Przegląd regulacji europejskich w sprawie reklamy usług adwokackich

1. Przegląd regulacji europejskich w sprawie reklamy usług adwokackich Adwokat Magdalena Matusiak-Frącczak

2. Omawiane regulacje • Austria • Belgia • Francja • Hiszpania • Luksemburg • Niemcy • Szwajcaria

3. AUSTRIA • Adwokat reklamuje się jakością swoich usług  • Zasada: reklama jest dozwolona • + wyjątki

4. BELGIA • 2 uregulowania – osobne dla OBFG (od 2001) i OVB (od 1999) • Reklama funkcjonalna/osobista, zakaz akwizycji; • Zasada: reklama jest dopuszczalna + ograniczenia; • Zakaz reklamy porównawczej; • Dziedziny preferowane/specjalizacja; • Regulamin izbowy  obowiązek notyfikacji/autoryzacji; • Szczególne uprawnienia dziekanów.

5. FRANCJA • Reklama funkcjonalna/osobista; zakaz akwizycji; • Bardzo ograniczone środki reklamowe  uregulowanie przypominające polskie przepisy o informacji; • Notyfikacja projektu reklamy Radzie; • Szczególne uregulowanie ws. papieru firmowego; • Dziedziny preferowane/specjalizacja; • Informowanie Rady o stronie internetowej i domenie; • Odwołanie do bloga/portalu społecznościowego.

6. HISZPANIA • Zasada: reklama jest dopuszczalna + wyjątki; • Zakaz reklamy porównawczej, obiecywania wyników, przechwalanie się

7. LUKSEMBURG • Reklama funkcjonalna/osobista; • Zasada: reklama jest dopuszczalna + wyjątki; • Uregulowanie dotyczące stron internetowych; • Dziedziny preferowane (max. 5);

8. NIEMCY • Zasada ogólna: reklama jest dozwolona + wyjątki; • Dziedziny preferowane/specjalizacje; • Przykłady z orzecznictwa: • Użycie ustawowo chronionej nazwy, jak np. zawodu, jako domeny internetowej dozwolone jest tylko osobom, które należą do tego zawodu lub samorządu; • Utrzymywanie tzw. gorącej linii (czy telefonu zaufania) poradnictwa prawnego, przy pomocy której adwokat może anonimowo udzielać porad prawnych, jest dopuszczalne; • Dopuszczalne jest umieszczenie na stronie internetowej formularza kontaktowego, przy pomocy którego klient może przedstawić problem prawny; • Określenia takie jak „Specjalistyczne adwokackie wykształcenie do prowadzenia spraw...”, czy „Certyfikowany uczestnik szkolenia adwokackiego do spraw ...”, itp. są niedopuszczalne z powodu ryzyka wprowadzania w błąd;

9. NIEMCY • Przykłady z orzecznictwa: • W orzecznictwie sporne jest reklamowanie się przy użyciu sformułowań, jak „dopuszczony do występowania przed Landesgericht i Oberlandesgericht”; • Dopuszczalne jest używanie nazwy fantazyjnej w przypadku kancelarii utworzonej na zasadach spółki partnerskiej; • Dopuszczalne są ogłoszenia prasowe ze wskazanymi cenami sztywnymi świadczenia usług; • Reklama na złotych stronach w rubryce adwokat-specjalista jest dopuszczalna tylko dla adwokatów-specjalistów;

10. NIEMCY • Przykłady z orzecznictwa: • Przy czynnościach pozasądowych można odstąpić od stosowania przepisów o cenach, jak długo wynagrodzenie pozostaje w odpowiednim stosunku do usługi, działania i odpowiedzialności zawodowej adwokata. Z tego powodu, reklama zawierająca cenę ryczałtową za pierwszą poradę jest niedopuszczalna; • Reklama z użyciem opłat zryczałtowanych nie jest dozwolona, kiedy wysokość opłat dla poszczególnych przypadków doradztwa została ustalona dowolnie; • Niedopuszczalne jest takie ukształtowanie nazwy domeny internetowej, aby używać w niej nazwy branży, np. www.immobilienanwalt.de; • Reklama z ogólnym, nieograniczonym odwołaniem „Na życzenie możliwe są wizyty domowe” jest – w szczególności jeżeli taka oferta jest w sposób szczególny uwidoczniona – niedopuszczalna;

11. SZWAJCARIA • Ogólne dopuszczenie reklamy; • Reklama powinna być powściągliwa (Bundesgericht, 2013 r.);

12. WYROK TSUE • Wyrok Trybunału z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie C-199/09 Société fiduciaire nationale d’expertise comptable v. Ministre du Budget, des Comptes publics et de la Fonction publique, Zb. Orz. 2011, s. I-2551: • Artykuł 24 ust. 1 dyrektywy 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. dotyczącej usług na rynku wewnętrznym należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on przepisom krajowym, które całkowicie zakazują przedstawicielom zawodu regulowanego, takiego jak zawód eksperta księgowego, podejmowania działań akwizycyjnych. •  z tego powodu Francja pracuje nad przepisami znoszącymi zakaz akwizycji w stosunku do adwokatów.

