1 / 45

DUYGUDURUM BOZUKLUKLARI

DUYGUDURUM BOZUKLUKLARI. Dr.Aslıhan Polat KOÜTF Psikiyatri AD. DSM-IV Sınıflandırması. Depresif Bozukluklar Majör Depresif Bozukluk Distimik Bozukluk BTA Depresif Bozukluk İkiuçlu Bozukluklar İkiuçlu bozukluk Tip I İkiuçlu bozukluk Tip II Siklotimik bozukluk BTA Duygudurum bozukluğu

jana
Download Presentation

DUYGUDURUM BOZUKLUKLARI

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. DUYGUDURUM BOZUKLUKLARI Dr.Aslıhan Polat KOÜTF Psikiyatri AD Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  2. DSM-IV Sınıflandırması • Depresif Bozukluklar • Majör Depresif Bozukluk • Distimik Bozukluk • BTA Depresif Bozukluk • İkiuçlu Bozukluklar • İkiuçlu bozukluk Tip I • İkiuçlu bozukluk Tip II • Siklotimik bozukluk • BTA Duygudurum bozukluğu • Genel tıbbi duruma bağlı • Madde kullanımın yol açtığı Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  3. DSM-IV Sınıflandırması • En son dönemi tanımlayan belirleyiciler • Hafif, orta, ağır • Psikotik • Süreğen • Katatonik • Melankolik • Atipik • Doğum-ardı başlangıçlı • Yineleyen dönemlerin gidişini tanımlayan belirleyiciler • Mevsimsel • Hızlı döngülü Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  4. ÇÖKKÜNLÜK (Depresyon) DÖNEMİ Çökkünlük, derin üzüntülü, bazen de hem üzüntülü hem bunaltılı bir duygudurumla birlikte düşünce, konuşma, devinim ve fizyolojik işlevlerde yavaşlama, durgunlaşma ve bunların yanı sıra değersizlik, küçüklük, güçsüzlük, isteksizlik, karamsarlık duygu ve düşünceleriyle belirli bir sendromdur. Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  5. Belirtiler ve Bulgular-1 • Genel görünüm ve dışa vuran davranış • Belirgin yüz çizgileri • Omuzlar çökük • Kendine bakımda azalma • Durgunluk, yavaşlama • Sıkıntı ve tedirginlik/yerinde duramama • Konuşma ve ilişki kurma • Alçak sesli ve yavaş konuşma • Mutizm (ağır durumlarda) • Duygusuz gibi görünme (Duygusal donukluk) Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  6. Belirtiler ve Bulgular -2 • Duygulanım • Çökkün duygudurum (derin üzüntü, iç acısı) • Sık ve kolay ağlama • Bunaltı (öz. sabahları) • Tedirginlik • Sinirlilik • İsteksizlik ve zevk alamama (Anhedoni) • Bilişsel yetiler • Bilinç açık • Ağır durumlarda uyuşukluk (stupor) • Yönelim tam • Dikkat ve konsantrasyonda azalma • Unutkanlık (psödodemans) Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  7. Belirtiler ve Bulgular-3 • Algı • Genelde olağan • Ağır durumlarda varsanılar (gn duygudurumla uyumlu), depersonalizasyon, derealizasyon • Düşünce süreci ve içeriği • Yavaşlamış • Çaresizlik, umutsuzluk, karamsarlık, suçluluk • Değersizlik (özsaygıda azalma) • Özkıyım düşünceleri • Ağır durumlarda sanrılar(duygudurumla uyumlu/uyumsuz) • Hipokondriyak uğraşlar ve bedensel yakınmalar Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  8. Belirtiler ve Bulgular-4 • Devinim • Psikomotor yavaşlama (retardasyon) • Aşırı tedirgin hareketlilik, yerinde duramama (psikomotor ajitasyon) • Bedensel ve fizyolojik belirtiler • Enerji azlığı, çabuk yorulma • Uyku bozukluğu • İştah değişikliği • Cinsel isteksizlik Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  9. Tanı (DSM-IV) • Çökkün duygudurum veya anhedoninin de içinde bulunduğu en az beş belirti • Sosyal ve mesleki işlevsellikte bozulma • En az iki hafta Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  10. Özel gruplar • Bedensel hastalıklarda çökkünlükler • Sıklıkla atlanır • Psikolojik belirtilere dayanarak tanı konur • Karamsarlık, sık ağlama, toplumdan çekilme • İleri yaşta çökkünlükler • Zor tanınır • Süreğen hastalarda ve özürlülerde sık • Özkıyım riski yüksek • Bunamayla karışabilir (psödodemans) • Ergen ve çocukluk dönemindeki çökkünlükler Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  11. Ayırıcı Tanı • İkincil Çökkünlükler • İlaçlar • Bedensel hastalıklar • Bunama • Yas • Şizofreni/Şizoafektif Bozukluk • İki uçlu Bozukluk • Alkol-madde kullanım bozuklukları • Bunaltı (anksiyete) bozuklukları • Yeme Bozuklukları • Uyum Bozuklukları • Kişilik Bozuklukları • Uzun süreli mutsuzluk Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  12. Çökkünlüğe Yol Açan İlaçlar • Antihipertansifler (reserpin, alfa-metil dopa, beta blokörler) • Doğum kontrol ilaçları • Kortikosteroidler • Benzodiazepinler • Histamin2 reseptör antagonistleri (simetidin, ranitidin) • Kemoterapötikler (vinkristin, vinblastin, prokarbazin, L-Asparginaz, amfoterisin B, interferon) • Psikoaktif maddeler (alkol-opiyat bağımlılığı, amfetamin-kokain kesilmesi) • Anabolik steroidler • Antipsikotikler • Kolinesteraz inhibitörleri Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  13. Çökkünlüğe Yol Açan Hastalıklar • İnme • Parkinson hastalığı • Multiple skleroz • Epilepsi • Huntington hastalığı • Kafa travması • Hiper/Hipotiroidi • Cushing sendromu • Hiperparatiroidizm • Addison hastalığı • Diabetes mellitus • Kanser (pankreas, orofarenks, meme ca) • HIV • Paraliz jeneral (sifliz) • Toksoplazmozis • Viral hepatit • Enfeksiyöz mononükleoz • Romatoid artrit • SLE • Pellegra • Pernisyöz anemi Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  14. Bunama • Tanıma yetisi bozuk • Afazi (İsimlendirememe) • Bir çaba içerisindedir Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  15. Yas • 2-6 ay sürebilir • Özsaygı korunur • Çevrede olup bitenlere olumlu duygulanım ile karşılık verebilirler • Psikomotor yavaşlama göstermez • Suçluluk duygusu yoktur • İntihar eylemleri çok seyrek Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  16. Şizofreni/Şizoafektif Bozukluk • Uzunlamasına hastalık öyküsü kesitsel klinik tablodan daha önemli. • Acayip davranış, duygudurumla uyumsuz sanrı/varsanılar, yapısal düşünce bozuklukları • Şizoafektif B: 2 haftalık non-afektif psikotik dönem • Post-psikotik çökkünlük • Katatoni Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  17. Alkol-madde kullanım bozuklukları • Detoksifikasyondan 1 ay kadar sonra, depresyon belirtilerinin düzelmesi beklenir Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  18. MANİ DÖNEMİ Mani, çökkünlük durumunun tam tersi, aşırı neşe, bazen de öfkeli, coşkulu bir duygudurum içinde düşünce, konuşma, devinimde hızlanma, benlik kabarması, aşırı güçlülük, büyüklük duyguları ve sanrıları ile belirli genel bir kabarma, taşkınlık, coşma ile giden bir dönemdir. Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  19. Belirtiler ve Bulgular-1 • Genel görünüm ve dışa vuran davranış • Canlı, çok hareketli, aşırı güvenli • Abartılı, renkli giyim • Öfkeli (irritabl) • Para harcama • Ağır durumlarda aşırı hızlanma yüzünden dağınık ve bitkin olabilir • Konuşma ve ilişki kurma • Yüksek sesli, hızlı ve artmış konuşma ( Lögore) • Daldan dala atlama (Düşünce uçuşması) • Basınçlı konuşma Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  20. Belirtiler ve Bulgular -2 • Duygulanım • Taşkın, coşkulu duygudurum • Coşku, aşırı neşe (öfori) • Bulaşıcı neşe • Oynak (labil) duygulanım • Sinirli, saldırgan(irritabilite) • Karma dönem (disfori) • Bilişsel yetiler • Bilinç açık • Aşırı yorgunluk ve beslenememeye bağlı konfüzyon olabilir • Yönelim tam • Spontan dikkat artar, iradi dikkat azalır Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  21. Belirtiler ve Bulgular-3 • Algı • Yanılsamalar artar • Ağır durumlarda varsanılar (gn duygudurumla uyumlu) • Düşünce süreci ve içeriği • Hızlanmış ve artmış • İyimser, coşkulu • Fikir uçuşması • Clang çağrışım (uyaklı konuşma) • Benlik kabarması (grandiyozite) • Sanrılar(duygudurumla uyumlu/uyumsuz) Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  22. Belirtiler ve Bulgular-4 • Devinim • Psikomotor