Dökmecilik Sektörü İçin Mevcut En Uygun Teknikler (BAT)

1. Dökmecilik Sektörü İçin Mevcut En Uygun Teknikler (BAT) Dr. Zeynep Yöntem

2. Dökmecilik Sektörü İçin Mevcut En Uygun Teknikler (BAT) • Sektör ve Prosesleri • Çevresel Etkileri ve Zorluklar • BAT tanımlanmasında İlgili Konular • Genel ve Özel BAT’lar • BAT Emisyon Seviyeleri

3. Dökmecilik Sektörü Demirli Metal Dökmeciliği: • Pul dökme demir • Dövülebilir & modüler demir • Çelik Demirsiz Metal Dökmeciliği: • Aluminyum (Al) • Magnezyum (Mg) • Bakır (Cu) • Çinko (Zn) • Kurşun (Pb) • Alaşımları

4. Dökmecilik Sektörü Proses adımları: • Kalıp yapma • Ham madde depolanması ve işleme • Eritme & metal işleme: Eritme birimi • Kalıp & maça üretimi: Kalıplama birimi • Dökme & soğutma: Dökme birimi • Karıştırma • Bitirme: Bitirme birimi • Isı işlemleri

5. Anahtar Çevresel Konular • Termal işlemlerden kaynaklanan egzoz kaçak gazlar • Mineral artıkların yeniden kullanımı ve bertarafı • Enerji kullanımı enerji verimliliği • Su kullanımı ve çıkış suyu arıtımı

6. Anahtar Çevresel Konular Hava Emisyonları Dökmecilik prosesinden: • Metal içeren tozlar • Yetersiz yanma ürünleri • Uçucu organik bileşikler Ayrıca aşağıdaki kaynaklardan toz emisyonları: • Metal eritme • Kum kaplama • Dökme & bitirme

7. Anahtar Çevresel Konular Hava Emisyonları Yakıtlar ve fırınlardan: • Yanma ürünleri (örneğin NOx, SO2) • Saf olmayan maddeler (yağ, boya vb) Kalıp & maça: • Kumun birleştiriciliğini artırmak için kullanılan katkı maddeleri • Ayrışma ürünleri (örneğin aminler, UOB’ler) • Dökme soğutma ve kalıptan çıkarma sırasındaki UOB’ler

8. Anahtar Çevresel Konular Hava Emisyonları Dökmecilik prosesi: • Çeşitli emisyon kaynakları • Yakalama ve arıtma zor Kum kalıplama: • Büyük hacimli kum • Geri kazanım, tekrar kullanım & bertaraf • Artıklar (cüruf ve döküntü)

9. Anahtar Çevresel Konular Diğer konular Enerji Verimliliği: • Önemli çevresel bir konu • Isı geri kazanımı zordur (taşımacılık konuları) Su Tüketimi: • Soğutma & ani soğutma • Yüksek buharlaşma kayıpları • Yaş toz giderme, sorunlu çıkış suları üretir • Yüksek basınçlı presdöküm de sorun yaratmaktadır. (fenoller, yağlar)

10. Anahtar Çevresel Konular Anahtar Parametreler • Eritme enerjinin %40 ila %60’ını kullanır (400-1200kWh/te). • Bağlayıcı, kimyasal ve kum miktarı prosese göre değişir • Su tüketimi fırın çeşidi ve baca gazı temizleme prosesine göre değişir. • Eritme sırasında oluşan toz 0 ila 10 kg/te arasında değişir (dökme demirin cupola eritmesi için). • Kalıp dökme toz emisyonlarını artırmaktadır. • UOB emisyonları 0.1 ila 1.5 kg/te arasında değişir.

