1 / 67

Türk Dilinin Doğru, Güzel ve Kurallarına Uygun Kullanılması

Türk Dilinin Doğru, Güzel ve Kurallarına Uygun Kullanılması. Belgin AKSU Türk Dil Kurumu Uzmanı. Düzeltme işareti adem (yokluk), âdem (insan); adet (sayı), âdet (gelenek, alışkanlık); alem (bayrak), âlem (dünya, evren); alim (her şeyi bilici), âlim (bilgin);

dong
Download Presentation

Türk Dilinin Doğru, Güzel ve Kurallarına Uygun Kullanılması

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Türk Dilinin Doğru, Güzel ve Kurallarına Uygun Kullanılması Belgin AKSUTürk Dil Kurumu Uzmanı

  2. Düzeltme işareti adem (yokluk), âdem (insan); adet (sayı), âdet (gelenek, alışkanlık); alem (bayrak), âlem (dünya, evren); alim (her şeyi bilici), âlim (bilgin); aşık (ayak bileğindeki kemik), âşık (vurgun, tutkun); hakim (hikmet sahibi), hâkim (yargıç); hali (pazar yerini), hâli (durumu, vaziyeti); hala (babanın kız kardeşi), hâlâ (henüz); şura (şu yer), şûra (danışma kurulu).

  3. dergâh, tezgâh, yadigâr; dükkân, hikâye, kâğıt, kâr, mahkûm, mekân, sükûn, sükût;

  4. (Türk) askeri ve askerî (okul), (İslam) dini ve dinî (bilgiler), (fizik) ilmi ve ilmî (tartışmalar), (Atatürk'ün) resmi ve resmî (kuruluşlar) Askeri satın alma bürosu Askerî satın alma bürosu

  5. Birleşik sözler kaynana (< kayın ana), kaynata (< kayın ata), nasıl (< ne asıl), niçin (< ne için), pazartesi (< pazar ertesi), sütlaç (< sütlü aş), birbiri (< biri biri).

  6. azletmek, azledilmek, emretmek, hükmetmek, hükmolunmak, kaybolmak, kaydedilmek, keşfetmek, keşfedilmek, küfretmek, nakletmek, neşretmek, neşrolunmak, sabretmek, seyretmek, şükreylemek, zikretmek; affetmek, affolunmak, hissetmek, reddeylemek, reddolunmak, zannetmek.

  7. Organ Bildiren Sözlerle Kurulan Bitki, Hayvan, Hastalık, Eşya, Tarz, Yiyecek Adları aslanağzı (bitki), aslanpençesi (bitki), civanperçemi (bitki), danaburnu (böcek), itdirseği (arpacık), kedigözü (lamba), balıksırtı (desen), dilberdudağı (tatlı), .

  8. düşünebilmek, yapabilmek, uyuyakalmak, gidedurmak, çıkagelmek, düşeyazmak, öleyazmak, uçuvermek

  9. ağaçkakan, cankurtaran, çöpçatan, gökdelen, oyunbozan, saçkıran, akımtoplar, basınçölçer, bilgisayar, çoksatar, değerbilmez, etyemez, kuşkonmaz, külyutmaz, tanrıtanımaz, varyemez, vurdumduymaz. albastı, ciğerdeldi, çıtkırıldım, gecekondu, hünkârbeğendi, imambayıldı, külbastı, mirasyedi, serdengeçti, şıpsevdi, zıpçıktı, eltieltiyeküstü (desen).

  10. dedikodu, kaptıkaçtı, oldubitti, uçtuuçtu (oyun); biçerdöver, konargöçer, okuryazar, uyurgezer, yanardöner, yüzergezer; çakaralmaz

  11. akağaç, akçaağaç, akkavak, alacamenekşe, alaçam, karaçalı, karadut, kızılağaç, sarıçiçek; akkefal, alabalık, sarıbalık; akdoğan, alacakarga, beyazsinek, bozayı, karasinek; aksu, karahumma, kızılyara, mavihastalık, maviküf.

