OCENA EFEKTÓW ZAZIELENIENIA WSPÓLNEJ POLITYKI ROLNEJ

1. OCENA EFEKTÓW ZAZIELENIENIA WSPÓLNEJ POLITYKI ROLNEJ prof. dr hab. Edward Majewski dr Adam Wąs Mgr Stefania Czekaj Program Wieloletni IERiGŻ-PIB2011-2014 „Konkurencyjność polskiej gospodarki żywnościowej w warunkach globalizacji i integracji europejskiej” Warszawa, 13 maja 2013

2. SCENARIUSZE WPR WG PROPOZYCJI KOMISJI EUROPEJSKIEJ • scenariusz dostosowania (adjustmentscenario) - kontynuacja obecnej WPR; • scenariusz reorientacji (refocusscenario) - ograniczenie zakresu wsparcia finansowego i interwencji rynkowej • scenariusz integracji (integrationscenario)- podniesienie poziomu trwałości (sustainability) rolnictwa, koncepcja zazielenienia (greening), zmniejszenie znaczenia Filaru II

3. „GREENING” Obowiązki dla gospodarstw? • utrzymanie dotychczasowej powierzchni trwałych użytków zielonych w gospodarstwie ; • minimum 3 uprawy w zmianowaniu→ udział w strukturze zasiewów pojedynczej rośliny max. 70%, min. 5%; • przeznaczenie 7% (5%?) gruntów ornych na powierzchnię ekologicznej kompensacji (Ecological Focus Area)

4. „GREENING” • gospodarstwa < 3 ha (15 ha?) GO zwolnione; • obowiązek realizacji tylko działań dotyczących konkretnego gospodarstwa; • gospodarstwa ekologiczne i na obszarach Natura 2000 automatycznie uprawnione do płatności „zielonej”.

5. EFEKTY ZAZIELENIENIA WG MODELU FARM-OPTY(wyniki na 2014 rok wg oryginalnej propozycji KE)

6. WPŁYW ZAZIELENIENIA NA POZIOM DOCHODU ROLNICZEGO W ZBIOROWOŚCI GOSPODARSTW Z PRÓBY FADN (2/4)

7. WPŁYW ZAZIELENIENIA NA POZIOM DOCHODU ROLNICZEGO W ZBIOROWOŚCI GOSPODARSTW Z PRÓBY FADN (2/4)

8. WPŁYW ZAZIELENIENIA NA POZIOM DOCHODU ROLNICZEGO W ZBIOROWOŚCI GOSPODARSTW Z PRÓBY FADN (3/4)

9. ZMIANY W STRUKTURZE ZASIEWÓW W ROZWIĄZANIACH MODELOWYCH (średnio)

10. EFEKTY ZAZIELENIENIA W LITERATURZE

11. A. Matthews/DG AGRI ImpactAssessment (2011) • Koszty zazielenienia w 2020 roku – 33€/ha • Wzrost cen – pszenica, buraki cukrowe – 3%, jęczmień – 12% • Spadek dochodu rolniczego – 2% Komisja Europejska (2011) - … ma zapewnić korzyści środowiskowe poprzez zatrzymanie węgla w glebie, ochronę gatunkową na trwałych użytkach, ochronę wód oraz ochronę poprzez powierzchnię ekologicznej kompensacji, poprawę zdolności regeneracyjnych ekosystemów poprzez dywersyfikację upraw. H. Westhoek i in. (2012) - minimalny efekt środowiskowy – pełne dostosowanie do wymogów zazielenienia dotyczy jedynie 2% powierzchni UR w Unii Europejskiej Friends of theEarth (2011) - Dywersyfikacja upraw nie zapewnia takich efektów, jak zmianowanie.

12. EFEKTY ZAZIELENIENIA WG MODELU CAPRI

13. ZMIANA POWIERZCHNI EFA (W P.P. GO) Źródło: Wąs A., Zawalińska K., Britz W., Impact of ‘greening’ the Common Agricultural Policy on agriculture in selected Baltic States, ….

14. ZMIANA DOCHODÓW I DOTACJI (2020) Źródło: Wąs A., Zawalińska K., Britz W., Impact of ‘greening’ the Common Agricultural Policy on agriculture in selected Baltic States, ….

