پرورش شترمرغ

1. پرورش شترمرغ Director MehranMohammadikhah آبانماه 1390 به نام خدا

2. The Ostrich

3. تاريخچه بيش از يك ميليونسال پيش شتر مرغهاي امروزيدركمربندوسيعيكه از اسپانيادر غربآغازو در طولكرانه هايشماليدرياي مديترانهامتداديافتهو به چين در شرق ختمميشود ,تنها يك ميليونسالاززمانيكه شترمرغهابهافريقا مهاجرتكرده و در شمال شرق,جنوب ‏اينقارهاقامتگزيدهاندميگذردتوجه انسان به شتر مرغها ,محصولاتآن تقريبا به 7500 سال پيش برميگردد.

4. اولين اثر كه حاكي از وجود شترمرغ درصحرا بود سنگ منقوشي مي باشد كه شكار شترمرغي را توسط يك پلنگ يا يوزپلنگ به تصوير كشيده استدرحدود 5500 سال قبل از ميلاد ) • مصريان باستان از پرهاي متقارن شترمرغ به عنوان سمبل عدالت واز تخمهايش براي مصارف دارويي استفاده مي كردند . • فرعون از بادبزن ساخته شده از پرهاي شترمرغ در سفرهايش به سرزمينهاي دور استفاده مي كرد • در تاريخ اساطيري يونان نيز شترمرغ قبل از پيدايش ارابه جايگاه خاصي را به عنوان حيوانات باربر به خود اختصاص ميدهند

5. بيشه نشينها از تخم هاي خالي شترمرغ براي حمل و نگهداري آب استفاده مي كردند • تورات كهن از شترمرغ به عنوان موجودي خشن ياد مي كند در اين كتاب مقدس ذكر شده كه شترمرغها در خانه ها و كاخهاي بياباني زندگي مي كنند كه آنها نسبت به فرزندانشان رفتاري بس خشونت آميزتر از گرگها اعمال مي دارند . • در سالهاي نه چندان دور سلحشوران انگليسي مجبور به استفاده از پرهاي شترمرغ جهت تزئين كلاههاي خود شدند . • كارآگاهان از پرهاي شترمرغ براي ظاهر نمودن اثر انگشت استفاده مي كردند .

6. اولين جوجه كشي مصنوعي در سال 1857 در الجزاير • ازسال1377واردکشورشده است . تحمل30- درجه در اردبیل تا50+درجه در زابل رادارد . • استانهای تهران ، مرکزی ، اصفهان ، فارس ، خراسان رضوی ، همدان وسمنان بیشترین جمعیت پرورشی رادارند .

7. محسنات و برتری شترمرغ • سازگاری با شرایط نا مساعد بیابانی و تولید محصولات باارزش • شترمرغ دارای گوشت قرمز با کلسترول پائین وعدم انتقال بیماری مشترک • توانایی بیش از(41%) شترمرغ در استخراج انرژی نسبت به سایر طیور • سرمایه گذاری کم برای تاسیسات ونگهداری

8. صفات برجسته : • شتر مرغ ها به طبقه پرندگان تعلق دارند و يكي از پنج زير راسته متعلق به راسته سينه پهنان محسوب ميشوند . مشخصه اصليآنها عدم قدرت پرواز است كه به علتنقص در استخوان سينه ميباشند . • مشخصات شترمرغ : • ارتفاع شتر مرغ 220- 280 سانتیمتر و طول عمر40-50 سال است . • تولید تخم درسال50 - 70 عدد و متوسط تولیدجوجه 15- 30 قطعه در سال • سن بلوغ درنر 24 ماهگی وتولیدمثل 30 ماهگی صورت می گیرد . • درماده ها سن بلوغ 18 ماهگی وتولید مثل 24 ماهگی صورت می گیرد . • دوره هچرینگ 3 روز است .

