GO4fit Onderzoek naar preventie van overgewicht bij kinderen 4-8jr Sanne Gerards

1. GO4fit Onderzoek naar preventie van overgewicht bij kinderen 4-8jr Sanne Gerards Vakgroep Gezondheidsbevordering 22 januari 2013

2. Inhoud presentatie • Achtergrond • Lifestyle Triple P • Werving: • Visie JGZ professional • Visie ouders • GO4fit onderzoek • Ervaringen Achtergrond | Lifestyle Triple P | Werving | Onderzoek | Ervaringen

3. Overgewicht en obesitas Achtergrond| Lifestyle Triple P | Werving | Onderzoek | Ervaringen

4. Consequenties overgewicht en obesitas • Fysieke consequenties • Hart- en vaatziekten • Diabetes type II • Sociale consequenties Achtergrond| Lifestyle Triple P | Werving | Onderzoek | Ervaringen

5. Vroeg starten met preventie • Overgewicht op jonge leeftijd voorspelt overgewicht op latere leeftijd • Kinderen hebben relatief nieuwe ongezonde gewoonten in vergelijking met volwassenen • Kinderen kunnen hun BMI verminderen zonder af te vallen Achtergrond| Lifestyle Triple P | Werving | Onderzoek | Ervaringen

6. Rol ouders • Ouders hebben een grote invloed op voedings – en beweeggedrag van jonge kinderen • Twee categorieën ouderschapsgedragingen: opvoedpraktijken en opvoedstijlen Achtergrond| Lifestyle Triple P | Werving | Onderzoek | Ervaringen

7. Opvoedpraktijken • Ouder-kind interacties in verschillende situaties. Sociale klimaat of context Achtergrond| Lifestyle Triple P | Werving | Onderzoek | Ervaringen

8. Opvoedstijlen • Ouder-kind interacties in verschillende situaties. Sociale klimaat of context Achtergrond| Lifestyle Triple P | Werving | Onderzoek | Ervaringen

9. Opvoedstijlen High responsiveness Indulgent Authoritative Low demandingness High demandingness Uninvolved Authoritarian Low responsiveness Maccoby & Martin (1983) Achtergrond| Lifestyle Triple P | Werving | Onderzoek | Ervaringen

10. Authoritatieve opvoeding • Kinderen eten gezonder • Kinderen zijn actiever • Kinderen hebben een gezondere BMI • Referentie: Sleddens, Gerards et al. IJPO 2011 Achtergrond| Lifestyle Triple P | Werving | Onderzoek | Ervaringen

11. Interventies • Weinig interventies gericht op algemene opvoeding  meer onderzoek nodig en relevant! • Interventies die zich richten op het veranderen van ouderschapsstijlen zijn effectief gebleken in de preventie en behandeling van overgewicht bij kinderen • Algemene opvoeding is veranderbaar! • Referentie: Gerards et al., IJPO 2011 Achtergrond| Lifestyle Triple P | Werving | Onderzoek | Ervaringen

12. Positief Pedagogisch Programma Achtergrond | Lifestyle Triple P| Werving | Onderzoek | Ervaringen

13. Triple P principes • Een veilige en stimulerende omgeving • Leren door positieve ondersteuning • Aansprekende discipline • Realistische verwachtingen hebben • Goed voor jezelf als ouder zorgen Zelf-regulatie Achtergrond | Lifestyle Triple P| Werving | Onderzoek | Ervaringen

14. Triple P Achtergrond | Lifestyle Triple P| Werving | Onderzoek | Ervaringen

15. Lifestyle Triple P interventie • Getest in RCT (N = 101) in Australië • Resultaten: • Reductie BMI z-score • Reductie probleemgedrag van kinderen mbt gewicht • Toename vertrouwen ouders in het omgaan met dit probleemgedrag • Reductie ineffectief opvoeden West et al. 2010 Achtergrond | Lifestyle Triple P| Werving | Onderzoek | Ervaringen

16. Lifestyle Triple P in NL –> GO4fit Achtergrond | Lifestyle Triple P| Werving | Onderzoek | Ervaringen

17. Overzicht programma (1) • 8 groepssessies • 2 individuele telefonische sessies • 1 groepssessie • 2 individuele telefonische sessies • 1 afsluitende groepssessie • GGD • Zuid-Limburg Department of Health Promotion Achtergrond | Lifestyle Triple P| Werving | Onderzoek | Ervaringen