15. KONSEKWENCJE ZAZIELENIENIA WPR DLA POLSKIEGO ROLNICTWA Wymóg dywersyfikacji upraw – mało dotkliwy, za wyjątkiem gospodarstw z silnie uproszczoną strukturą produkcji; Wyłączenie gruntów na powierzchnię ekologicznej kompensacji - główny czynnik spadku dochodu rolniczego Produkcja rolnicza – kilkuprocentowa redukcja (2014), w długim okresie prawdopodobny wzrost intensywności produkcji Dochody rolnicze – przeciętnie o około 3% niższe (2014), możliwy wzrost cen [złagodzenie wymogów zazielenienia znacząco zredukuje negatywne skutki produkcyjne i ekonomiczne, za wyjątkiem niektórych typów gospodarstw]

16. CZY ZAZIELENIENIE JEST POTRZEBNE? Koncepcja zazielenienia →kontrowersyjna • nie dość silnie akcentuje cele środowiskowe; • nakłada zbyt restrykcyjne ograniczenia ingerujące w organizację gospodarstw rolniczych; • brak argumentów na długookresowe korzyści środowiskowe; • wyłączenie z produkcji gleb dobrej jakości, jednocześnie wprowadzanie intensywnych upraw na gorsze stanowiska na glebach średniej i niskiej jakości. • mało uzasadnione restrykcje w szczególnych przypadkach (np. bogata infrastruktura przyrodnicza, grupowe rotacje upraw); • czy nie wystarczyłoby „cross compliance” i wykorzystanie II Filaru (np. promocja pasów buforowych, pasów zadrzewień na terenach zagrożonych erozją wietrzną, itp.)

17. POLITYCZNE I EKONOMICZNE EFEKTY ZAZIELENIENIA Legitymizacja płatności – być może wystarczająca Konkurencyjność rolnictwa UE – osłabiona Wyniki ekonomiczne – przeciętnie mało istotne różnice Wzrost kosztów (w tym: transakcyjne) – ponosi konsument i podatnik

18. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!

19. PRODUKCJA NAJWAŻNIEJSZYCH PŁODÓW ROLNYCH - PRZECIĘTNIE NA GOSPODARSTWO Źródło: Czekaj S., Majewski E., Wąs A. [in:] Dopłaty bezpośrednie i dotacje budżetowe a finanse oraz funkcjonowanie gospodarstw i przedsiębiorstw rolniczych, red. Jacek Kulawik, IERiGŻ, Warszawa 2012.

20. STRUKTURA UPRAW I ZMIANY W DOCHODZIE ROLNICZYM W POPULACJI GOSPODARSTW REPREZENTOWANYCH PRZEZ ANALIZOWANE GOSPODARSTWA Z PRÓBY FADN Źródło: Czekaj S., Majewski E., Wąs A. [in:] Dopłaty bezpośrednie i dotacje budżetowe a finanse oraz funkcjonowanie gospodarstw i przedsiębiorstw rolniczych, red. Jacek Kulawik, IERiGŻ, Warszawa 2012.

21. PRODUKCJA PODSTAWOWYCH PŁODÓW ROLNYCH W TONACH NA GOSPODARSTWO W KRAJU Źródło: Czekaj S., Majewski E., Wąs A. [in:] Dopłaty bezpośrednie i dotacje budżetowe a finanse oraz funkcjonowanie gospodarstw i przedsiębiorstw rolniczych, red. Jacek Kulawik, IERiGŻ, Warszawa 2012.

22. ZMIANY STRUKTURY ZASIEWÓW (W P.P. GO) Źródło: Wąs A., Zawalińska K., Britz W., Impact of ‘greening’ the Common Agricultural Policy on agriculture in selected Baltic States, ….

23. ZMIANY W POGŁOWIU ZWIERZĄT I POWIERZCHNI ROŚLIN PASZOWYCH Źródło: Wąs A., Zawalińska K., Britz W., Impact of ‘greening’ the Common Agricultural Policy on agriculture in selected Baltic States, ….

24. PODSUMOWANIE W pierwszym roku wdrożenia zreformowanej WPR nastąpiłoby zmniejszenie dochodów rolniczych o około 3 – 4 punkty procentowe w stosunku do scenariusza bez zmian polityki rolnej (Baseline). Skutek przede wszystkim wyłączenia części gruntów ornych na potrzeby stworzenia powierzchni ekologicznej kompensacji oraz zmian w strukturze zasiewów, niezbędnych dla spełnienia warunku dywersyfikacji upraw.