170 likes | 531 Views
UYKU BOZUKLUKLARI. UZM. DR. CAHİT ÖZER KASIM 2000. EPİDEMİYOLOJİ. Toplumun tamamına yakınının hayatının bir döneminde uyku sorunu olur. Buna karşın doğrudan uyku sorunu ile hekime başvuran hasta sayısı oldukça azdır.
E N D
UYKU BOZUKLUKLARI UZM. DR. CAHİT ÖZER KASIM 2000
EPİDEMİYOLOJİ • Toplumun tamamına yakınının hayatının bir döneminde uyku sorunu olur. • Buna karşın doğrudan uyku sorunu ile hekime başvuran hasta sayısı oldukça azdır.
Birinci basamağa başvuran hastaların üçte birinde zaman zaman uyku sorunları bulunmaktadır. Bunların da yaklaşık yarısı kronik problemlerdir.
TANIM • Uyku beynin dinamik bir fonksiyonudur. • Kişi uyandığında kendini bedensel ve ruhsal açıdan güne hazır, dinlenmiş hissediyorsa normal bir uyku uyuduğu söylenebilir. • Yetersiz ve kalitesiz uyku deneyimine “insomni” denmektedir.
Akut insomni • Uyku sorunu bir geceden birkaç haftaya kadar bir zamanla sınırlıysa akut insomni denir. • Uyku isteği,olumsuz duygu durumu,performans düşüklüğüne yol açar. • Belirgin yaşam stresleri • akut hastalıklar • gürültü, sıcak gibi çevresel etkenler • biyolojik ritmin bozulması
Kronik insomni • Uyku sorunu haftada en az üç gece oluyorsa ve bir ay süreyle devam ederse kronik insomni denir. • Halsizlik, isteksizlik, sinirlilik ve konsantrasyon güçlüğü • Kronik hastalıklar en sık nedendir.
İNSOMNİ NEDENLERİ • PSİKİYATRİK HASTALIKLAR • duygulanım boz.:depresyon, bipolar b., distimi • anksiyete boz.:YAB,PB,PTSB • şizofreni
MEDİKAL SORUNLAR • solunum:KOAH,AB • dolaşım:ASKH,KKY,HT • hormonal:MP,DM,HT,CS,AH • GIS:PU,GERD,IBD • GÜS:gebelik, üremi, BPH,İYE • nörolojik:D,D,D,epilepsi,tümörler • kas-iskelet:tüm ağrılı durumlar
İLAÇLAR • nikotin (sigara),alkol,kafein • dekonjestanlar, antidepresanlar,OKS,ß-bloker, ß-agonist, diüretik, tiroid hor.,aminofilin...
PRİMER UYKU BOZUKLARI • kötü uyku hijyeni • psikofizyolojik insomni • sirkadyen uyku bozukluğu • obstrüktif uyku apnesi sendromu • huzursuz bacak sendromu
TANI • SEMPTOMLAR • uykuya dalma güçlüğü • uykuyu sürdürme güçlüğü • sabah çok erken ve dinlenemeden uyanma • gün boyu halsizlik,güçsüzlük, sinirlilik, konsantrasyon güçlüğü
Sistem sorgulamasında her hastaya uyku durumu sorulmalı • toplam uyku süresinde oluşan görece artma ve azalmalar değerlendirilmeli • çevresel uyaranlar • kullandığı ilaçlar, alkol, sigara sorulmalı • ruhsal durum değerlendirilmeli • uyku güncesi önerilmeli • ayrıntılı FM ile olası sebepler araştırılmalı
TEDAVİ • Gün içine etkinin düzeyi, hastalık süresi, olacak beklentisine bağlı uykusuzluk • tedavi edilmeyen vakalar kronikleşir. • Altta yatan nedene yönelik tedavilere öncelik verilir. • Kısa etkili hipnotikler ön plandadır. • Uyku hijyeni önerileri yararlıdır.
FARMAKOLOJİK TEDAVİ • En sık benzodiyazepin res. agonistleri kullanılır. • Kısa dönem kullanım için uygundur. • Uykuyu başlatma,sürdürme ve derinleştirmede etkilidir. • Uzun etkililerde artık uyku olabilir. • Unutkanlık ve kötüye kullanım diğer yan etkileridir. • Kronik has., OSAD, kötüye kull.,hamileler
Antidepresanlar düşük dozlarda kullanılabilir. • Depresiflerde, psikotiklerde, madde bağımlılarında tercih edilirler. • Huzursuz bacak sendromunu kötüleştirir. • Difenhidramin, hidroksizin gibi antihistaminkler de kullanılır.
DAVRANIŞÇI TEDAVİ • Davranış, inanç ve duygu değişiklikleri ile olumsuzluklar ortadan kaldırılmaya çalışılır. • Gevşeme tedavisi: kas gevşetme, karın solunumu, meditasyon, hipnoz, görüntü-hayal gibi • Uyku kısıtlama:uyku güncesi tutarak kişinin uyuduğu kadar yatakta kalması sağlanır. Kısa dinlendirmeyen uykular yasaklanır. • Uyaran kontrol tedavisi: uyku hijyeni prensiplerine uyulması sağlanır. Uyuyamama ile yatağın özdeşleştirilmesi önlenmeye çalışılır.
BİLİŞSEL YAKLAŞIM • Uyku hakkındaki yanlış inanç ve duyguların saptanarak yerine doğruların koyulması amaçlanır.