9. استخوانهاي ترقوه در اين حيوانات كاملاَ از بين رفته و هردو استخوان شرم گاهي رشد كرده و روده ها را در بر ميگيرند . جالب توجه است كه نوك اين پرنده از 13 استخوان مجزا تشكيل شده كه به وسيله پوست محكم خارجي كنار هم قرار گرفته اند چنين ساختاري قرمز شدن منقار را در طول فصل جفت گيري تسهيل ميسازند

10. فیزیولوژی دستگاه گوارش : • دهان • مری (شتر مرغها چینه دان ندارند ) • پیش معده (آنزیمها واسید از آن ترشح وروی غذا اثر می کنند ) • سنگدان (عضوی بزرگ با وزن 2 کیلو گرم ) • روده باریک • سکوم • روده بزرگ • کلواک

12. رفتارهاي توليد مثلي : • در شروع دوران توليد مثل شتر مرغ هاي يك تا دوساله در اجتماعات مشخص توليد مثلي توسط والدينشان رانده ميشوند . • مرحله بعدي جنگهاي تشريفاتي است

13. محصولات : الف )چرم : شتر مرغامروزبه عنوانبا ارزشترينمحصول اي حيوان مورد توجهميباشد ازپوست شتر مرغ چرميبا كيفيتبالا و قابل قياسباچرم تمساح وفيلبدستميآيدچرمشترمرغنرم بوده و وجه تشخيص آن وجود نقاط مربوط بهفوليكول هايساقه پر مي باشد .

14. ب ) گوشت : گوشتشترمرغ يكي ازكم چربي ترين نوع گوشت قرمز موجودميباشدو خواص آنعبارتند : 1ـ كم چربيبودن(فيله يااستيك : كمتراز 1/1 درصد 2ـپايين بودنميزان كلسترول (در حدود 600 ميلي گرم در هر كيلو ). 3ـبالابودنميزانپروتئينبيش از20% 4ـواكنشمطلوب نسبت بهادويه جات . بيشترينگوشت قابلاستفاده از لحاظتجارياز پاهاي شترمرغبه دست ميآيد

15. ج) پر: پرهايشترمرغ4 مرحله تكامليراطي مي كند : 1ـكركهايپساز بيرون آمدن ازتخم 2ـپرهاي زمانجوجهگي 3ـپرهايدورانجواني 4ـپرهايدوران بلوغ .

16. اطلاعات توليد مثلي

17. تغذيه : • گردن بلندوچشمان تيزبين ، شتر مرغراقادر بهيافتنبيمهرگان كوچكي نمودهاستكه جيره غذايياشراتكميلمينمايد • شتر مرغهاهمهچيزخوار بوده وغذاهاي با كيفيتبالاراانتخاب و سريعاَجهترشد ، سوخت وساز نمودهو مقداريرا نيز برايمواقعخشكساليذخيره مينمايند . • شتر مرغ زمانزيادي از روز را جهت يافتن غذاي خودصرفميكنند • معمولاَ تغذيه در حالتايستادهو يا در حال قدم زدن شتر مرغانجام ميشود • تغذيهيكنوع عمل چيدن استكهبه وسيله آنعلوفهتوسط منقار كندهميشود • در طولماه هاي تابستانمعمولاَ تغذيه بينساعت7تا9صبح و 18تا20عصرانجام ميگيرد

18. تغذیه • 60%مواد گیاهی • تغذیه در حیات وحش شامل 15%میوه ها وبقولات • 25%ّ پستانداران کوچک ودانه غلات و... • جنبه های ویژه تغذیه شترمرغ : • وجود فلور باکتریایی در روده بزرگ وسکوم • طویل بودن این بخشها (بیش از 15متر درشترمرغ بالغ ) • ماندگاری طولانی غذا در دستگاه گوارش (حدود 40ساعت) • توانایی هضم جیره بابیش از50%فیبر خام را دارند . • طبق آزمایشات انجام شده توسط swart وهمکاران برروی شترمرغهای درحال رشد نتیجه گیری شد که آنها میتوانند بیش از 76%از انرژی متابولیسمی مورد نیاز خود را از شکستن سلولز بدست آورند .

