ANKSIYETE BOZUKLUKLARI

1. ANKSIYETE BOZUKLUKLARI

2. IÇIDEKILER ANKSIYETEYE GENEL BIR BAKIS SINIFLANDIRMA YAYGIN ANKSIYETE BOZUKLUGU PANIK BOZUKLUK ÖZGÜL FOBI SOSYAL FOBI OBSESIF KOMPULSIF BOZUKLUK POST TRAVMATIK STRES BOZUKLUGU

3. kaygi, bunalti, iç sikintisi, A N K S I Y E T E nedeni bilinmeyen, içten gelen, belirsiz, korku, sikinti, kötü bir sey olacakmis endisesi ile yasanan bir duygudur.

4. Psikoanalitik varsayim: Anksiyete temelde bir iç çatismanin (intrapsisik) ürünüdür. Çatisma benlik ile altbenlik, ya da benlik ile üstbenlik arasinda olusmaktadir.

5. Psikoanalitik varsayim: Altbenlikden haz ilkesi dogrultusunda doyum arayan dürtüler üstbenligin gerçekleri tarafindan engellenir. Benlik arasindaki çatismayi çözerek dürtüyü bastirirsa (represyon) sorun çözülür. Çözemezse, bunu tehlike olarak algilar ve anksiyete dogar.

6. Bilissel (kognitif) varsayim: Anksiyetenin nedeni olayin kendisi degil,kisi tarafindan nasil yorumlandigi, nasil algilandigidir. Olaylarin, çarpitilmis düsünce örüntüleriyle algilanmasi sonucunda anksiyete ortaya çikar.

7. Fizyolojik belirtiler.... Kardiovasküler sistem: Çarpinti, kan basinci degisiklikleri, soluk renk ya da yüzde kizarma Solunum sistemi: Nefes darligi, hava açligi, bogazda dügümlenme, bogulma hissi Gastrointestinal sistem : Yutma güçlügü, bunalti, kusma, ishal, karin agrisi

8. Fizyolojik belirtiler.... Genitoüriner sistem : Sik idrara çikma, cinsel isteksizlik Cilt belirtileri : Terleme, kizarma, sicak basmasi Nörolojik : Tremor, parestezi, anestezi, basdönmesi, bayilma hissi veya bayilmalar, kas gerginligi, motor huzursuzluk.

9. Diger belirtiler... Kisi “sanki” ile açikladigi algisal sapmalar yasar (sanki çevre degisiyor gibi).

10. ...... Diger belirtiler Çevredeki nesneleri uzakmis gibi ya da bulanik görme Çevrenin oldugundan farkli ve gerçek disi görülmesi Önemli olan seyleri hatirlayamama Konsantrasyon güçlügü Kontrolünü yitirme korkusu Fiziksel zarar görme ya da ölüm korkusu Aklini yitirme korkusu

11. Ayirici Tani.... Anksiyete bozuklugu olanlar siklikla diger tip dallarina basvururlar. Tanimlayamadigi ancak var saydigi bir organik etyolojinin arayisi içine girer. Gerçektende diger tip dallarinin (özellikle dahiliye, kardiyoloji ve gastroenteroloji gibi) polikliniklerine basvuran hastalarin 1/3’ünün ya tabloyu açiklayamayan düzeyde organik bozuklugu ya da tamamen psikolojik kaynakli bozukluklarinin oldugu bilinmektedir.

12. ....Ayirici Tani Kardiyovasküler: mitral kapak prolapsusu, miyokard infarktüsü, aritmiler Gastro intestinal: özefajit, gastrit, mide ülseri, spastik kolon Endokrin: Hiper ve hipotroidi, hipoglisemi, hiper hipoparatroidi, hiperadrenalizm, insülinoma, feokromositoma Nörolojik hastaliklar Hematolojik hastaliklar (anemiler)

13. SINIFLAMA 1. Yaygin Anksiyete Bozuklugu 2. Panik Bozukluk          Agorafobi ile birlikte          Agorafobi ile birlikte olmayan 3. Özgül Fobi 4. Sosyal Fobi 5. Obsesif-Kompulsif Bozukluk 6. Posttravmatik Stres Bozuklugu 7. Akut Stres Bozuklugu 8. Genel Tibbi Duruma Bagli Anksiyete Bozuklugu 9. Madde Kullanimina Bagli Anksiyete Bozuklugu 10. Baska Türlü Adlandirilamayan Anksiyete Bozuklugu

14. YAYGIN ANKSIYETE BOZUKLUGU Dislama tani ölçütleri araciligi ile tani konabilmektedir.

15. YAB DSM IV Tani Ölçütleri En az alti ay süreyle hemen her gün ortaya çikan, bir çok olay ya da etkinlik hakkinda (iste ya da okulda basari gibi) asiri anksiyete ve üzüntülü (endiseli beklentiler) duyma.

