Wymiana międzybiblioteczna jako forma współpracy bibliotek

1. Wymiana międzybiblioteczna jako forma współpracy bibliotek (aspekt historyczny i współczesny) mgr Beata Fiedorowicz

2. Współpraca bibliotek • Zasięg terytorialny (współpraca lokalna, regionalna, ogólnokrajowa, międzynarodowa) • Zasięg dziedzinowy (współpraca w ramach jednej dyscypliny naukowej, współpraca ponaddziedzinowa) • Szczegółowe zadania (gromadzenie zbiorów, opracowanie zbiorów, tworzenie źródeł informacji, obsługa czytelników, edukacja pracowników biblioteki)

3. Historia wymiany międzybibliotecznej • 1740 – Commercium Litterarium (porozumienie uniwersytetów w Abo, Greiswaldzie i Lund) • 1817 - Konwencja Marburska (porozumienie 17 uniwersytetów; w 1882 – 68) • II połowa XIX w. – wymiana dysertacji doktorskich (porozumienie między Francją a Niemcami)

4. Nicolas Marie Alexandre Vattemare (1796–1864) • 1839 – biuro wymiany w Paryżu (współpraca bibliotek i muzeów z Francji, Kanady i Stanów Zjednoczonych)

5. Konwencje i kongresy międzynarodowe 15 marca1886 – Konwencja Brukselska (Belgia, Brazylia, Hiszpania, Portugalia, Serbia, Stany Zjednoczone, Szwajcaria, Włochy) - wymiana wydawnictw naukowych i literackich oraz druków urzędowych

6. Konwencje i kongresy międzynarodowe • Międzynarodowy Kongres Bibliotekarzy i Bibliofilów – Praga (1926) • I Światowy Kongres Bibliotek i Bibliografii – Rzym-Wenecja (1929) • II Światowy Kongres Bibliotek i Bibliografii – Madryt (1936) • Konferencja Ministrów Spraw Zagranicznych państw alianckich – Londyn (1944)

7. Konwencje i kongresy międzynarodowe • UNESCO – działania na rzecz aktywizacji i rozwoju wymiany wydawnictw na świecie • 1947-1954 Biuro Wymiany Międzynarodowej (wymiana dubletów, dystrybucja publikacji) • przygotowanie nowych konwencji o charakterze uniwersalnym (ogólnej – o wymianie różnych wydawnictw, specjalnej – o wymianie druków urzędowych)

8. Konwencje międzynarodowe 3 grudnia 1958 Konwencja Paryska

9. Konwencja Paryska - 1958 • Określenie podmiotu – organy rządowe i instytucje pozarządowe prowadzące działalność oświatową, naukową, kulturalną • Określenie przedmiotu wymiany – publikacje o charakterze naukowym, prawnym, technicznym i informacyjnym ( książki, gazety, czasopisma, mapy, plany, ryciny, fotografie, mikrofilmy, dzieła muzyczne, wydawnictwa dla niewidomych i in.)

10. Polska w procesach międzynarodowej wymiany wydawnictw • Polskie instytucje naukowe – współpraca na poziomie krajowym i międzynarodowym: • Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Warszawie • Towarzystwo Naukowe Krakowskie (od 1873 r. – Akademia Umiejętności w Krakowie) • Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk • Towarzystwo Naukowe w Toruniu • Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich • Biblioteka Kórnicka

11. Polska w procesach międzynarodowej wymiany wydawnictw • 1920: nawiązywanie kontaktów międzynarodowych w celu wymiany publikacji • Biblioteka Głównego Urzędu Statystycznego • Instytut Geologiczny • Polskie Państwowe Muzeum Przyrodnicze • Biblioteka Publiczna Miasta Stołecznego Warszawy • Akademia Nauk Technicznych • Biblioteka Sejmowa

12. 1921 – przystąpienie Polski do Konwencji Brukselskiej

13. 15 września 1924

14. 15 września 1924

15. Biuro Międzynarodowej Wymiany Wydawnictw • 1921-1928 – Biblioteka Ministerstwa Spraw Zagranicznych • Biblioteka Narodowa (do 1939) • 1946 – wznowienie działalności w Bibliotece Sejmowej • 1947 – przeprowadzka do Biblioteki Narodowej

16. 17.01.1970 • Przystąpienie Polski do Konwencji Paryskiej

17. Wymiana dubletów i materiałów zbędnych • Zarządzenie Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (8 marca 1935) • Zarządzenie Ministra Kultury i Sztuki (16 marca 1965) „W sprawie międzybibliotecznej wymiany druków zbędnych” • Zarządzenie Ministra Kultury i Sztuki (15.02.1973) „W sprawie zasad wymiany, nieodpłatnego przekazywania i sprzedaży materiałów bibliotecznych”

18. Wymiana międzybiblioteczna obecnie • Czy jest opłacalna ? • W dobie katalogów on-line i elektronicznych baz danych – (powszechny dostęp do informacji) – wymiana nie jest już jedynym sposobem dotarcia do literatury zagranicznej (sytuacja sprzed 1989 r.) • wysokie koszty pracy, pozyskania publikacji i wysyłki • pracochłonność (metody ewidencji – tradycyjne; elektroniczne narzędzia wykorzystywane w niewielkim stopniu)

19. Wymiana w Bibliotece Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku • Podmioty współpracujące : 77 • Biblioteki uczelni niepublicznych : 66 • Biblioteki uczelni publicznych: • Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu • Biblioteka Uniwersytecka im. Jerzego Giedroycia w Białymstoku • Biblioteka Wydziału Ekonomii i Zarządzania U w B • Biblioteka Wydziału Historyczno-Socjologicznego U w B • Biblioteka Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie

20. Wymiana w Bibliotece Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku • Inne instytucje współpracujące: • Miejska Biblioteka Publiczna w Białej Podlaskiej • Centralna Biblioteka Geografii i Ochrony Środowiska PAN w Warszawie • Główna Biblioteka Pracy i Zabezpieczenia Społecznego w Warszawie • Parki Narodowe: Wigierski, Narwiański i Biebrzański

21. Biblioteka Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku Wymiana – ilość egzemplarzy pozyskanych w latach 2002-2011 (3181 wol./j.)

22. Biblioteka Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku

23. Struktura wpływów w BWSE 2002-2011

24. Rezygnacja z wymiany? • Luki w księgozbiorze, niemożliwe do uzupełnienia w przyszłości • Spadek atrakcyjności zbiorów • Utrata kontrahenta (często bezpowrotnie) • Utrata prestiżu biblioteki

25. Dziękuję za uwagę