SUMBANGAN UNIVERSITI MALAYSIA SABAH TERHADAP INDUSTRI AIR NEGARA

1. SUMBANGAN UNIVERSITI MALAYSIA SABAH TERHADAP INDUSTRI AIR NEGARA Mohd Harun Abdullah *Unit Penyelidikan Air (WRU), Sekolah Sains dan Teknologi Universiti Malaysia Sabah 88400 Kota Kinabalu, Sabah, Malaysia.

2. KANDUNGAN • Pengenalan • Sumber insan mahir • Menyediakan kursus & latihan • Khidmat nasihat • Penyelidikan • Pusat & makmal analisis • Ruang kesarjanaan & jaringan kerjasama.

3. PENGENALAN • Kewujudan UMS memberiimpak yang besardalampembangunanpendidikan, penyebaranilmu, penjanaandanpengembanganpenyelidikan yang dapatmembantudalammenyelesaikanpelbagaimasalahmasyarakatdannegara. • UMS mempunyaipakar-pakardalampelbagaibidang yang berkaitan yang bolehmemainkanperananuntukmemacukanusaha-usahatersebutdanmampumenyumbangterhadapindustri air negara. • Secarakeseluruhannyasumbangan UMS dapatditerangkandenganringkasberdasarkanaspek-aspekakademik, penyelidikan, pentadbirandanteknikalsepertiberikut:

4. Menghasilkansumberinsanmahir • Berperananmengeluarkangraduan-graduandantenagapekerjamahir yang mampumenyumbangdalamindustri air Negara. • Terdapatbeberapakursus yang adaditawarkandalam UMS yang berkaitandenganisu-isu air. Bidang-bidangberkenaanmerangkumiSainsSekitaran, Biologipemuliharaan, Bioteknologi, Kimia danKejuruteraan. • Beberapasekolahpengajian, institutdanpusatpenyelidikandalam UMS turutterlibatmemainkanperanankhususdalamkontekssedemikian. Di antaranyatermasuklahSekolahSainsdanTeknologi, SekolahKejuruteraandanTeknologiMaklumat, Unit Penyelidikan Air, InstitutBiologiTropikadanPemuliharaandanInstitutPenyelidikan Marin Borneo, yang telahmengeluarkanratusangraduansetiaptahundiperingkatIjazahSarjanaMudaSainsdanperingkatpascasiswazahbagimengisipasaranpekerjaan yang berkaitandengan air.

5. Menyediakankursusdanlatihan • Staf-stafkerajaandanbukankerajaan yang memerlukanlatihandanmeningkatkanpengetahuankhususdalambidang-bidangberkaitanseperti air bolehmendapatmanafaatdarikewujudan UMS. • Merekaperlumengetahuiteknik-teknikataukaedahbaharu yang sesuaidenganpasaranpekerjaan, ataupunmempelajarisesuatu yang baharu. • UMS selakuinstitusiakademikdanpenyelidikanmampumenyediakanruanglatihankepadaparapekerjasektorswastadanjugasektorKerajaan. Sebagaicontohnya, kursusdanlatihanjangkamasapendekEnvirocoursepernahdilaksanakanolehSekolahSainsdanTeknologi UMS dantelahmendapatsambutan yang menggalakkandarisektor-sektortersebut.

6. KhidmatNasihat • Dengankepakaran yang ada, UMS dapatmemberikhidmatnasihatdanmenjadipusatrujukankepadapelbagaipihaktermasukKerajaan, umpamanyamemberipenjelasantentangisu-isusemasaberkaitandengan air di Malaysia, terutamanyadi Sabah. • Di antaraskopkhidmatnasihat yang bolehdiberitermasuklahmemberipenerangan status kualitisemasabadan-badan air (sepertisungai, tasik, danperairannegara), mengenalpastipunca-puncapencemaran yang berlakudanmencadangkanlangkah-langkahpencegahan, kawalandanpembaikan, dandalamkontekspengurusansumber-sumber air. Perkhidmatansebeginicontohnyabolehdisampaikansecarateruskepadakerajaanataupundisalurkanmenerusijawatankuasa-jawatankuasatertinggidiperingkatkerajaan.

