Kalkulacija cene koštanja

1. Kalkulacija cene koštanja

2. Tipovi proizvodnje i kalkulacija cene koštanja • Masovna proizvodnja i diviziona kalkulacija • Pojedinačna proizvodnja i dodatna kalkulacija cene koštanja

3. Diviziona kalkulacija - vrste • Čista diviziona kalkulacija (masovna proizvodnja istovrsnih proizvoda, pivara, cementara) • Diviziona kalkulacija pomoću ekvivalentnih brojeva (pekara, proizvodnja crepova i cigli) • Kalkulacija cene koštanja kuplovanih proizvoda (naftna industrija)

4. Čista diviziona kalkulacija • jedan standardizovan proizvod • jednostepena, dvostepena, višestepena

5. Jednostepena čista diviziona kalkulacija • proizvedene i prodate količine se poklapaju, nema zaliha gotovih proizvoda (električna energija, vodena para, usluge) • Formula: • Komercijalna cena koštanja = Ukupni troškovi proizvodnje i prodaje / ukupna proizvedena količina

6. Obratiti pažnju • Razlika između proizvodne i komercijalne cene koštanja • Proizvodna Ck = Troškovi materijala + Troškovi konverzije zaliha • Komercijalna cena koštanja = Proizvodna cena koštanja + Troškovi prodaje

7. Dvostepena čista diviziona kalkulacija cene koštanja • Proizvedena i prodata količina se ne podudaraju • Proizvedeno 10.000 komada • Prodato 8.000 komada

8. Dvostepena čista diviziona kalkulacija • Troškovi proizvodnje 100.000 din • Troškovi prodaje 24.000 din • Proizvodna cena koštanja = 100.000/ 10.000 jedinica proizvodnje = 10 din po proizvedenoj jedinici • Troškovi prodaje po jedinici prodaje = 24.000 din / 8.000 jedinica prodaje = 3 din • Komercijalna cena koštanja = 10 din + 3 din = 13 din

9. Diviziona kalkulacija u proizvodnji mase raznovrsnih proizvoda • imaju istu supstancu,ali različite dimenzije • pekara, ciglana, kamenolomi • Primer ciglane: crep proizvedeno 10.000 kom, monta- 15.000 kom, cigla-40.000 kom) • Ključ za utvrđivanje ekvivalentnih brojeva je njihova težina: • crep – 1.50 kg • monta – 1.40 kg • cigla – 1 kg

10. Ekvivalentni broj • različiti proizvodi se svode na uslovnu jedinicu mere i mogu se porediti

11. Cena koštanja • Ukupni troškovi proizvodnje / Broj ekvivalentih jedinica mere ukupne proizvodnje

12. Pomoćna tabela za obračun ekvivalentnih jedinica i cene koštanja Cena koštanja uslovne jedinice = Ukupni troškovi / Ukupan broj uslovnih jedinica = 760.000 din /76.000 jedinica = 10 din po ekvivalentnoj jedinici

13. Diviziona kalkulacija u proizvodnji mase kuplovanih proizvoda • od iste mase proizvode se proizvodi različiti po supstanci (rafinerije nafte): • glavni proizvodi • nusproizvodi • upotrebljivi otpaci

14. Diviziona kalkulacija u proizvodnji mase kuplovanih proizvoda • Kalkulacija cene koštanja ovde treba da reši pitanja: • cene koštanja glavnog proizvoda • metod prodajne vrednosti • metod zajedničke fizičke jedinice mere • metod prosečnih troškova • metod prosečnih ponderisanih troškova • cene koštanja nusproizvoda (neto prodajna vrednost nusproizvoda umanjena za troškove prodaje, pretpostavljeni dobitak i troškove prerade je vrednost koja služi za umanjenje cene koštanja glavnog proizvoda) • cene koštanja upotrebljivih otpadaka (mere se po oportunitetnim troškovima materijala izrade koji se štedi njihovim ubacivanjem u proizvodnju kao korisnih otpadaka), oduzimaju se od cene koštanja glavnih proizvoda