13. WYROK TSUE • 24. Tytułem wstępu należy zauważyć, że art. 24 dyrektywy 2006/123, zatytułowany „Informacje handlowe dostarczane przez zawody regulowane”, określa dwa obowiązki państw członkowskich. Po pierwsze, jego ust. 1 wymaga, aby państwa członkowskie zniosły wszelkie całkowite zakazy dotyczące informacji handlowych dostarczanych przez zawody regulowane. Po drugie, ust. 2 rzeczonego artykułu zobowiązuje państwa członkowskie do zapewnienia zgodności informacji handlowych dostarczanych przez zawody regulowane z zasadami dotyczącymi wykonywania zawodu, zgodnymi z prawem Unii i odnoszącymi się w szczególności do niezależności, godności i uczciwości zawodowej, a także do tajemnicy zawodowej – w sposób odpowiadający szczególnemu charakterowi każdego zawodu. Rzeczone zasady dotyczące wykonywania zawodu muszą być niedyskryminacyjne, uzasadnione nadrzędnymi względami interesu ogólnego i proporcjonalne.

14. WYROK TSUE • 29. Zarówno z celu tegoż art. 24, jak i z kontekstu, w jaki się on wpisuje, wynika, że, jak słusznie podnosi Komisja Europejska, zamiarem prawodawcy unijnego było nie tylko zniesienie stosowania całkowitych zakazów dotyczących informacji handlowych dla członków zawodów regulowanych w jakiejkolwiek formie, lecz również zniesienie zakazu wykorzystywania jednej lub kilku form informacji handlowej w rozumieniu art. 4 pkt 12 dyrektywy 2006/123, w szczególności takich jak reklama, marketing bezpośredni lub sponsorowanie. Ze względu na przykłady zawarte w motywie 100 wskazanej dyrektywy za całkowite zakazy wykluczone przez art. 24 ust. 1 owej dyrektywy należy również uważać zasady dotyczące wykonywania zawodu zakazujące dostarczania w jednym lub kilku środkach przekazu informacji dotyczących usługodawcy lub jego działalności.

15. WYROK TSUE • 41. Należy stwierdzić, że zakaz akwizycji taki jak przewidziany przez rzeczony art. 12‑I jest zakreślony szeroko, ponieważ zabrania wszelkiej działalności akwizycyjnej, niezależnie od jej formy, treści lub zastosowanych działań. Zakaz ten obejmuje więc wykluczenie wszelkich środków komunikacji umożliwiających realizację tej formy informacji handlowej. •  Jednakże, […] przepisy będące przedmiotem sprawy przed sądem krajowym całkowicie zakazują jednej formy informacji handlowej i z tego względu wchodzą w zakres stosowania art. 24 ust. 1 dyrektywy 2006/123. Są one zatem niezgodne z tą dyrektywą i nie mogą być uzasadnione na mocy art. 24 ust. 2 dyrektywy 2006/123, nawet jeśli są one niedyskryminacyjne, oparte na nadrzędnym względzie interesu ogólnego i proporcjonalne.

16. WNIOSKI: • Zakres uregulowań: • szczegółowy; • ogólne sformułowanie i pozostawienie doprecyzowania orzecznictwu. • Sposób uregulowania: • ogólne dopuszczenie reklamy i określenie wyjątków (zasada w Europie); • ogólne zakazanie reklamy i określenie wyjątków. • Problemy do uregulowania: • reklama adwokata • reklama samorządu

17. WNIOSKI: • Zakres uregulowania: • reklama a informacja; • reklama a relacje z opinią publiczną(tylko reklama, czy też formy informacji - szyldy, ogłoszenia prasowe, papier korespondencyjny, wizytówki, strony internetowe, blogi, portale społecznościowe); • Jednolite podejście: • zakaz akwizycji; • zakaz płacenia za przysyłanie klientów; • zakaz używania osób trzecich do omijania ograniczeń w reklamie; • reklama porównawcza;

18. WNIOSKI • Kwestia specjalizacji: • czy można podawać specjalizacje? Specjalizacja/dziedziny preferowane  odrębne przepisy w sprawie certyfikowania specjalizacji; • ile specjalizacji można podać? • Czy rynek zmusi adwokatów do reklamy? • Jeśli nie rynek, to Unia Europejska