7. Penyelidikan • Pusat-pusatpenyelidikandi UMS mempunyaiperanandansumbangan yang sangatsignifikanterutamaaspekteknologidanpengurusan. Malahanpenyelidikan-penyelidikanbersamadenganpihakterbabituntukmemperbaikisistempengurusandanperawatansisaberkenaandapatdilakukanoleh UMS. Umpamanyadalamindustripertanian, Malaysia pengeluarutamakelapasawitdidunia, dan Sabah merupakanpengeluarterbesarkelapasawitdi Malaysia. Sisa-sisabuanganefluendarikilang-kilangtersebut pula merupakanancamanbesarkepadabadan air dikebanyakansungai. • Pemantauanberterusankeataspelepasanparaskualitiefluen/air sisadankualitibadan air yang berkenaan, amatperlubagimelindungialamsekitardanmengelakancamankeatassumber-sumberbekalan air tawar. Penyelidikanperludilakukanolehkumpulan-kumpulanpenyelidikuntukmenerokaiteknologibaharumisalnyadalamsistemperawatan air kumbahandansisa, memahamidanseterusnyamelindungiekosistemdaripadaterusmengalamidegradasi. Kewujudan UMS mampumembantumenanganiisu-isudanmasalah-masalah yang berkaitan.

8. PusatdanMakmalAnalisis •  UMS mempunyai makmal-makmal asas dan peralatan-peralatan canggih untuk melakukan analisis-analisis sampel-sampel air di negeri Sabah dan serantaunya. Kewujudan makmal-makmal dan pelbagai peralatan canggih di dalam pusat-pusat penyelidikan dan sekolah-sekolah di UMS mampu menyediakan perkhidmatan analisis sedemikian.

9. Ruangkesarjanaandanjaringankerjasama • Menyediakanruangkesarjanaanbagiinteraksidiantaraparapenyelidik, agensi-agensipelaksanaundang-undang, swastadanmasyarakatawam agar dapatberkerjasamadalamisu-isuberkaitandengan air, teknologidanalamsekitardanseterusnyamencarijalanpenyelesaiansecarabersama. UMS menerusipusat-pusatkecemerlangannyabolehmemainkanperanansebagaipenjanadanpenyebarilmupengetahuandanmaklumat, umpamanyamenerusi seminar, latihan, pengajianpascasiswazahdankursus-kursusjangkamasapendek. • UMS dipulau Borneo merupakan platform yang pentingdalamusahauntukmewujudkanjaringankerjasamapenyelidikandanpengurusan air serantau. Initerutamanyadalamperkara-perkarakearahmenyelesaikanmasalah-masalahpencemaranbadan air dalamalamsekitar yang merentasisempadan (transboundary) negara-negaraterbabit. Umpamanyatumpahanminyak yang melepasisempadanperairannegara, dankajian air dalamatmosferasempadan.

10. kesIMPULAN Kewujudan UMS mampu menyumbang dalam industri air di Malaysia.

11. Pejabat Unit Penyelidikan Air (WRU) Sekolah Sains & Teknologi, Universiti Malaysia Sabah.

12. Study Area Figure 1 Contour map of locality of ex-Mamut copper-mine (Source: Minerals and Geoscience Department Malaysia, 2010)

13. Sampling locations Figure 2 Locality of sampling locations within the study area (Source: Wikimapia, 2010)

14. LATIHAN PELAJAR

15. LATIHAN PELAJAR

16. research

17. research

18. Features surrounding the mine-pit Clockwise from top left: Mine pit, one of the five boreholes, acid mine drain, small pool accumulated with acidic water

20. SEKIAN, TERIMA KASIH