar odbywa się w następujących obszarach: wzrostu, jakości i ilości oraz odnowy, stabilności i efektywności wykorzystania zasobów. Uniwersalność metody IAM pozwala zastosować ją nawet w placówkach oświatowych.

9. Przykład pomiaru aktywów niematerialnych modelu IAM dla polskich szkół Źródło: A. J. Fazlagić, Zarządzanie wiedzą. Szansa na sukces w biznesie, GWSH-H, Gniezno 2006, s. 150

10. Konsekwencje zjawiska „overeducation” Zjawisko „niedopasowania” edukacyjnego, występuje gdy wielkość podaży osób z wyższym wykształceniem jest wyższa niż wielkość popytu na ich kwalifikacje. Konsekwencją zjawiska overeducation jest wypychanie pracowników o niższym wykształceniu oraz podwyższone oczekiwania płacowe osób o wyższym wykształceniu.

11. Kwalifikacje a kompetencje zawodowe Kwalifikacje są efektem procesu kształcenia, które wykorzystywane przez absolwentów na rynku pracy. Kwalifikacje determinują kompetencje zawodowe. Kompetencja to zespół cech danej osoby które decydują o efektywnym wykonywaniu zadań i osiąganiu ponadprzeciętnych wyników. Kompetencja to umiejętność wykorzystania wiedzy w praktyce. Źródło: G. O. Jr. Klemp, The assessment of Occupational Competence, [w:] Report to the National Institute of Educational, Washington 1980, [za:] T. Oleksyn, Zarządzanie komptencjami. Teoria i praktyka, Oficyna Ekonomiczna, Oddział Polskich Wydawnictw Profesjonalnych, Kraków 2006

12. Pomiar komponentów kapitału intelektualnego struktury zewnętrznej Struktura zewnętrzna dotyczy odbiorców usługi edukacyjnej (klientów): uczniów i absolwentów Dzięki odbiorcom usługi: • podnoszą się kompetencje pracowników dydaktycznych, • pracownicy motywowani są do podnoszenia swoich kwalifikacji, • placówka oświatowa otrzymuje referencje, uczniowie budują reputację placówki na rynku usług edukacyjnych, • klienci przyczyniają się do wzmocnienia struktury wewnętrznej. Pomiar KI przedstawiony został przy wykorzystaniu danych badań raportu: „Diagnoza potrzeb edukacyjnych w obszarze szkolnictwa zawodowego a kierunki rozwoju regionalnego rynku pracy”

13. Charakterystyka próby badawczej Raport: „Diagnoza potrzeb edukacyjnych …” był efektem prac realizowanych w ramach projektu Działania 9.2 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki na lata 2007-2013 Badaniu poddano 84 zasadnicze szkoły zawodowe i 112 techników województwa warmińsko-mazurskiego Próbę badawczą uczniów szkół zawodowych stanowiło 20% populacji ostatnich klas zasadniczych szkół zawodowych i techników stanowiło to 2000 uczniów (74,6% uczniów techników i 25,3% uczniów zasadniczych szkól zawodowych) Próbą reprezentatywną badań pilotażowych dla populacji absolwentów szkół zawodowych regionu Warmii i Mazur była grupa 69 osób (91,3% to absolwenci technikum) Dobór reprezentatywnej próby nauczycieli stanowił 15% populacji, zatem badaniem objęto 750 nauczycieli szkół zawodowych Wywiady przeprowadzono z 50 dyrektorami szkół zawodowych

14. Czynniki wpływające na poziom kapitału intelektualnego – preferencje uczniów

18. Opinie uczniów dotyczące twierdzeń:

19. Wnioski z badań – preferencje uczniów Większość badanych uczniów szkół zawodowych (ponad 62%) potwierdza, iż w szkole zdobywa informacje i wiedzę o tym, jak założyć własną działalność gospodarczą, jak być konkurencyjnym na rynku pracy oraz jakie korzyści niesie kontynuacja kształcenia w szkołach wyższych. Uczniowie wyraźnie deklarują także, że uzyskują dużą ilość informacji o możliwościach pogłębiania swojej wiedzy i rozwijania umiejętności, czy to przez samodoskonalenie się, czy też udział w zorganizowanych formach doskonalenia zawodowego. 19

20. Wnioski z badań – preferencje uczniów Badani uczniowie wyrażają bardzo pozytywne opinie o szkołach zawodowych, których ukończenie traktują jako swego rodzaju „szansę” na „dobrą” przyszłość, w szczególności poprzez znalezienie pracy. Uczniowie opowiadają się jednak za kształceniem opartym głównie na praktyce zawodowej, minimalizującym podstawy kształcenia ogólnego. 20

21. Czynniki wpływające na poziom kapitału intelektualnego – rozwój zawodowy nauczycieli

25. Wnioski z badań - nauczyciele 1. Intelektualny potencjał kadrowy został oceniony w wywiadach indywidualnych przez dyrektorów szkół zawodowych jako dobry i bardzo dobry 2. W szkołach zawodowych pracują profesjonaliści legitymujący się najwyższymi kwalifikacjami, potwierdzonymi stopniem awansu zawodowego (44% to nauczyciele dyplomowani) 25

26. Wnioski z badań - nauczyciele Rozwój pracowników szkół zawodowych jest systematycznie wspierany. Nauczyciele korzystają z różnych form doskonalenia zawodowego, chociaż najczęściej są to krótkie formy kształcenia (80% respondentów) Jedynym mankamentem jest fakt, że ponad połowa badanych nauczycieli prowadzi zajęcia opierając się wyłącznie na minimach programowych, średnio co 3. nauczyciel modyfikuje programy a co 2. nauczyciel tworzy własne programy autorskie Źródło: Raport pod redakcją M. Maciejewskiej Określenie możliwości kształcenia zawodowego w regionie warmińsko-mazurskim. Analiza instytucjonalna. Diagnoza potrzeb edukacyjnych szkolnictwa zawodowego a kierunki rozwoju regionalnego rynku pracy. Projekt realizowany w ramach Działania 9.2 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki na lata 2007-2013, Pracownia wydawnicza ElSet, Olsztyn 2011

27. Nie wszystko, co się da policzyć, rzeczywiście się liczy. Nie wszystko, co się liczy, można policzyć.Albert Einstein

28. Dziękuję za uwagę!