TAALBELEID: het begrip

1. TAALBELEID: het begrip vakliteratuur en nascholingen aandachtspunt van de inspectie aspect van kwaliteitszorg

2. TAALBELEID: doelstellingen • Alle leerlingen in staat stellen om de doelstellingen van het schoolcurriculum te halen • De resultaten van alle leerlingen voor Nederlands en MVT optimaliseren • Bijdragen tot de algemene, culturele en vakoverschrijdende vorming van alle leerlingen • Als school een voorbeeldfunctie vervullen in interne en externe communicatie

3. Positieve vaststellingen van de inspectie • Culturele activiteiten, in en buiten de school • Specifieke projecten zoals Groot Ndl. Dictee, voordracht, Gouden Uil… • Complementaire uren voor talen • Samenwerking met bib • Schoolkrant door leerlingen • Eenheid in grammaticale terminologie • Samenwerking met specialisten: CLB, logopedisten…

4. Abstracte begrippen Instructiewoorden Verbindingswoorden Samenstellingen DAGELIJKSE EN SCHOOLSETAALVAARDIGHEID

5. Homoniemen Figuurlijk taalgebruik Uitdrukkingen Weinig of geen visuele ondersteuning DAGELIJKSE EN SCHOOLSE TAALVAARDIGHEID

6. TIPS • Word bewust van de typische kenmerken van schooltaal • Neem tijd om die schooltaal te ontsluiten • Zorg voor een helder taalgebruik in je cursusmateriaal • Gebruik voldoende visuele ondersteuning bij het lesgeven

7. ACTIEVE WERKVORMEN: winstpunten • Complexe taken worden beter uitgevoerd dankzij uitwisseling van ideeën • Jongeren leren door interactie met elkaar èn met volwassenen • Jongeren ontdekken samen sneller de knelpunten van de schooltaal • Jongeren begrijpen elkaars taal beter, voelen zich minder bedreigd of betutteld • Het verwoorden zorgt voor strategie-ontwikkeling en leerrendement

8. ACTIEVE WERKVORMEN:knelpunten • Tijd • Materiaal • Schoolstructuur • Materiële ondersteuning

9. TIP • Rapporteer in de vakgroep een positieve ervaring met een actieve werkvorm en maak een overzicht van de talige winstpunten

10. LEESSTRATEGIEEN • Oriënterend lezen • Zoekend lezen • Globaal lezen • Intensief lezen • Studerend lezen

11. WOORDENSCHATSTRATE-GIEEN • Afleiden uit context: voorbeeld, omschrijving, tegenstelling… • Koppelen aan eigen voorkennis • Zoeken naar betekenis- en vormrelaties • Nagaan van morfologie • Raadplegen van naslagwerken • Vragen/ onderhandelen

12. SPELLINGSTRATEGIEEN • Fonologisch principe • Morfologisch principe • Semantisch principe • Syntactisch principe • Etymologisch principe • Conventioneel principe

13. TIPS • Overleg met de collega’s binnen de vakgroep of je voldoende variatie in leesstrategieën aanbrengt • Is er mogelijkheid om de deskundigheid van de vakgroep Nederlands over te dragen naar collega’s van de tekstvakken

14. Dyslexiebeleid • Diagnose en begeleidingsplan • STICORDI-maatregelen

15. TIP • Welke sticordi-maatregelen kunnen wij als vakgroep realiseren?

16. Zorg voor gesproken en geschreven taal • Afspraken tussen de leraren Nederlands • Afspraken over de vakken heen: per graad, voor de hele school • Hoe leerlingen sensibiliseren voor een verzorgde mondelinge en schriftelijke taal • Hoe leerlingen oefenkansen geven

17. TIPS • Welke afspraken kunnen wij voor het vak Nederlands opstellen? • Welke suggesties kunnen wij aan de andere vakken geven?

18. Afspraken ivm spraakkunst: Nederlands, Frans, Latijn • Termen en begrippen • Timing: wie geeft wat en wanneer • Vademecum, minigrammatica…

19. TIPS • Kom samen met de collega’s andere talen eerste graad: wie brengt wat wanneer aan • Overleg of een vademecum een goede zaak zou zijn

20. Suggesties voor talige activiteiten • Projecten met een luik ‘enquête’ • E-mailproject met een klas uit een andere school • Presentaties voor een ‘echt’ publiek • ‘Oudere’ leerlingen gidsen ‘jongere’ leerlingen • Project rond een korte, geacteerde videofilm; vrij podium; toneel • Sollicitatietraining • …

21. TIPS • Selecteer per graad minstens een suggestie die de taalvaardigheid van jouw leerlingen kan verhogen • Zoek naar een activiteit die samenwerking met een ander vak noodzakelijk maakt

22. Communicatie met ouders • Woordkeuze • Passieve zinnen • Zinslengte • … • Bin-normen voor de hele school

23. TIP • Kunnen we vanuit de vakgroep werk maken van systematisch gebruik van Bin-normen in cursus- en toetsmateriaal

24. Wat bereikten we nog niet? • Bewustzijn van de noodzaak van een taalbeleid is er niet • Onvoldoende logistieke en structurele ondersteuning • Verwijzingen naar taalbeleid ontbreken in schoolwerkplan

25. TAALBELEIDSPLAN • Motivering: vanuit de vaststelling dat… • (Uiterlijk klaar tegen) datum • Activiteit • Verantwoordelijke(n) • Opvolging/Evaluatie

26. CONCLUSIES • Voor de leraar Nederlands: servicevak • Voor de vakgroep Nederlands: - gedeelde verantwoordelijkheid over de vakken heen - noodzaak aankaarten