16. YAB DSM IV Tani Ölçütleri Kisi üzüntüsünü kontrol etmeyi zor bulur. Anksiyete ve üzüntü asagidaki alti semptomdan en az üçüne eslik eder. 1.Huzursuzluk, asiri heyecan duyma ya da endise 2.Kolay yorulma 3.Düsünceleri yogunlastirmada zorluk çekme. 4.Irritabilite 5.Kas gerginligi 6.Uyku bozuklugu

17. YAB DSM IV Tani Ölçütleri ANCAK, Anksiyete ve üzüntü odagi bir Eksen I bozuklugunun özellikleri ile sinirli degildir. Örn; anksiyete ya da üzüntü bir panik atagi olacagi (Panik bozuklugunda oldugu gibi), genel bir yerde utanç duyacagi (sosyal fobide oldugu gibi), hastalik bulasmis olma (Obsesif kompülsif bozuklukta oldugu gibi), .......

18. YAB DSM IV Tani Ölçütleri .....evden ya da yakin akrabalarindan uzakta kalma (Ayrilma anksitesi bozuklugunda oldugu gibi), kilo alma (Anoreksiya nervosada oldugu gibi), bir çok fizik yakinmanin olmasi (Somatizasyon bozuklugunda oldugu gibi), ya da ciddi bir hastaligin olmasi (Hipokondriaziste oldugu gibi) ile ilgili degildir ve anksiyete ve üzüntü PTSB sirasinda ortaya çikmamaktadir.

19. YAB DSM IV Tani Ölçütleri Ayrica, Bu bozukluk bir maddenin ya da genel bir tibbi durumun dogrudan fizyolojik etkilerine bagli degildir ve sadece bir duygudurum bozuklugu, Psikotik bir bozukluk ya da bir yaygin gelisimsel bozukluk sirasinda ortaya çikmamaktadir.

20. YAB AYRI BIR TANI mi? Diger anksiyete bozukluklarinin kalintisi ? Kronik Depresyonun residüel bir fazi mi? Yoksa Anksiyöz bir kisilik özelligi mi?

21. YAYGIN ANKSIYETE BOZUKLUGU Bir yillik yayginligi %3.1 Yasam boyu %5.1* Kadinlarda 2 kat fazladir. Genellikle 10’lu yaslarin sonlari ve yirmili yaslarin ilk yillarinda baslama egilimindedir.**

22. YAB Yaygin ve yogun bir anksiyete, huzursuzluk, irritabilite, titreme, bas agrisi, terleme, çarpinti, mide yakinmalari, bogulma hissi, endiseli beklenti.

23. YAB Endiselerin çogu, günlük yasamda rutin olarak karsilasilan durumlara yöneliktir. Ekonomik durum, Aile üyelerinin ve kendi sagligi, Ev isleri, onarimlar, Randevuya geç kalma

24. YAB En çok endise odagi olan durumlar (%79) aile, (%50) parasal (%43) is (%14) kendi sagligi ile ilgili konular. Kisinin yasadigi anksiyete ve endise olayin olma olasiligi ve sonuçlari açisindan orantisizdir.

25. Yaygin anksiyete bozuklugunda komorbidite

26. Panik ve YAB Farklari Genetik çalismalari: Panik bozuklugun genetik bir geçisi düsündürürken, YAB daha çok çocukluktaki yasantilarla iliskili bulunmus.

27. Klinik özellikler incelendigindeYab daha erken yaslarda basladigi halde tedaviye daha geç basvuru oldugu, PB’da ise daha geç yasta fakat daha kisa süre sonra tedaviye basvurdugu belirlenmis.

28. Yab En sik belirtiler Uykuya dalmada güçlük Huzursuzluk Kas gerginligi Kaygi PB En Sik belirtiler Endise Tasikardi Ölüm korkusu Kas gerginligi Halsizlik Gögüs agrisi Titreme Dispne

29. IÇINDEKILER ANKSIYETEYE GENEL BIR BAKIS SINIFLANDIRMA YAYGIN ANKSIYETE BOZUKLUGU PANIK BOZUKLUK ÖZGÜL FOBI SOSYAL FOBI OBSESIF KOMPÜLSIF BOZUKLUK POST TRAVMATIK STRES BOZUKLUGU

30. PANIK BOZUKLUK Siklikla geç ergenlik döneminde ya da 30’lu yaslarinin ortalarinda görülür. Yasam boyu yayginligi % 1.5-1.7 Kadinlarda 2-3 kat fazladir. Olgularin %75’ine degisen derecelerde agorafobi eslik etmektedir.

31. PANIK BOZUKLUK Çarpinti, terleme, titreme, nefes darligi, bogulma hissi, gögüs agrisi, bulanti, bas dönmesi, sersemlik, kontrolünü kaybedecegi korkusu, çildiracagi korkusu, ölüm korkusu, uyusma ve karincalanmalar, üsüme, ürperme, çevrenin degistigi duygulari.