11. BAT Tanımlanmasındaki Konular Ham madde depolama ve işleme: • Toprak ve su kirliliği önleme • İç geri dönüşümü en iyi hale getirme Metal eritme ve erimiş metal işleme: • Verimliliğin en iyi hale getirilmesi • Artıkların en aza indirilmesi • Fırın çeşidine bağlı olma durumu • Al ve Mg eritme yüksek kirlilik potansiyeline sahiptir

12. BAT Tanımlanmasındaki Konular Kalıp & maça yapımı: • Tüketimin en aza indirilmesi • UOB ve koku emisyonlarının azaltılması • Farklı kalıplama yöntemlerinin etkisi Metal dökme: • Proses veriminin artırılması • Metal ürününün artırılması

13. BAT Tanımlanmasındaki Konular Kaçak Gaz Yönetimi: • Toplama ve arıtma prosesleri • İşlem ve kullanılan bileşiklere göre değişmektedir • Kaçak emisyonların azaltılması Su Yönetimi : • Önleme & en aza indirme • Arıtma (kaynak ve kirleticilere göre değişir)

14. BAT Tanımlanmasındaki Konular Enerji Verimliliği: • Eritme prosesinin yönetimi (%40 ila %60) • Diğer proses bileşenleri (örneğin kompresörler, hidrolik) • Fırın/kaçak gaz soğutmadan ısı geri kazanımı Kum Kullanımı: • Rejenerasyon • İç yeniden kullanım • Dış yeniden kullanım

15. BAT Tanımlanmasındaki Konular Toz & katı artıklar: • Toz ve artıkların en aza indirilmesi için kullanılan teknikler • Toz, cüruf, artık vb toplama ve tekra kullanma Gürültü azaltımı: • Noktasal kaynaklar en önemli sorunları yaratır • Gürültü azaltma planları

16. BAT Tanımlanmasındaki Konular İşletmeye kapatma: • Toprak kirliliği konuları Çevre yönetimi: • Çevre Yönetim Sistemleri (örneğin EMAS)

17. Genel ve Özel BAT’lar • Genel BAT’lar • Demirli metal eritme için BAT • Demirsiz metal eritme için BAT • Kalıp Döküm için BAT • Kalıcı Kalıp Döküm için BAT

18. Genel BAT’lar Malzeme akışının yönetimi ve kontrolü: • Depolama ve işleme teknikleri • Ayrı depolama • Geri dönüşümü olan muhafazalar • Ürünün en iyi hale getirilmesi • Erimiş metal taşımacılığı ile ilgili iyi uygulamalar Bitirme teknikleri: • Kaçak gaz toplama ve arıtma • Temiz yakıt kullanımı ve kazan kontrolleri • Isı işleminden kaynaklanan egzoz gzının yakalanması

19. Genel BAT’lar Gürültü azaltımı: • Gürültü azaltma stratejileri (genel & özel) • Çevreleme & önleme sistemleri Su Yönetimi: • Önleme & en aza indirme • Atık su yollarının ayrılması • Su geri dönüşümünün artırılması • Uygun arıtma yöntemleri (örneğin ayırıcılar, filtrasyon, sedimentasyon)

20. Genel BAT’lar Kaçak emisyonlar (muhafazalı ve muhafazasız): • Egzoz gaz yakalamanın en iyi hale getirilmesi • Baca gazlarının mümkün olduğunca kaynağına yakın yerde toplanması • Uygun arıtma yöntemlerinin kullanılması Yönetim teknikleri : • Çevre yönetim sisteminin (örneğin EMAS) uygulanması ve buna bağlı kalınması • İşletmeye kapatma sırasında kirliliği önleyici tedbirlerin alınması

21. Demirli Metal Eritme – BAT’lar Cupola fırınları: • Daha verimli teknikler (örneğin oksjen zenginleştirme) • Kaçak gazın yakalanması, soğutulması ve tozdan arındırılması (yaş arındırma & ısı geri kazanımı) • Cürufun en aza indirilmesi ve ön arıtımı Elektirk ark fırınları: • Güvenilir & verimli proses kontrolleri • “Köpüklü cüruf” uygulamaları • Kaçak gazın yakalanması, soğutulması ve tozdan arındırılması (torba filtre) • Filtre tozunun fırına geri verilmesi