  12. akşamüstü, akşamüzeri, ayaküstü, ayaküzeri, bayramüstü, gerçeküstü, ikindiüstü, olağanüstü, öğleüstü, öğleüzeri, suçüstü, yüzüstü ayakaltı, bilinçaltı, gözaltı, şuuraltı

  13. Parayla ilgili belgelerde, faturalarda, senetlerde İkiyüzellialtımilyarbeşyüzyirmibeşmil-yonyediyüzellibin lira

  14. biraz birazı birkaç birkaçı birtakım birçok birçoğu hiçbir hiçbiri herhangi

  15. çayhane dershane kahvehane süthane yatakhane yazıhane yemekhane

  16. Sayıların yazılışı saat 17.30'da, saat 11.00’de 1.500.000 lira, 25 kilogram, 150 kilometre,

  17. XX. yüzyıl, III. Selim, XIV. Louis, V. Karl, VIII. Edward, 1.XI.1928, I. Cilt, XII. Cilt.

  18. 15,2 (15 tam, onda 2), 5,26 (5 tam, yüzde 26)

  19. ikişer, dokuzar, yüzer; üçer üçer, onar onar

  20. Kesme İşareti Fatih Sultan Mehmet'e, Atatürk'üm, Türkiye'm, İnönü'den, Yurdakul'dan, Kâzım Karabekir'i, Yunus Emre'yi, Ziya Gökalp'tan; Türk'e, Alman'ı; Zeynep’tir Jüpiter'den, Venüs'ü; Türkiye'de, Van Gölü'ne, Ağrı Dağı'nın; Ziya Gökalp Bulvarı'nda, Çankaya Köşkü'ne, Sait Halimpaşa Yalısı'ndan; Kiralık Konak'ta, Sinekli Bakkal'ı; Millî Eğitim Temel Kanunu’na

  21. Türkiye Büyük Millet Meclisine, Türk Dil Kurumundan, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dekanlığına.

  22. Mustafa Kemal Paşa’ya, Nasrettin Hoca’da, Enver Paşa’nın, Zeynep Hanım’a, Ayhan Bey’den, Ahmet Mithat Efendi’nin.

  23. 29 Ekim’e..., 30 Ağustos Çarşamba’dan sonra

  24. Türklük, Türkleşmek, Türkçü, Türkçülük, Türkçe, Müslümanlık, Hristiyanlık, Avrupalı, Avrupalılaşmak, Aydınlı, Konyalı, Bursalı; Ahmetler, Mehmetler, Yakup Kadriler, Ereğlililer. Türklüğün, Türkleşmekte, Türkçenin, Müslümanlıkta, Hristiyanlıktan, Aydınlıdan.

  25. TBMM'nin, TDK'nin, BM'de, ABD'de, TV'ye.

  26. “1919 senesi Mayısının 19'uncu günü Samsun'a çıktım.” 1985'te, 8'inci madde, 2'nci kat; 7,65’lik, 9,65’lik.

  27. Kısaltmalar TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi), TDK (Türk Dil Kurumu); KB (Kutadgu Bilig), TD (Türk Dili), B (batı), GB (güneybatı),

  28. ASELSAN (Askerî Elektronik Sanayii), BOTAŞ (Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi), İLESAM (İlim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Meslek Birliği), TÖMER (Türkçe Öğretim Merkezi).

  29. ABD (Amerika Birleşik Devletleri) T.C. (Türkiye Cumhuriyeti).

  30. C (karbon), Ca (kalsiyum), Fe (demir); m (metre), km (kilometre), g (gram), l (litre), hl (hektolitre), m² (metre kare), cm² (santimetre kare)

  31. İng. (İngilizce), Kocatepe Mah. (Kocatepe Mahallesi), Prof. (Profesör), Dr. (Doktor), Av. (Avukat), Gen. (General); is. (isim), hzl. (hazırlayan), çev. (çeviren), kim. (kimya).

  32. kg'dan, cm'yi, mm'den; BDT'ye, THY'de, TRT'den. ASELSAN'da, BOTAŞ'ın, NATO'dan, UNESCO'ya. vb.leri, Alm.dan, İng.yi

  33. AGİK'in (AGİĞ'in değil), CMUK'un (CMUĞ'un değil), RTÜK'e (RTÜĞ'e değil), TÜBİTAK'ın (TÜBİTAĞ'ın değil). ÇUKOBİRLİK'e (söylenişi ÇUKOBİRLİĞE), FİSKOBİRLİK'in (söylenişi FİSKOBİRLİĞİN).