32. Panikojen Ajanlar 0.5M Sodyum Laktatin IV verilmesi. %5 CO2’in 20 dakika solunmasi %35 CO2’in bir kez solunmasi. Yüksek doz kafein Yohimbin (alfa-2 adrenerjik antagonist)

33. Özellikle karbon dioksit asiri duyarliligi normallerde ve diger anksiyete bozukluklarinda saptanamadigi için oldukça tipik sayilmaktadir. Beyin sapindaki kemoreseptörlerin Karbon dioksite asiri duyarli oldugu ve abartili bir tepki verdigi düsünülmektedir.

34. PANIK BOZUKLUK Ilk panik atak siklikla kendiliginden ortaya çikar. Herhangi bir uyarilma, fiziksel egzersiz, emosyonel travma, kafein, alkol, madde kullanimi gibi durumlar ilk atagi tetikleyebilir.

35. PANIK BOZUKLUK Ana belirti ölüm, kontrolünü yitirme ve çildiracagi korkusudur. Bu korkunun kaynagi belirsizidir. Ataklar disinda ataklarin yineleyecegi korkusu yani beklenti anksiyetesi vardir.

36. PB Ataklara karsi alinan önlemler. Ise gitmemek Cinsel iliski, ev isi, yürüyüs vb. gibi Efor geketiren islerden kaçinmak. Ataklar sirasinda bayilma ölme, fenalasma halinde olacaklar için önlem alma: Bacaklari görünmesin diye etek yerine pantolon giyme, çalinmasin diye taki takmama ya da yaninda fazla para bulundurmama.

37. PB Ataklara karsi alinan önlemler. Atak gelis durumuna göre az ya da çok yemek yeme. Ataklari engelleyebilmek amaciyla alkol, madde ya da ilaç kullanma.

38. PB Ataklara karsi alinan önlemler. Ataklari önleyecegini düsündügü seyleri yaninda tasima (su, seker, bisküvi, kolonya, XANAX) [Alprazolam deficiency syndrom] Atak sirasinda gerekli olabilecgini düsündügü seyleri yaninda bulundurmak (Evin, esin, Dr’unun tlf.)

39. PB Ataklara karsi alinan önlemler. Atak sirasinda yardim alabilmek için bütün gün hastane bahçesinde geçirmek ya da hastaneye gelebilmek için bahaneler yaratmak. Güzergahini hekim, acil servis veya eczane bulunan yerlerden seçmek.

40. PB Ataklara karsi alinan önlemler. Kontrol kaybi ve çildirmaya karsi: Evdeki biçaklari kilit altinda tutmak. Çocuklarindan uzak durmak. Balkon kapisini ve dis kapiyi kilitli tutmak. Olasi intihar kaynaklari olabilecek ilaç, çamasir suyu vb. malzemeyi kilit altinda tutmak.

41. Prognoz %12 tam tedavi %48 iyilesme %11 recurrens %29 kötü sonlanim

42. ÖZGÜL (SPESIFIK) FOBI Özgül bir nesne ya da durumun varligi, ya da bununla karsilasacak olma beklentisiyle baslayan asiri, anlamsiz bir korkudur.

43. ÖZGÜL FOBI Tipleri: Hayvan tipi: Genelde çocukluk çaglarinda baslar. Dogal çevre tipi: Firtina, yüksek yerler gibi ortamlardir. Siklikta çocuklukta baslar. Kan-enjeksiyon-yara tipi: Genellikle aileseldir. Çogu zaman vazovagal tepki görülür.

44. ÖZGÜL FOBI Tipleri: Durumsal tip: Tünel, asansör, uçaga binme, araba kullanma, kapali yerler gibi durumlarla karsilasilinca ortaya çikar. Çocukluk çaginda ve yirmili yaslarda siktir.

45. SOSYAL FOBI Sosyal ortamlarda bir eylem gerçeklestirecegi ( konusma, yemek yeme, telefon etme gibi) zamanlarda olumsuz degerlendirileceginden, asagilanacagindan, küçük duruma düseceginden asiri kaygi duyma ve korkma. Böyle durumlardan kaçinir, bu da toplumsal ve mesleki islevselligini bozar.

46. SOSYAL FOBI Baslama yasi 5-20 yaslar arasindadir. 6 aylik yayginligi %2-3 dolayindadir. Kadinlarda erkeklere oranla daha fazladir. Genellesmis alt tipinin baslangiç yasi daha erken ve bir çok alanda sikintilara yol açabilmektedir. 15 yastan önce baslayanlarda depresyonun eslik etme riski daha da artmaktadir.

