Konkurencyjność w nowym systemie

1. „Gospodarka odpadami w Małopolsce”„Omówienie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.Kierunki parlamentarnych prac nad nowymi projektami ustaw” Tadeusz Arkit Poseł na Sejm RP

2. Chciałbym na początku powiedzieć kilka słów o tym, co rozumiemy pod pojęciem „interesy” samorządu terytorialnego Otóż samorząd terytorialny, zdefiniowany jako wspólnota obywateli zamieszkujących na określonym obszarze powinien realizować skutecznie zadania, które nakładają na niego ustawy – i tak rozumieliśmy interes samorządu w toku prac nad nowelizacją ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Tadeusz Arkit Poseł na Sejm RP

3. Stan faktyczny do teraz jest taki, że przepisy tejże ustawy w art. 3 ust. 2 nakładają na gminy obowiązek zapewnienia czystości i porządku w gminach na swoim terenie i stworzenia warunków niezbędnych do ich utrzymania. Niestety, szefowie gmin nie mają narzędzi do realizacji tych obowiązków poza możliwością kontroli i nakładania kar za nieprzestrzeganie przepisów. Niestety, to nie wystarcza, daleko nie wystarcza. Świadczą o tym dzikie wysypiska, śmieci w rowach przydrożnych, które są tak powszechne nie dlatego, że szefowie gmin nie chcą korzystać ze swoich kontrolnych uprawnień. Nawet najbardziej zaangażowany samorząd nie jest w stanie skontrolować nieuczciwych mieszkańców, którzy nocą, lub w drodze do pracy, wyrzucają chyłkiem śmieci, byle zaoszczędzić na opłacie za odpady. Jak temu zaradzić? Otóż zamiast nieskutecznego systemu restrykcyjnego wprowadzamy system motywujący do pozytywnych zachowań. Tadeusz Arkit Poseł na Sejm RP

4. Stała opłata za zagospodarowanie odpadów ustalona przez radę gminy odprowadzana przez każdego mieszkańca do budżetu gminy niesie za sobą trzy zasadnicze aspekty dające szansę na zbudowanie skutecznego systemu gospodarki odpadami komunalnymi: 1. Objęcie zbiórką wszystkich mieszkańców gminy – likwidacja zjawiska dzikich wysypisk, poprawa stanu środowiska. Wprowadzenie stałej opłaty spowoduje, że nie będzie się nikomu opłacało wyrzucać śmieci poza systemem zbiórki. Zatem z systemu restrykcyjnego, ale nieskutecznego, przejdziemy do systemu motywującego do zbierania odpadów. 2. Ustawa nakłada na samorządy osiągnięcie określonych poziomów recyklingu oraz ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania zgodnie z dyrektywami Unii Europejskiej (art.3 u.2. p.7., art. 3b.1. i 3c.1.) Gminy będą zobowiązane do zróżnicowania opłat za opłaty segregowane oraz zmieszane, co będzie zachętą do wprowadzenia segregacji u „źródła”. Tadeusz Arkit Poseł na Sejm RP

5. Budowa nowoczesnych instalacji do gospodarowania odpadami komunalnymi (sortownie, kompostownie, spalarnie – wysypisko jako ostatni element w tym procesie). Dzisiaj brakuje nam tych instalacji nie dlatego, że nie ma kapitału, że brak technologii. Przyczyną tego stanu rzeczy jest przede wszystkim fakt, że gminy nie dysponują strumieniem odpadów, ten strumień jest rozproszony, Ne ma więc możliwości przygotowania rzetelnego biznes – planu takiej inwestycji. W nowym systemie gminy staną się właścicielem odpadów, będą więc wiarygodnym partnerem dla tych, którzy chcą budować nowoczesne instalacje do gospodarki odpadami. Tadeusz Arkit Poseł na Sejm RP

6. Konkurencyjność w nowym systemie System, który wprowadzamy w sposób szczególny zwraca uwagę na przestrzeganie zasad konkurencyjności. Gminy mają obowiązek wyłonienia firm odbierających odpady od właścicieli nieruchomości, albo odbierających i zagospodarowujących odpady, w drodze przetargu, nawet jeśli są to spółki z udziałem gminy, tylko w drodze przetargu.(art.6d.1., art. 6e). W przypadku budowy, utrzymania i eksploatacji regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów gminy są zobowiązane do wyłonienia partnera w drodze przetargu, Partnerstwa Publiczno – Prywatnego lub na zasadach określonych w ustawie o koncesji na roboty budowlane lub usługi. (art. 3a.1. i 2.). Jestem przekonany, że uchwalenie tej ustawy daje dużą szansę na wprowadzenie w życie szeroko rozumianego Partnerstwa Publiczno – Prywatnego. Budowa nowoczesnych instalacji do gospodarowania odpadami to tak kosztowne przedsięwzięcia, że gminy mając na uwadze konieczność realizacji wielu innych zadań oraz ograniczone środki budżetowe w wielu przypadkach chętnie będą szukać wiarygodnego partnera prywatnego. Tadeusz Arkit Poseł na Sejm RP