22. Demirli Metal Eritme – BAT’lar İndüksiyon fırınlar: • Daha temiz kurda kullanımı • Ücretlendirme ve işletmede iyi uygulamalar • Orta frekans güç kaynağı kullanımı Döner fırınlar: • Ürünün en iyi hale getirilmesi ve oksijen bakımından zengin yakıcıların kullanımı • Kaçak gaz yakalama ve soğutma (ısı geri kazanımı ile beraber) • Tozdan arındırma (kuru) • Dioksin ve furan oluşumunun önlemesi ilgili tedbirler

23. Demirli Metal Eritme – BAT’lar Metal işleme: • Argon-oksijen dekarbürizasyon (AOD) çeviricilerinden kaçak gaz toplanması • Torba filtreler kullanılarak arıtma • Geri dönüşüm için MgO tozunun mevcut hale getirilmesi

24. Demirsiz Metal Eritme – BAT’lar Al, Cu, Pb, Zn için İndüksiyon Fırınları: • Ücretlendirme ve işletmede iyi uygulamalar • Orta frekans güç kaynağı • Atık ısı geri kazanımı • Kaçak gaz toplanmasının artırılması • Kuru baca gazı temizlemenin kullanılması

25. Demirsiz Metal Eritme – BAT’lar Diğer fırın çeşitleri: • Fırın kaçak gazlarının toplanması • Kaçak emisyonların azaltılması Demirsiz Metal Arıtımı: • Al gazdan arındırma/temizleme için pervane istasyonu • Mg eritimi için SO2 kullanımı (>500 te/y) • Mg eritimi için SO2 kullanımı veya SF6 azaltılması (<500 te/y)

26. Kalıp Dökme – BAT’lar Yeşil kum hazırlanması: • Egzoz yakalama & temizleme • Yakalanan tozun geri dönüşümünün artırılması Kimyasal bağlı kum: • Bağlayıcı ve reçine tüketiminin en aza indirilmesi • Kaçak UOB emisyonlarının en aza indirilmesi (uygun yerlerde su bazlı kaplamaların kullanılması) • Amin emisyonlarının en aza indirilmesi (soğuk kutu maça hazırlanması)

27. Kalıp Dökme – BAT’lar Dökme, soğutma & karıştırma: • Sınırların belirlenmesi & egzoz çıkarma sağlanması • Yaş veya kuru tozdan arındırma ile gazın arıtımı

28. Diğer BAT’lar Kalıcı kalıp dökme: • Yağmur suyu ve sızıntı suyunun toplanması ve arıtımı • Yağ buharı önleme (elektrostatik çökeltici) Kimyasal bağlı kum hazırlanması: • Maça çıkarma birimi • Yaş veya kuru tozdan arındırma ile arıtım • Piyasa etkenleri ile gerekçelendirildiği durumlarda kum geri dönüşümü

29. BAT Emisyon Seviyeleri Dökme işlemlerinin bitirilmesi: • Toz • 5-20 mg/Nm3 Demirli Metal Eritme: • Toz 5020 mg/Nm3 • SO2 20-100 (Sıcak Tesis) 100-400 (Soğuk Tesis) • NOx 20-50 (EAF) 50-250 (Döner F) Demirsiz Metal Eritme: • Toz 1020 Mm3 • Aluminyum eritme 3 mg/Nm3 • Al için Şaft fırın SO2 30-50 mg/Nm3 • Al için Ocak Fırın SO2 15 mg/NM3)

30. Yeni Teknolojiler • Cupola eritmede daha az yanabilen malzeme kullanımı • Metal içeren filtre tozunun geri dönüşümü • Atık gaz geçirimi ile anilin geri kazanımı • Tüm maça yapımı için inorganik metreleme

31. “Dökmecilik Sektörü İçin Mevcut En Uygun Teknikler (BAT)” Dr. Zeynep Yöntem