hızlanma • Taşkınlık (eksitasyon) • Nadiren katatoni • Bedensel ve fizyolojik belirtiler • Enerji artışı • Uyku bozukluğu (ihtiyaçta azalma) • İştah değişikliği (artar ancak kilo verebilir) • Cinsel istekte artış Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  23. Tanı • Taşkın ya da kabarmış duygudurumun da içinde bulunduğu en az dört belirti (duygudurum irritabl ise beş belirti) • Sosyal ve mesleki işlevsellikte bozulma • En az bir hafta (hastane yatışı gerekliyse daha kısa) Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  24. Ayırıcı Tanı • Şizofreni • Şizoafektif Bozukluk • Yalancı psikoz • Toksik-organik nedenlere bağlı ruhsal bozukluklar • Dikkat eksikliği hiperaktivite ya da davranım bozuklukları • Alkol-madde kullanım bozuklukları • Kişilik Bozuklukları Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  25. Şizofreni • Acayip davranış, duygudurumla uyumsuz sanrı/varsanılar, yapısal düşünce bozuklukları • Schneider belirtileri(düşünce okunması/sokulması) • Katatoni • Sinsi başlangıç • Uzunlamasına hastalık öyküsü kesitsel klinik tablodan daha önemli. • Karma episodla daha çok karışır Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  26. Şizoafektif Bozukluk • Uzunlamasına hastalık öyküsü kesitsel klinik tablodan daha önemli. • İki haftalık non-afektif psikotik dönem Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  27. Yalancı Psikoz • Deliliği oynama, abartma • Akut ruhsal travmayı takiben • Hızlı yatışır Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  28. Toksik-organik nedenlere bağlı ruhsal bozukluklar • İlaç öyküsü (alkol, kokain, amfetamin, steroid,LSD, anti-tbc, fensiklidin, halusinojenler kullanımı veya kesilmesi) • Deliryumda bilinç, yönelim ve algı bozukluğu baskındır. Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  29. Dikkat eksikliği hiperaktivite ya da davranım bozuklukları • DEHA veya DB tanısı almış ergenlerde takipte dikkat. • Uykuda azalma, güven artışı, büyüklük düşünceleri nadir. Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  30. Alkol-madde kullanım bozuklukları • İkiuçlu bozuklukla %50 ya da daha yüksek komorbidite. Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  31. Kişilik Bozuklukları • Hızlı döngülü duygudurum bozukluğu olan genç kadınlarda sınırda (borderline) kişilik bozukluğu tanısı sık. • Haz yönelimli ve riskli davranışlar antisosyal kişilik bozukluğuyla karışabilir. • İkiuçlu bozukluk ve kişilik bozukluğu komorbiditesi sık. Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  32. Tanımlar-1 • İkiuçlu Duygudurum Bozukluğu Tip I • Manik ya da karışık epizod geçirmiş olma • İkiuçlu Duygudurum Bozukluğu Tip II • Depresif ya da hipomanik epizod geçirmiş olma • Tekuçlu (yineleyici) Çökkünlük Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  33. Tanımlar-2 • Hızlı döngülü İkiuçlu Bozukluk • Yılda en az 4 episod • Hipotiroidi, uzun süreli/yüksek doz antidepresan kullanımı risk faktörü • Kadınlarda daha sık Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  34. Tanımlar-3 • Distimik Bozukluk • En az iki yıl hafif çökkünlük • İki aydan uzun iyilik hali yok • Çifte Depresyon (distimi+depresyon) • Siklotimik Bozukluk • Hafif ve kısa süren çökkünlük ve taşkınlık durumları • En az iki yıl • İki aydan uzun iyilik hali yok Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  35. Sıklık ve Yaygınlık-1 • En sık ruhsal bozukluk: Ruhsal çökkünlükler • Dünya Sağlık Örgütü: • Ruhsal çökkünlükler en acil 4. halk sağlığı sorunu • Yeti yitimine yol açma açısından birinci • Bütün özkıyımların %50-70’i duygudurum bozukluğuna bağlı • Çökkünlüklerin %40’ı uygun tedavi görmekte Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  36. Sıklık ve Yaygınlık-2 Yaşam boyu yaygınlık • Çökkünlük: %9-20 (K:%10-25; E:% 5-12) • Distimi:%6 • İkiuçlu Bozukluk Tip