7. Poza tym gmina organizując przetarg na wszystkie odpady może osiągnąć niższą cenę niż pojedynczy obywatel przy równoczesnym zapewnieniu lepszej kontroli nad jakością świadczonej usługi. To kolejny interes samorządu gminnego. Warto też zwrócić uwagę na fakt, że praktycznie we wszystkich krajach Unii Europejskiej, gdzie funkcjonuje ten system (w innym systemie pozostały tylko Węgry), gminy mogą zlecić realizację tych zadań w trybie bez przetargowym swoim spółkom. Mówię o tym dlatego, że nieprawdziwy jest zarzut o niszczeniu rynku zapisami tej ustawy – wręcz przeciwnie, zasady konkurencyjności są u nas wyżej postawione niż w innych krajach europejskich Tadeusz Arkit Poseł na Sejm RP

8. Regionalizacja gospodarki odpadami komunalnymi. W tym obszarze warto zwrócić uwagę na dwa najważniejsze aspekty: 1. Rola związków międzygminnych. W nowelizacji ustawy dodany został w art. 3 ust. 2a w brzmieniu: „W razie wykonywania przez związek międzygminny zadań, o których mowa w ust.2, określone w ustawie prawa i obowiązki organów gminy, w tym uchwalanie aktów prawa miejscowego, wykonują właściwe organy tego związku”. Zadania z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi efektywnie mogą być realizowane dla większych aglomeracji. Stąd konieczność zrzeszania się przez mniejsze gminy w związki międzygminne. W mojej ocenie rola związków międzygminnych powinna znaleźć w przyszłości większe uznanie ustawodawcy poprzez stworzenie ustawowych mechanizmów motywujących gminy do zrzeszania się. Brak takich zapisów jest niedostatkiem tej ustawy, ale usprawiedliwiam to tym, że próba szerszej dyskusji w tej sprawie mogłaby doprowadzić do niemożności uchwalenia ustawy w tej kadencji. Uważam, że w przyszłości należy tej kwestii poświęcić więcej uwagi, ale to już zadanie dla kolejnej kadencji parlamentu. Tadeusz Arkit Poseł na Sejm RP

9. 2. Rola samorządów wojewódzkich we wdrażaniu ustawy.Najważniejsze zadania samorządu wojewódzkiego, które będą miały wpływ na tempo wdrażania ustawy: a. Przygotowanie aktualizacji wojewódzkich planów gospodarki odpadami . b. Określenie regionów gospodarki odpadami komunalnymi. c. Wskazanie regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych w poszczególnych regionach gospodarki odpadami komunalnymi oraz instalacji zastępczych do obsługi regionów. Przedstawienie planu zamykania regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych niespełniających wymagań ochrony środowiska, których dostosowanie jest niemożliwe z przyczyn technologicznych lub ekonomicznych. Tadeusz Arkit Poseł na Sejm RP

10. Reasumując: Okres najbliższych miesięcy związany z przygotowanie wojewódzkich planów gospodarki odpadami powinien się wiązać ze spotkaniami z gminami oraz uświadamianiem w wielu przypadkach odpowiedzialności, jaka spoczywa na nich po wejściu w życie nowych regulacji. Wyznaczenie regionów gospodarki odpadami komunalnymi musi odbyć się przy pełnym zaangażowaniu i akceptacji wszystkich gmin. W oparciu o definicję regionalnej instalacji z uwzględnieniem istniejącej infrastruktury należy wskazać regionalne instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych oraz instalacje przewidziane do zastępczej obsługi regionów. Po przeglądzie instalacji MBP w Polsce należy zweryfikować wykaz regionalnych instalacji i pozostawić wyłącznie te, które będą spełniały wymagania zawarte w rozporządzeniu. W wyniku przeglądu wydane zostaną również wytyczne do budowy nowych lub rozbudowy (w tym modernizacji dostosowawczej) istniejących instalacji MBP. Zmiany wymagają również w wielu przypadkach wydane dotychczas decyzje. Instalacje niespełniające wymagań powinny zostać zmodernizowane (o ile będzie to możliwe) lub zamknięte. W przeciwnym razie pomimo prawnego przekazania własności odpadów gminom może okazać się, że gminy nie wywiązują się z zadań z powodu dalszego tolerowania nieefektywnych technologii przetwarzania odpadów komunalnych. Tadeusz Arkit Poseł na Sejm RP

11. Kierunki parlamentarnych prac nad nowymi projektami ustaw Prawidłowa gospodarka odpadami komunalnymi to cały pakiet ustaw. W chwili obecnej trwają prace nad ustawami: a. Ustawa o odpadach b. Ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych c. Ustawa o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji d. Ustawa o bateriach i akumulatorach e. Ustawa o odpadach wydobywczych f. Ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym Tadeusz Arkit Poseł na Sejm RP