ORGAN/ DOKU NAKLİ VE ORGAN BAĞIŞI

1. ORGAN/ DOKU NAKLİ VEORGAN BAĞIŞI KAHRAMAN GÜN ORGAN BAĞIŞ SORUMLUSU GAZİANTEP ÇOCUK HASTANESİ

2. ORGAN NAKLİ NEDİR? Tedavisi mümkün olmayan hastalıklar nedeniyle görev yapamayacak derecede hasar gören organların yerine, canlı veya ölüden alınan yeni, sağlam organın konularak hastanın tedavi edilmesine organ nakli denir.

3. ORGAN NAKLİ KİMLERDEN YAPILIR ? • Canlı donör • Kadavra donör

4. Yoğun bakımda tedavisi devam ederken, geri dönüşümsüz beyin hasarı gelişmiş hastaların organlarının bağışlanması, Böbrek, karaciğer, pankreas, kalp, kalp kapakları, kornea Kadavra donör

5. Organ nakli gereken hastanın eşi veya yakın akrabaları doku, kan grubu vb. uyum mevcut ise organ bağışında bulunması, Böbrek ve karaciğer Canlı donör

6. BÖBREK NAKLİ • Ameliyat sonrası tek böbrekle yaşam kişiye zarar vermiyor, ameliyattan kısa bir süre sonra geride kalan böbrek, alınan böbreğin yükünü de üstleniyor. • Böbrekler işlevlerinin % 50'sini kaybetseler bile kandaki zararlı maddeleri süzmeye devam ediyor ve herhangi bir sağlık problemine yol açmıyorlar. Böbrek işlevleri % 10'un altına düştüğü zaman ileri böbrek yetmezliği oluşuyor.

7. KARACİĞER NAKLİ • Karaciğerin küçük olan sol bölümü canlı donörden alınıyor ve alıcıya naklediliyor. • Alıcı ve vericideki karaciğerler 6-8 haftada normal büyüklüğüne ulaşıyor.

8. AKCİĞER NAKLİ • Canlı insan akciğerinin bir bölümünün alınıp hastaya nakledilmesi, kadavradan nakillere alternatif olarak gündeme gelmiştir. • Bu tür nakillerde akciğerin sadece bir kısmının naklinin yeterli olup olmadığı tartışılmaktadır. • Akciğer fonksiyon testleri ve klinik takipler, canlıdan alınan tek bir akciğer parçasının kadavradan alınan tüm akciğer kadar, kanı temizlediğini gösteriyor.

9. BEYİN ÖLÜMÜ NEDİR? Beyin fonksiyonlarının geri dönüşümsüz olarak kaybolmasıdır.

10. BEYİN ÖLÜMÜ • Beyin ölümü gerçekleşen kişide solunum ve dolaşım yoğun bakım koşullarında ventilatör gibi destek makinelerine bağlanarak sürdürülebilirken, beyin fonksiyonları yapay olarak sürdürülemez . • Bu nedenle beyin ölümü gerçekleştiğinde, kişi tıbben ölü kabul edilir.

11. Beyin tüm organların birbiriyle uyum içinde çalışmasını sağlar. Beyin ölümü gerçekleştiğinde diğer organların biyolojik canlılıkları solunum cihazına bağlı olarak maksimum 72 saat sürer. Eğer bu süre içinde organ bağışında bulunulmazsa beden solunum cihazından ayrılır. Dünyanın her yerinde hukuki uygulama böyledir. BEYİN ÖLÜMÜ

12. Beyin ölümü tanısı almış kişilerin hayata dönmesi mümkün değildir.

13. BİTKİSEL HAYAT • Bitkisel hayattaki hastaların solunumları devam eder. • Beyin sapı sağlamdır. • Beyin fonksiyonları azalmış yada tamamen kaybolmuş olabilir. Ama tam anlamıyla ölüm oluşmamıştır. • Bu hastalar aylarca yada yıllarca hareketsiz yaşamaya devam etmekte ve bazen de düşük bir olasılıkla iyileşerek normale dönebilmektedir.

14. Bitkisel hayattaki insanların organları asla organ naklinde kullanılmaz.

15. Beyin ölümünü vazodaki çiçeğe, • Bitkisel hayatı ise saksıdaki çiçeğe benzetebiliriz. • Vazodaki çiçek istesek de istemesek de birkaç gün sonra solacak ve kuruyacaktır. • Oysaki saksıdaki çiçek suladığımız müddetçe solmayacaktır.

16. İNSANLARINORGANLARI ÖLMEDEN Mİ ALINIYOR?

17. Tıp bugün “Ölüm ve Yaşamın” ayırımını tartışmasız yapabilmektedir. Eğer böyle olmasaydı organ nakli de olmazdı. Çünkü Tıpta en temel ilke her bireyin kendi yaşam hakkı olduğu gerçeğidir.

