Energiebesparing op school Docenten Training

1. Energiebesparing op school Docenten Training IVAM, Universiteit van Amsterdam 4 en 9 december 2009 Deze presentatie geeft de mening van de auteurs weer. De Europese Commissie kan niet verantwoordelijk gehouden worden voor het gebruik van de informatie uit deze publicatie

2. Vandaag • Voorstelrondje • Het IUSES project in het kort • Mogelijke opzet lessen: introductie energie en energiebesparing • Experimentele toolkit • Verdere ideeën voor in de lessen • Vragenlijst • Vragen, opmerkingen, suggesties

3. IUSES: Intelligent Use of Energy at School • 12 Europese partners • Pilot: lesprogramma en wedstrijd • Doel: Leerlingen leren over energie en energiebesparing. Docenten materialen aanreiken • Nu in Nederland: 7 (8) deelnemende scholen • Begin 2010: wedstrijd gelanceerd

4. IUSES materialen • Handboek Gebouwen • Handboek Transport • Handboek Industrie • Leraren Handboek • Engelse versies te downloaden via www.iuses.eu • Nederlandse versies later. • Experimentele toolkit • DVD • Deze presentatie

5. Mogelijke opzet lessen • Waarom zuinig omgaan met energie? • Wat is energie? • Welke vormen zijn er? • Hoe werkt het? Eenheden; primair en secundair • Wat zijn de bronnen? • Wat is het verbruik in de EU en in NL? • Energieverbruik en besparing • Experimenten • Energie Bespaar Plan voor op school (of thuis)

6. Waarom zuinig met energie? • Broeikaseffect en klimaatverandering • Wat is klimaatverandering? • Eindigheid fossiele brandstoffen • Afhankelijkheid

7. Het broeikaseffect

8. Klimaatverandering - broeikasgassen

9. Mondiale temperatuurveranderingen

10. Eindigheid aardolie

11. Afhankelijkheid Olie producerende en exporterende landen Aardgasproductie per land

12. Afhankelijkheid (2)Wie heeft de aardolie?

13. Wat is energie? • Eenheden • Joule en Watt • Kilowattuur • Ton olie equivalent • Rekenen met energie • Primaire en secundaire energie

14. Rekenen met energie • Joule = eenheid van energie • 1 joule = energie de nodig is om een object met een kracht van 1 Newton over 1 meter te verplaatsen in de richting van die kracht. • “de energie die het kost om één ons, één meter op te tillen”

15. Rekenen met energie • Watt = eenheid van vermogen • 1 Watt = 1 Joule per seconde • 1 W = 1 J/s • “er is een vermogen van 100 Watt • nodig om 10 kilo in één seconde één • meter op te tillen”

16. Rekenen met energie • 1 W = 1 J/s • 1 kWh = 1.000 x 3.600 (s) x 1 (J/s) • = 3.600.000 J • = 3,6 MJ

17. Energietransformatie

18. Rekenen met energie • 1 m3 aardgas = 35 MJ • Hoeveel aardgas wordt per uur verstookt • in een centrale van 400 MW?

19. Rekenen met energie Wat is energiezuiniger: Een wasmachine (op 40˚) …… of een teiltje met 30 liter warm water?

20. Energievormen • Thermische energie • Elektrische energie • Magnetische energie • Chemische energie • Nucleaire energie

21. Duurzame energie • Zonne-energie • Biobrandstof • Waterkracht • Windenergie • Geothermische energie

22. Energieverbruik EU

23. Duurzame energiebronnen

24. Verbruik per sector

25. Energieverbruik EU per sector

26. Energieverbruik Nederland

27. Duurzame energie in Nederland

28. Verbruik in huishoudens

29. Jaarverbruik van apparaten Apparaat Vermogen Bezit Tijd Verbruik (W) (%) (h) (kWh/hh) Straalkachel 600 10 150 9 Koelkast 100 100 4.380 438

30. Trias Energetica

31. Energieverbruik beperken: apparaten in huis • Energiezuinige apparaten kopen: • Energielabel voor koelkast, vaatwasser, verlichting • A: zuinigst • G: minst zuinig

32. Energieverbruik beperken: spaarlampen

33. Energieverbruik beperken: Top 5 stand-by sluipverbruikers • Computer met randapparatuur: bespaar €33,- per jaar • Tv plus video- of dvd-speler: €12,- per jaar • Koffiezetapparaat: €6,- per jaar • Tuner, versterker en cd-speler: €6,- per jaar • (Combi) magnetron: €4,-per jaar

34. Energieverbruik beperken: energiezuinig bouwen

35. Energieverbruik beperken: Een huis isoleren

36. Gebruik duurzame energie Samenstelling Stroom Greenchoice (2007) Samenstelling Stroom NUON (2007)

37. Gebruik duurzame energie:zonne-energie

38. Gebruik duurzame energie:PV-cellen

40. Gebruik duurzame energie: Zonneboiler

41. Efficiënt gebruik fossiele brandstof: Warmte Kracht Koppeling Efficiency electriciteitscentrale: 42% 56 % afvalwarmte  Stadsverwarming

42. Experimentele toolkit • Energiemeter • PV paneel • Isolatiemateriaal • Mini gloeilamp en led lamp • Snoertjes en klemmetjes • Digitale thermometer • Molen met zonnecel

43. Energie op school: Energie Bespaar Plan • Welke apparaten gebruiken energie? Maak een lijst

44. Hoeveel energie verbruiken wij? Per apparaat kun je het elektriciteitsverbruik bepalen:

45. Hoeveel energie verbruiken wij? (2) De hoeveelheid verbruikte brandstof is het gemakkelijkst te bepalen door deze af te lezen van de energierekening.

46. Omrekenen naar CO2 (eq.) uitstoot

47. Wat doen wij aan besparing? Energie Audit data schema:

48. Wat kunnen we verder doen en hoeveel bespaart dat?

49. Verdere ideeën voor in de lessen • Vervoer en transport: • Energieverbruik en Luchtkwaliteit • Transport voor consumptie • Eigen vervoer: elektrisch vervoer vs op benzine • Vervoerplan voor de school • Industrie • Grootverbruiker van energie • Voorbeeld: energieverbruik papierindustrie

50. Vervoer en transport • Auto benzine 187 grCO2/km • Auto diesel 210 gr CO2/km • Trein 45 grCO2/km • Metro 50 grCO2/km • Bus 65 grCO2/km • Tram 50 grCO2/km • Motor 132 grCO2/km • Bromfiets 75 grCO2/km