  34. Kısaltmalarda geçen ünsüz harflerin hepsinin “e” ünlüsü ile birlikte okunması gerekmektedir. Ancak halkımızın arasında bazı kısaltmaların okunuşu bu kuralın dışında gelişmiş ve yaygınlaşmıştır. • Bunun üzerine Güncel Türkçe Sözlük ve Yazım Kılavuzu Çalışma Grubunun 2 Nisan 2007 tarihli toplantısında kısaltmaların okunuşları üzerinde bir değerlendirme yapılmış ve SSK (se se ka) KDV (ka de ve) PKK (pe ka ka) FKB (fe ka be) KPDS (ka pe de se) biçiminde okunmasına karar verilmiştir.

  35. Almanlar oyro, Macarlar euro Yunanlılar efro Ruslar yevro Fransızlar öro İngilizler yuro

  36. SIK YAPILAN YAZIM YANLIŞLARI YANLIŞ DOĞRU kurdela kordela kurdale kordale kurdele eşkiya eşkıya rasgele rastgele gurup(öbek anlamında) grup ateşe ataşe ataç ataş makina makine

  37. müdail müdahil klüpclub kulüp red ret meyva meyve insiyatif inisiyatif geçitinde geçidinde herkez herkes işbirliği iş birliği

  38. muzur muzır dinazor dinozor ötenazi ötanazi taktirde takdirde silahşör silahşor kontür kontur kontör döküman doküman rapörtor raportör ropörtaj röpörtaj röportaj

  39. yayınlamak yayımlamak şofor şöför şöfor şoför eksoz egsoz egsozst egzoz arabeks arabesk konsansüs konsensüs [Türkçesi uzlaşma, (oydaşma, oydaşlık]

  40. Ayrı ve bitişik yazılan sözler varya var ya terkediyor terk ediyor yasadışı yasa dışı arzetmek arz etmek yurtiçi yurt içi yurtdışı yurt dışı biraraya bir araya farkettim fark ettim herşey her şey

  41. biran bir an satınalma satın alma yolaçan yol açan işbirliği iş birliği elbirliği el birliği sözkonusu söz konusu

  42. hergün her gün başkanvekili başkan vekili köşeyazarı köşe yazarı üstgeçit üst geçit malolmak mal olmak içgiyim iç giyim haftasonu hafta sonu

  43. SEZAR’IN MEŞHUR SORUSU: • SENDEMİ BRUTUS ? • SENDE Mİ BRUTUS? • SEN DE Mİ BRUTUS?

  44. Bazı özel adlar dikkatsizlik veya bilgisizlik yüzünden yanlış yazılmakta ve söylenmektedir. • Azerbeycan Azarbaycan Azerbaycan • Makadonya Makedonya • Amarika Amerika

  45. SÖYLEYİŞ BOZUKLUKLARI Sözlerin genel dildeki yaygın söyleniş biçimleri dışındaki kullanımları birer söyleyiş bozukluğudur.

  46. Söyleyiş yanlışları: (Dil biliminde : işareti, önündeki ünlünün uzun okunduğunu gösterir.) 1. Kısa ünlülerin uzun söylenmesi: ta:rikat tari:kat ma:kam makam va:him vahim la:ik laik alfa:be alfabe mi:ting miting li:se lise

  47. gaza:bı gazabı yasada:ki yasadaki ka:til zanlısı katil zanlısı ha:kem hakem acemi: acemi resmi: geçit resmigeçit Ona ra:kip çıktı. Ona rakip çıktı.

  48. Zenci, Ermeni, mermi, ivedi, benzeri gibi sözlerde son ses i’nin uzatılmasına da rastlanmaktadır. Arapçadan alınmış olan nispet i’si askerî, millî, resmî örneklerinde uzun okunur. Ancak zenci ve Ermeni kelimelerindeki i sesi kısalmıştır. Mermi, ivedi, benzeri kelimelerindeki "i" nispet i’si değildir. Kelimenin asli sesidir.

  49. “...süt ürünlerinde kimyasal maddeler yüzünden...”. TV 9, Aktüel Haber, 10.06.1999. doğrusu: kimya:sal “...Bakanlığına itiraz edeceklerini söyledi.”. CNN TÜRK, Haber, 18.10.1999. doğrusu: i:tiraz “...gelir Aşçı Halit’in karşısına...”. “...dolmuşçusu olur Aşçı Halit.”. CNN TÜRK, Ekonomi, 17.10.1999. doğrusu: Hālit

More Related