18. Ülkemizde, diğer ülkelerdeki gibi 4 uzman hekim tarafından değerlendirme yapılarak beyin ölümü kararı verilir ve buna dair rapor hazırlanır(2238 sayılı Organ Ve Doku Alınması, Saklanması ve Nakli Hakkındaki Kanun 11. ve 13. maddeleri) . BEYİN ÖLÜMÜNE KİM KARAR VERİR?

19. Beyin Ölümü Kurulu; • Kardiyoloji, • Nöroloji • Beyin cerrahisi (nöroşirürjiyen) • Anesteziyoloji ve reanimasyon uzmanlarından oluşmaktadır.

20. Beyin ölümü tespiti yapabilecek yoğun bakım servisine sahip her hastanede, Beyin ölümleri, organ bağışında bulunulsun yada bulunulmasın Sağlık Bakanlığına bildirilerek takibi yapılır.

21. Böbrek Karaciğer Kalp Akciğer Pankreas İnce barsak Kalp kapağı Kornea Kemik Kemik iliği Deri Ülkemizde nakli Ülkemizde nakliyapılan organlar yapılan dokular

22. İlk kez 22 Kasım 1968’de Ankara Yüksek İhtisas Hastanesinde Dr. Kemal BEYAZIT tarafından kalp nakli yapılmış ancak hasta kaybedilmiştir. İlk başarılı organ nakli ise 3 Kasım 1975 yılında Dr. Mehmet HABERAL ve ekibince Hacettepe Üniversitesi Hastanesinde bir anneden oğluna yapılan canlıdan canlıya böbrek nakli olmuştur. Bunu aynı ekibin kadavradan yaptığı ilk böbrek nakli izlemiştir. ÜLKEMİZDE ORGAN NAKLİNİN GELİŞİMİ

23. 2008 Yılı İtibariyle Ülkemizde; • 16 Kalp-akciğer Nakli Merkezi, • 1 Akciğer Nakli Merkezi, • 24 Karaciğer Nakli Merkezi, • 42 Böbrek Nakli Merkezi, • 27 Kemik İliği Nakli Merkezi, • 12 Göz Bankası mevcuttur.

24. YILLARA GÖRE YAPILAN TOPLAM ORGAN VE DOKU NAKİLLERİ

25. YILLARA GÖRE TOPLAM BEYİN ÖLÜMÜ BİLDİRİMLERİ

26. 2008 yılıOrgan Nakli Bekleyen Hasta Sayısı • Böbrek :14 450 • Karaciğer :1165 • Kalp :172 • TOPLAM :15787

27. Ülkemizde yapılan toplam organ ve doku nakil sayıları her geçen yıl artmakla birlikte henüz istenen seviyeye ulaşmamıştır.

28. Ülkemizde yeterli donanıma sahip nakil merkezleri ve deneyimli bilim adamları olmasına rağmen, organ bağışının yetersiz olması sebebiyle nakil sayıları yetersiz kalmaktadır.

29. ÜLKELERE GÖRE MİLYON NÜFÜSA DÜŞEN DONÖR SAYILARI

30. M A L İ Y E T • 287.000 $ / 5 YIL DİYALİZ • 102.000 $ / 5 YIL TRANSPLANTASYON • 40.000 DİYALİZ HASTASI

31. 40 bin böbrek yetmezliği hastası hemodiyaliz işlemiyle hayatını sürdürmektedir. • Bir hastanın yıllık diyaliz ve ilaç masrafı 23 bin dolardır. • Doktor ve hastane ücreti eklendiğinde fatura kabarmaktadır. Devlet, bu tedavinin yüzde yüzünü üstleniyor. • Diyalize yılda 600 milyon dolar harcıyor. • Nakil sonrası maliyet, ilk yıl diyalizle hemen hemen aynı: 22 bin dolar. Dördüncü yılda 8 bin dolara geriliyor. • 2015 yılında, nakle ihtiyaç duyan hasta sayısı tahminen 103 bini bulacaktır. • Tedavinin bütçeye yükü ikiye, hatta üçe katlanacaktır. Devlet sağlık harcamalarının yüzde 60'tan fazlası diyalize gidecektir.

32. ORGAN BAĞIŞI Kişi hayatta iken, serbest iradesi ile tıbben yaşamı sona erdikten sonra doku ve organlarının başka hastaların tedavisi için kullanılmasının izin verilmesine organ bağışı denir.

33. 2238 sayılı ‘‘Organ ve Doku Alınması, Saklanması ve Nakli’’ hakkındaki kanunda: ‘‘18 yaşından büyük ve akli dengesi yerinde olan herkes organlarının tamamını veya bir bölümünü bağışlayabilir’’ denmektedir.

34. ORGAN BAĞIŞLARI; • İl Sağlık Müdürlüğünde, • Resmi ve özel Hastanelerde, • Emniyet Müdürlüklerinde (Ehliyet alımı sırasında), • Organ nakli yapan merkezlerde, • Organ nakli ile ilgilenen Vakıf, Dernek vb. kuruluşlarda yapılabilir.