15. Kalkulacija cene koštanja nusproizvoda • Prodajna cena nusproizvoda • - Troškovi prodaje • - Pretpostavljeni dobitak • Neto vrednost nusproizvoda • Cena koštanja nusproizvoda = Neto vrednost nusproizvoda / Proizvedena količina

16. Primer

17. Primer • Koliko iznosi iznos nusproizvoda za koji treba umanjiti troškove proizvodnje glavnog proizvoda, ako su troškovi prerade nusproizvoda 18.000 din. • Formula: • Neto vrednost nusproizvoda – Troškovi prerade = 51.000-18.000 =33.000

18. Primer • Cena koštanja glavnog proizvodaumanjena za troškove nusproizvoda: Troškovi materijala 100.000 Troškovi prerade glavnog proizvoda 50.000 troškovi nusproizvoda 33.000 (sa slajda18) • Obračun: 100.000+50.000--33.000=117.000

19. Kalkulacija cene koštanja glavnih proizvoda kuplovane proizvodnje • Metode: • metod prodajne vrednosti • metod zajedničke fizičke jedinice mere • metod prosečnih troškova • metod prosečnih ponderisanih troškova

20. Kalkulacija cene koštanja glavnih proizvoda kuplovane proizvodnje- Metod prodajne vrednosti • Metod prodajne vrednosti • Primer: • proizvode se dva proizvoda A i B • prodajne cene su im 20 din za A i 30 din za B • Ukupna proizvedena količina A -10.000 i B -20.000 komada • Ukupni troškovi proizvodnje za A i B=400.000

21. Obračun cene koštanja glavnih proizvoda kuplovane proizvodnje metodom prodajne vrednosti Troškovi po jedinici prodaje = Ukupni troškovi proizvodnje / Neto prodajna vrednost = 400.000/800.000=0.50

22. Obračun cene koštanja glavnih proizvoda kuplovane proizvodnje – metod zajedničke fizičke jedinice mere • kod proizvoda koji se pojavljuju kao različiti zbog agregatnog stanja • svođenje na uporedive količine vrši se primenom stope fizičkog prinosa (% iskorišćenosti sirovina)

23. Obračun cene koštanja glavnih proizvoda kuplovane proizvodnje – metod zajedničke fizičke jedinice mere

24. Obračun cene koštanja glavnih proizvoda kuplovane proizvodnje – metod prosečnih troškova • samo za vezanu proizvodnju u kojoj se proizvodi izražavaju istom jedinicom mere i međusobno se ne razlikuju • reč je o primeni čiste divizione kalkulacije u kuplovanoj proizvodnji većeg broja proizvoda (ponoviti ovu kalkulaciju sa slajda 5)

25. Obračun cene koštanja glavnih proizvoda u kuplovanoj proizvodnji – metod prosečnih ponderisanih troškova • pojavljuje se više proizvoda koji se razlikuju po svojim hemijskim , fizičkim, vrednosnim i drugim karakteristikama • prvo treba obračunati pondere • za obračun pondera koristi se: • sadržina korisne supstance • energetska vrednost proizvoda • količina hranjivih sastojaka • aposorbovana količina sirovine • procenjena težina i slični.

26. Obračun pondera za proizvod A • Apsorbovana količina sirovine (ponder 1) • Odnos dužine i težine tehnološkog postupka (ponder 0.8) • Ukupno ponder = 1+0.8=1.8

27. Obračun cene koštanja proizvoda A

28. DODATNA KALKULACIJA CENE KOŠTANJA • Primenjuje se u proizvodnji po individualnim porudžbinama • ako se radi o proizvodnji po komadnimradnim nalozima, tada je radni nalog i osnova za izračunavanje cene koštanja proizvoda • ukoliko je u pitanju serijski radni nalog tada se za obračun cene koštanja primenjuje čista diviziona kalkulacija cene koštanja