19. ارتباط رشد بامصرف غذا : • تغذیه شتر مرغهای پرواری با غذای کنسانتره ای باعث رشد بسیار سریع از سن 4-1 ماهگی می گردد ولی ممکن است دفرمه شدن پا خصوصا ً مفاصل را به دنبال داشته باشد . • غذای مصرفی شتر مرغ بستگی به وزن پرنده ومیزان انرژی موجود در جیره دارد. • شتر مرغها بازده تبدیل غذایی بالایی در 210 روز اول زندگی دارند وبعد از 330 روزگی بازدهی غذایی کاهش می یابد .

20. جدول متوسط غذای مصرفی روزانه شتر مرغها در دوران مختلف زندگی

21. میزان احتیاجات مواد مغذی • انرژی : • بر اساس تحقیقات cilliersوهمکاران بر روی دسته های 5تایی شترمرغها : • ارزش MEخوراک برای شترمرغها 41%بیشتر از سایر طیور است. • در مقایسه با خروسها شترمرغها توانایی بالاتری درهضم جیره های با نشاسته بالا وفیبر بالا دارند . • بخش عمده ای از انرژی بصورت اسیدهای چرب فرار جذب شده از روده بزرگ حاصل می شود . • ارزش انرژی متابولیسمی برای جیره های پایانی وجیره های مولدین باید • نسبتا” پایین باشد

22. جدول احتیاجات مواد مغذی شترمرغها درسنین مختلف

23. فیبر خام : • بخش پسین دستگاه گوارش محیط مناسبی برای تخمیر میکرو فلورهای موثر برروی فیبر خام فراهم میکند . • در جیره استارتر حداکثر مقدار مصرف آن 7-5%است وبا رشد میکروفلور هایدستگاه گوارش تا17هفتگی درصد هضم فیبر خام رشد تصاعدی وسپس ثابت می شود.

24. مواد معدنی و ویتامینها :مهمترین عناصر معدنی در جیره کلسیم و فسفر است و تحقیقات نشان میدهد که افزایش کلسیم عناصر منگنز و روی را از دسترس پرنده خارج کرده وباعث دفرمه شدن پا ودر شتر مرغهای تخمگذار کاهش تخمگذاری وجوجه درآوری میشود. ویتامینهای AوBوٍE مهمترین در جیره جوجه های جوان ومولدین میباشد .نمک برای تامین عناصر NaوCl وتعادل الکترولیتها ضروری است وحداکثر مقدار مصرف آن در جیره باید 0.5درصد باشد .

25. تنظیم جیره : • تنظیم ترکیبات جیره بستگی به سیستم مدیریتی دارد که ممکن است به صورت متراکم ، نیمه متراکم وباز باشد . • برای تنظیم جیره باید حداقل چهار نوع جیره مجزا شامل:جیره آغازین (3-0ماهگی) جیره رشد (11-3ماهگی )،جیره پایانی (14-11ماهگی )و جیره تولید مثلی در نظر گرفت . • غذای شترمرغهای جوان نسبت به بالغین بایستی از قابلیت هضم آسانتر و انرژی و پروتئین بالاتری برخوردار باشد . • خوش طعمی در تحریک هضم ومصرف خوراک ضروری است .

26. آب آشامیدنی :آزمایشات Lavyوهمکاران برای مقدارآب مصرفی شترمرغها نشان داد که :این پرندگان مقاومت بالایی نسبت به کم آبی دارند . ادرارسفید رنگ نشان دهنده کمبود آب است .مقدار آب مصرفی به آب وهوا وماده خشک جیره بستگی دارد .به طور متوسط به ازای هر گرم ماده خشک مصرفی 2.3گرم آب احتیاج دارد .سنگریزه:درپرورش در محیط بسته برای هضم بهتر غذا دراختیار شترمرغها قرار می گیرد.سنگریزه زیاد اگر در اختیار جوجه ها ی جوان قرار گیرد سبب یبوست می گردد .