35. Organ bağışında bulunabilmek için; organ bağış senedini iki tanık huzurunda doldurup imzalamak yeterlidir.

36. Organ bağış senedi imzalandıktan sonra organ bağış kartı doldurulur ve bağış yapan kişiye verilir.

37. ORGAN BAĞIŞI • Organ bağışı yapanların bu durumdan ailelerini haberdar etmeleri daha sonra çıkacak problemleri önleme açısından yararlıdır. • Organ bağışında bulunan kişilerin organ bağışı kartını daima yanında taşıması, organ bağış işleminin karışıklık ve gecikme olmaksızın yerine getirilmesini sağlayacaktır. • Kişi organ bağışından vazgeçtiği anda organ bağış kartını taşımaktan vazgeçmeli ve bu kararı ailesine bildirmelidir.

38. ORGAN BAĞIŞ KARTI • Sadece manevi yaptırım gücü olan, hukuki fonksiyon taşımayan sembolik bir karttır. • Kişinin organlarının alınabilmesi için mutlaka ailesinin onayının alınması gerekmektedir. • Yakını yanında olmadan ölmüş birinin cebinden organ bağış kartı çıksa bile organları alınmamaktadır. • Artık organ bağışlarının kaydının tutulma zorunluluğu yoktur. Kişi istediği zaman kartını yırtarak organ bağışını geçersiz kılabilir.

39. Kimler organ bağışında bulunamaz? • Hepatit (A-B-C) • Ağır iltihabi hastalıklar • Şeker Hastalığı • Kanser

40. Organ nakli çalışmalarında verimliliği artırmak, adaletli organ ve doku dağıtımını sağlamak amacıyla; Sağlık Bakanlığı’nın koordinasyon ve denetiminde, üniversitelerin, kamu ve özel sağlık kuruluşlarının katılımıyla,‘‘Ulusal Organ ve Doku Nakil Koordinasyon Sistemi’’kurulmuştur.

41. Donör Kaynağı Merkezi(Organ nakli koordinatörü) Bölge Koordinasyon Merkezi (BKM) Ulusal Koordinasyon Merkezi (UKM) Organ Nakli Merkezi Organ nakli bekleyen hasta

42. 29 Mayıs 2008 tarihinde uygulamaya konulan liste ile kadavra organ bekleyen tüm hastalar tek havuzda toplanmaktadır ve • kadavra donörlerden elde edilen organ örnekleri söz konusu listede yer alan hastaları kapsayan ve bilgisayar ortamında otomatik olarak yapılan puanlama ile saptanan en uygun hastalara nakledilmektedir.

43. ORGAN BAĞIŞINDA YETERSİZLİKNEDENLERİ • Birey • Sistem • Eğitim

44. ORGAN BAĞIŞINDA YETERSİZLİK Bilgi eksikliği Eğitim Güvensizlik Önyargı Birey Sistem Korku İnançlar Duyarsızlık Aile Yasal prosedür

45. TÜRK İNSANI ORGAN BAĞIŞINI NEDEN REDDEDİYOR? • BEYİN ÖLÜMÜ KAVRAMINI TAM OLARAK ANLAYAMAMA, • DONÖR GÖRÜNÜŞÜNÜN VE VÜCUT BÜTÜNLÜĞÜNÜN BOZULACAĞI ENDİŞESİ , • DİNİ ,KÜLTÜREL VE SOSYAL NEDENLER,

46. HASTALARINA ORGANLARINI ALMAK İÇİN İYİ BAKILMADIĞINI DÜŞÜNCESİ, • ORGANLARIN KİMLERE TAKILACAĞI KONUSUNDA ŞÜPHE, • HASTANE VE/ VEYA HASTANE PERSONELİNE TEPKİ, • CENAZEYİ ALMAKTA GECİKME YA DA CENAZEYİ ALAMAMA KORKUSU

47. Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu 6.3.1980 tarih ve 396/13 sayılı kararı ile organ naklinin caiz olduğunu açıklamıştır. ORGAN BAĞIŞININ DİNİ YÖNÜ

48. İslamiyet açısından:Organ-doku ve kan naklini zaruri bir tedavi yöntemi olarak kabul eder ve karşı değildir. Hıristiyanlık açısından: Transplantasyonun başladığı ilk yıllarda Katolik Kiliseler birinden organ çıkarılıp başka birine takılmasına onay vermediler ancak aradan geçen 60 yıl klinik sonuçların ortaya koyduğu bilimsel gerçekler ve değişen değer yargıları, kilisenin bu dogmatik yorumunu değiştirip organ naklini destekleyen tutum içine girmesine neden olmuştur.

49. “ Kim bir insana hayat verirseO sanki bütün insanlarahayat vermişçesinehayat kazanacaktır. ”( Maide suresi, ayet 32 ) “Herkes kendi yaptıklarından sorumludur. Hiç kimse bir başkasının cezasını çekmeyi kabullenemez.” (Necm suresi, ayet 38)

50. Kullanılabilir organlar alındıktan sonra cilt özenle kapatılır ve dışardan bir şey anlaşılmaz. Adli otopsilerle bu durumu karıştırmamak gerekir. Organ bağışlayanların bedenleri parçalanıyor mu?