I: %1 (K=E) • İkiuçlu Bozukluk Tip II:%0,5 • Siklotimi: %0,4-1,0 Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  37. Çökkünlük için Risk Faktörleri • Kadınlar • Gençler • Sosyoekonomik durumu düşük olanlar • Evli olmayanlar • Ailesinde MDB öyküsü olanlar • Büyük kentlerde yaşama • Güvenilebilecek bir arkadaş olmaması (kadınlarda daha önemli) • Yaşam olaylarına bağlı zorlanmalar • Erken yakın kaybı ve tahripkar bir ortamda büyüme • Irk ve etnik grup, MDB riski taşımazlar Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  38. Çökkünlükte ve Tekuçlu Bozuklukta Gidiş ve sonlanış-1 • Sinsi başlangıç • Bedensel yakınmalar, halsizlik, iştahsızlık • Psikiyatri-dışı başvuru • Tedavisiz özkıyım oranı %15 (psikotikse x5) • İlk episod sonrası tekrarlama %50-60, ikinciden sonra %70, üçüncüden sonra %90. • İki episod sonrası süreğenleşme %10-20. • Ortalama episod süresi 6 ay. • İzlemde %20 ikiuçlu bozukluğa dönüşür Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  39. Çökkünlükte ve Tekuçlu Bozuklukta Gidiş ve sonlanış-2 • Olumlu Gidiş Göstergeleri • Hastalık öncesi iyi işlevsellik • Olumlu aile, iş ve uğraşı olanakları • Erken tedavi • Seyrek hastalık, uzun iyilik dönemleri • Kısa çökkünlük dönemleri • Olumsuz Gidiş Göstergeleri • Kişilik bozukluğu • İleri yaş • Alkol-madde kullanmı • Ektanılar • Olumsuz çevre koşulları • Sık yineleme • Psikotik belirtiler • Çifte depresyon • İyileşme çabasının olmaması Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  40. Manide ve İkiuçlu Bozuklukta Gidiş ve sonlanış-1 • Ani başlangıç • Ortalama 4-6 hafta sürer • Tek episodla kalma olasılığı çok düşük • 20li yaşlarda başlangıç • 60 yaş üstü başlayanlarda organisite? • Kalıntı belirtiler ve komorbidite (bunaltı boz, yeme boz, alkol-madde) yinelemenin en güçlü yordayıcısı • Yaşam boyu özkıyım %50 (yarısı çökkünlük döneminde)-ölümle sonuçlanan %15 Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  41. Manide ve İkiuçlu Bozuklukta Gidiş ve sonlanış-2 • Olumlu Gidiş Göstergeleri • Mani dönemlerinin baskın olması • Tedavi uyumu (hasta ve ailesi) • Olumlu aile, iş ve uğraşı olanakları • Erken tedavi • Uzun iyilik dönemleri • Ailede düşük duygu dışavurumu • Olumsuz Gidiş Göstergeleri • Erken başlangıç • İleri yaş • Ara dönemlerde kalıntı belirtiler • İlk episodun mani ya da karma dönem olması • 10’dan fazla mani dönemi • Karma dönemler • Çökkünlük dönemlerinin uzun sürmesi • Hızlı döngülülük • Alkol-madde kullanmı • Ektanılar • Olumsuz çevre koşulları • Sık yineleme • Psikotik belirtiler • Kişilik bozukluğu • İyileşme çabasının olmaması • Ailede yüksek duygu dışavurumu • Ailede madde kullanm öyküsü Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  42. Etiyoloji-1 Çökkünlük • Biyolojik Etkenler • Kalıtım • %30-40 genetik geçiş • risk x2-3 • Beyin görüntüleme • Endokrin dizge • Hipotalamus-hipofiz-böbreküstü bezi Ekseni • Hipotalamus-hipofiz-tiroid bezi Ekseni • Biyokimyasal etkenler • Nörofizyolojik çalışmalar • Ruhsal-Toplumsal Etkenler • Premorbid kişilik • Psikanalitik görüş • Bilişsel görüş • Davranışçı görüş Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  43. Etiyoloji-2 İkiuçlu Bozukluk • Kalıtım • %45-75 genetik geçiş • ikiuçluriski x8-18, tekuçlu riski x2-10 • Beyin görüntüleme • Endokrin dizge • Hipotalamus-hipofiz-böbreküstü bezi Ekseni • Hipotalamus-hipofiz-tiroid bezi Ekseni • Biyokimyasal etkenler • Nörofizyolojik çalışmalar Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  44. KAYNAKLAR • Ruh Sağlığı ve Bozuklukları O.Öztürk & A.Uluşahin, 2008 • Comprehensive Textbook of Psychiatry Sadock & Sadock, 2005 • Textbook of Mood Disorders Stein, Kupfer & Schatzberg, 2006 Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

  45. Katıldığınız için teşekkürler Dr.Aslıhan Polat, KOÜTF Psikiyatri AD

More Related