Geopolityka z perspektywy europejskiej

1. Geopolityka z perspektywy europejskiej integracja, geopolityka, potęgi

2. profesor w University of British Columbia, Vancouver • Autorka książki: Geopolitics Reframed: Security and Identity in Europe's Eastern Enlargement (New Visions in Security) • Palgrave Macmillan, 2007 Merje Kuss

3. Rozszerzenie Unii pokazało, że istnieje „wpływ geografii na polityczny charakter państw, ich historii, instytucji oraz przede wszystkim – relacji z innymi państwami” • Dystans w sensie geograficznym może pomóc zrozumieć znaczenie dystansu między państwami w sensie politycznym • Hay, W., A Preliminary Reckoning: Prospects for US-European Relations after Iraq, „Watch on the West”, 4 (1). Online. http://www.fpri.org/ww/0401.200304.hay.useuropepostiraq.html

4. 20-22 listopada 2002: uroczystość przyjęcia nowych członków do NATO: • Bułgaria • Estonia • Litwa • Łotwa • Rumunia • Słowacja • Słowenia Timothy Garton Ash pisze artykuł: Love, Peace and NATO – jak podsumowanie szczytu: NATO stało się europejskim ruchem na rzecz pokoju

5. Bruce Jackson, szef US Committee on NATO, lobbującej na rzecz rozszerzenia: Dzisiaj wszystkie państwa na wschodzie, związane są z Europą mocniej niż kiedykolwiek. Demokracja ma wyjątkową okazję, by przejąć nad nimi kontrolę od Północy, po cały basem Morza Czarnego • Pani Prezydent Łotwy: Vaira Vike-Freiberga: oto udziałem nowych członków stanie się słoneczny blask wolności i praw, które NATO tak długo chroniło.

6. przesunięcie geopolitycznego myślenia w stronę kultury i tożsamości • w podejmowaniu decyzji politycznych, szczególnie o wymiarze globalnym coraz mniejsze znaczenie będą miały czynniki stricte geograficzne, przestrzenne • jest to odejście od geopolityki jako polityki wobec terytoriów i zasobów

7. Mimo tego optymistycznego podejścia zaobserwować można odradzanie się przestrzenności, jakiejś formy „nowego regionalizmu”, który wyraża się w takich sformułowaniach, jak: „wewnątrz-na zewnątrz; centrum-peryferia, centrum-obrzeża Przykłady: • dyskusja na temat Europejskiej Polityki Sąsiedztwa • konferencja „Wspólna wizja na rzecz wspólnego sąsiedztwa”, która odbyła się w maju 2006 roku w Wilnie

8. Wychodzenie ponad geograficzne ograniczenia jest definiowane przy wykorzystaniu geografii. Jak stwierdzał w 2002 roku Vaclav Havel: Europa zawsze była i pozostaje jednym, niepodzielnym organizmem politycznym, wewnętrznie zróżnicowanym, o skomplikowanej strukturze. To nie jest tylko kwestia geografii, koncentracji wielu mniej lub bardziej spokrewnionych ludzi. Tysiące lat wspólnej historii, przeżyte w różnych wielonarodowych cesarstwach, przemieniły Europę w jeden duchowy region, połączony przez tak wiele politycznych powiązań, że wyklucza to jakiekolwiek ryzyko dezintegracji

9. Zasadnicza aktywność w wewnętrznej europejskiej geopolityce polega przede wszystkim na aspiracjach, dążeniach i efektach działań krajów Europy Środkowej w byciu zaliczonymi do Zachodu – „powrót do Zachodu” (return to the West) • pokrywa się z tezą Huntingtona – o podziałach geograficznych, które wynikają z podziałów kulturowo-cywilizacyjnych; kultura i tożsamość narodowa staje się w tym ujęciu podstawową siłą w polityce światowej

10. Huntington sugerował rozszerzenie NATO i UE na wschód. Bo „Europa kończy się tam, gdzie kończy się Zachodnie Chrześcijaństwo, a zaczyna Islam i Prawosławie”. • NATO zaczyna być postrzegane nie jako terytorialna wspólnota polityczna, ale nietyretorialna wspólnota wartość • Volker Rühe (minister obrony Niemiec), “The new NATO is opening up eastward. It is not a question of expanding or extending spheres of influence . . . . It is a question of opening up the Atlantic Alliance to sovereign, democratic, and free-market nations.”

11. W takim ujęciu następuje połączenie tożsamości i bezpieczeństwa. To nie sama przynależność do NATO nas chroni, tylko do wspólnego systemu wartości • W formowaniu, przefromulowywaniu europejskiej geopolityki ogromną rolę odegrało to, że bardzo wielu polityków w Europie Środkowej było intelektualistami o znacznym dorobku • Podejmowali intelektualny wysiłek zdefiniowania Europy w taki sposób, by niejako oczywiście znalazło się tam miejsce dla Europy Środkowej