47. SOSYAL FOBI Sosyal fobikler olumsuz degerlendirileceklerine iliskin düsünce ve inançlarina kanit bulmak için dikkatlerini seçici olarak olumsuz durumlara yogunlastirmalari da anksiyete durumunu arttirmaktadir.

48. Komorbid durumlar Yasam boyu en sik eslik eden durumlar: Agrofobili Panik Bozukluk Major depresif ataklar Yaygin anksiyete bozuklugu OKB II. Eksen de en sik Kaçinan kisilik bozuklugu ve obsesif kisilik bozuklugu eslik etmektedir.

49. Sosyal Fobi Genetik Tek yumurta ikizleri üzerinde yapilan çok genis bir arastirmada “sosyal fobi, agorofobi, hayvan fobilerinde” ciddi genetik izler yakalanirken Durumsal fobilerde benzer bir bulguya rastlanmamistir. Çocukluktaki asiri inhibisyonlar sosyal fobi için risk faktörleri olarak belirlenmistir.

50. IÇINDEKILER ANKSIYETEYE GENEL BIR BAKIS SINIFLANDIRMA YAYGIN ANKSIYETE BOZUKLUGU PANIK BOZUKLUK ÖZGÜL FOBI SOSYAL FOBI OBSESIF KOMPÜLSIF BOZUKLUK POST TRAVMATIK STRES BOZUKLUGU

51. OBSESIF KOMPULSIF BOZUKLUK Obsesyon (saplanti) yineleyici, israrli, anksiyeteye neden olan, istenmeden gelen benlige yabanci (ego distonik) düsünce, dürtü ya da düslemlerdir. Kompulsiyon (zorlanti) ise; obsesyonlari kovmak için yapilan, yineleyici, kisinin kendini yapmaktan alikoyamadigi davranislar ya da zihinsel eylemlerdir.

52. OKB Kompulsiyonlar ise obsesyonun dogurdugu anksiyeteyi azaltmak amaciyla yapilir, gerçekle ilgisi yoktur, belirgin olarak abartilidir, geçici rahatlama saglar. Obsesyon ve kompulsiyonlar kisinin zamaninin harcanmasina, günlük islerin aksamasina, toplumsal ve mesleki islevselligin bozulmasina yol açar.

53. OKB Ortalama baslangiç yasi 20’li yaslardir. Yasam boyu yayginligi %2-3 dolayindadir. Çogu zaman sinsi baslar, süregen alevlenip yatisan bir gidisi vardir. Bu alevlenmeler stresle iliskili olabilir.

54. OKB/Etyoloji Dinamik Açiklama Savunma düzenekleri: Gerileme, yalitma, yapma-bozma, karsit tepki olusturma, ambivalans)

55. OKB/Etyoloji Serotonin ve dopamin düzensizlikleri. Bir bazal ganglion hastaligidir. Tourett’s hastaligi, Post ensefalitik Parkinson hastaligi gibi.???

56. OKB Klinik özellikleri: 4 ana belirti örüntüsü vardir. Bulasma (kontaminasyon): En yaygin görülenidir. Kisi idrar, diski, toz ya da mikrop bulastigini düsünür. Bu bulasmanin nesneden nesneye, insandan insana geçtigine inanir. Bunu yok etmek için yikama, temizleme eylemlerine girisir, ya da onlardan kaçinmaya çalisir.

57. OKB Klinik özellikleri: Kusku: Kisi bazi eylemleri yapmadigina, unuttuguna, ihmal ettigine inanir ( Kapiyi, muslugu, hava gazini açik biraktigi seklinde). Bunu kontrol etme kompulsiyonlari izler. Defalarca ocagi, kapiyi kapatip kapatmadigini kontrol eder. Cinsel ya da saldirgan eylem düsünceleri (çocugunu öldürecegi, cinsel tacizde bulunacagi düsünceleri gibi)

58. OKB Klinik özellikleri: Simetri-kuralcilik: Bazi durumlarin belli bir düzen içinde olmasini isteme biçimindedir. Yineleyen eylemler seklindedir (yemek yeme, yüz yikama gibi).

60. KÖTÜ PROGNOZ GÖSTERGELERI Çocuklukta baslangiç Bizar kompülsiyonlar Hastaneye yatis Major depresyonun eslik etmesi. Asiri deger verilmis inanislarin olmasi. II. Eksen bozukluklarinin (özellikle sizotipal) eslik etmesi

61. POSTTRAVMATIK STRES BOZUKLUGU Hemen herkeste ciddi bir sikintiya yol açabilecek stresli bir olayla karsilastiktan sonra ortaya çikan; travmatik olayin düslerde ve düsüncede tekrar tekrar yasanmasi, travmayi hatirlatan olaylardan ya da durumlardan kaçinma, duygusal tepkisizlik, otonomik asiri uyarilmislik hali, tetikte olma, irkilme ile giden bir klinik tablodur. Yayginlik %1-3 dolayindadir.