27. تغذیه جوجه شترمرغ :

28. کیسه زرده منبع غذایی برای 6-4هفته اول زندگی جوجه ها باوجود کیسه زرده درروزهای اول بهتر است غذا وآب در اختیار جوجه ها قرار گیرد ولی مصرف غذا به مقدار زیاد باعث عدم جذب کیسه زرده وتلفات می شود .مهمترین مشکل تغذیه ای تا سن 2ماهگی برای جلوگیری از خوردن اشیای اطراف ویبوست بهتر است از کف سیمانی یا توری استفاده شود .غذادهی باید 2بار در روز باشد وغذا به صورت آردی وبهتراست از برگ علوفه استفاده شود .برای تشکیل فلور میکروبی در روزهای اول بهتر است به جوجه ها کود تازه پرندگان بالغ ویا گاو داده شود .از سن 3هفتگی می توان جوجه ها را به چراگاه برد .

31. نکاتی که باید هنگام چرا رعایت شود: • چراهای اولیه بهتراست بیش از نیم ساعت ودو بار در روز نباشد وبتدریج میتوان زمان را افزایش داد . • ارتفاع علوفه تا سن 6هفتگی کوتاه باشد . • هر هکتار مزرعه یونجه برای چرای 14-8شترمرغ بالغ کافی است .

33. تغذیه پرندگان در حال رشد : • این گروه شامل شترمرغهای جوان بین 3ماهگی تا سن کشتار (14-10ماهگی ) می باشد . • بدلیل تکامل مداوم دستگاه گوارش و قابلیت بالای هضم الیاف خام مقدار علوفه را افزایش می دهیم . • در سن 4ماهگی به جای علوفه دستی بهتر است از چرای آزاد برای پرنده که باعث تحرک ومصرف بیشتر خوراک می شود استفاده نمود. • میتوان از غذای آماده طیور (CP=16%)با یونجه به نسبت 2به 1برای تغذیه استفاده نمود .

35. تغذیه شترمرغهای مولد : • جفتگیری میتواند با افزایش پروتئین جیره درماه بهار آغاز شده وحدود 6-4ماه طول بکشد . • درصد مواد مغذی خصوصا“ مواد معدنی و ویتامینها در جیره باید دقیقا“ کنترل شود . • جیره های با کلسیم بالا منجر به تداخل در جذب منگنز وروی ودر نتیجه کاهش باروری وجوجه درآوری می شود . • درفصول غیر تولید مثلی مولدین رامیتوان با جیره نگهداری ودرصد بالای علوفه تغذیه نمود .

36. در جدول زير جهت آشنايي بيشتر به چند نمونه از فرمولهاي غذايي مورد مصرف اشاره شده .

37. شتر مرغها از لحاظ تغذیه ای: جزء حيوانات همه چيز خوار محسوب شده و پرندگاني بسيار مقاوم هستند به گونه اي كه مي توان آنها را با يك جيره ارزان قيمت حتي از ضايعات محصولات كشاورزي تهيه شده تغذيه کرد.بطور كلي غذاي شتر مرغ داراي تركيباتي مابين غذاي گاو و مرغ بوده و از دو قسمت علوفه (مانند يونجه و شبدر ) و كنستانتره (شامل : جو ، ذرت ، سويا ، مكملهاي معدني و ويتامينه و....) تشكيل شده است . نتیجه گیری

38. شترمرغ بالغ و نوجوان احتياج به فضاي باز براي حركت و دويدن دارد كه وفور صحراهاي شن‌زار وهمچنين علفزارهاي متعدد همراه با مقدار قابل‌توجهي ساعات آفتابي در ايران اين احتياج را بخوبي تأمين‌ مي‌كند. • نسبت تبديل غذا به گوشت و تعداد توليدمثل سالانه شترمرغ از گاو، گوسفند و حتي خوك نيز بيشتر است. با توجه به اين كه پرورش خوك در كشورهاي اروپائي بسيار موفقيت‌آميز بوده است، لذا بديهي است كه پرورش شترمرغ، در كشور‌هاي اسلامي با موفقيت بيشتري روبرو گردد . • پرورش شترمرغ در ايران علاوه بر سودآوری باعث شکوفائی صنايع جنبی از قبيل چرم سازی، تهيه خوراک شترمرغ ها، کشتارگاهی و بسته بندی گوشت، فرآوری سفيده و زرده تخم های بدون نطفه و نيز انجام کارهای هنری بر روی پوسته گرديده و بدنبال آن فرصت های شغلی تخصصی و عادی زيادی را ايجاد می نمايد