18. Overzicht programma (2) Materialen: powerpoint, DVD, werkboek, receptenboek, beweegspelletjesboek 3 trainers met Lifestyle Triple P accreditatie Department of Health Promotion Achtergrond | Lifestyle Triple P| Werving | Onderzoek | Ervaringen

19. Lifestyle Triple P strategieën Achtergrond | Lifestyle Triple P| Werving | Onderzoek | Ervaringen

20. Lifestyle Triple P strategieën (1) • Voeding • Voeding en dranken met veel toegevoegde suikers vervangen • Voornamelijk water te drinken geven • Vetarme voeding kopen • Koken met weinig vet • Vette ingredienten vervangen • Etiketten van voedingsproducten lezen • Eetgewoonten instellen • Gezonde maaltijden en tussendoortjes klaarmaken Introductie| GO4fit interventie| Onderzoek Aanleiding| GO4fit interventie| Implementatie Department of Health Promotion

21. Lifestyle Triple P strategieën (2) • Beweging • Zorgen dat het gezin de vrije tijd actief besteedt • Actieve vormen van vervoer gebruiken • Zittende activiteiten beperken • Beweegspelletjes aanbieden • Samen met uw kind spelen • Uw kind aanmoedingen te sporten • Besteed tijd met uw kind Introductie| GO4fit interventie| Onderzoek Aanleiding| GO4fit interventie| Implementatie Department of Health Promotion

22. Lifestyle Triple P strategieën (1) Opvoeding Praat met uw kind Laat merken dat u van uw kind houdt Het gezonde voorbeeld geven Gezond gedrag prijzen Gedragskaarten gebruiken Regels instellen over voeding en beweging Direct aanspreken als regels worden overtreden Gebruik ‘gepast negeren’ bij kleine overtredingen Duidelijke en rustige instructies geven Logische consequenties Gebruik ‘even stilzitten’ bij ongewenst gedrag Gebruik time-out voor ernstige vormen van ongewenst gedrag Introductie| GO4fit interventie| Onderzoek Aanleiding| GO4fit interventie| Implementatie Department of Health Promotion

23. Werving ouders • Werving via JGZ, een optimale setting: bereik > 90% • Pilot GO4fit  werving een uitdaging • Interviews met JGZ professional om barrières te achterhalen Achtergrond| Lifestyle Triple P | Werving | Onderzoek | Ervaringen

24. Onderzoeksmodel Kenmerken van de sociaal-politieke omgeving Kenmerken van de JGZ organisatie Succesvolle implementatie van de wervingsstrategie Kenmerken van de JGZ professional Kenmerken van de innovatie Kenmerken van de ouders Gebaseerd op Fleuren et al. 2004 Achtergrond| Lifestyle Triple P | Werving | Onderzoek | Ervaringen

25. Conclusie interviews • JGZ setting niet optimaal • JGZ professional: meer vaardigheden en eigen effectiviteit (training bijv. motiverende gespreksvoering) • Visie ouders  heel belangrijk! • Via dossiers kinderen, doorverwijzingen, aanmeldingen rechtstreeks en via een ander onderzoek UM • Ref: Gerards et al. BMC Family Practice 2012 Achtergrond| Lifestyle Triple P | Werving | Onderzoek | Ervaringen

26. Visie ouders (1) • KOALA Cohort (N = 1915), 5-jarige kinderen • 85% van ouders van kinderen met overgewicht/obesitas zien niet dat het kind te zwaar is. Oorzaken: • Niet herkennen • Niet begrijpen • Weerstand • Longitudinaal • Ref: Gerards et al. submitted Achtergrond| Lifestyle Triple P | Werving | Onderzoek | Ervaringen

27. Visie ouders (2) • N = 392, vragenlijstonderzoek via online panel • Probleemgedrag gerelateerd aan overgewicht 25 items, vb: • Mijn kind eet teveel • Mijn kind kijkt teveel tv • Mijn kind klaagt dat hij/zij niet in zijn/haar kleren past • Zelfvertrouwen van ouders om met dit gedrag om te gaan • Ref: Gerards et al. IJBNPA 2013 Achtergrond| Lifestyle Triple P | Werving | Onderzoek | Ervaringen

28. Visie ouders (2) • Ouders van kinderen met overgewicht ervaren meer problemen gerelateerd aan overgewicht bij hun kinderen (14/25) • Ouders van kinderen met overgewicht hebben minder eigen effectiviteit in omgaan met overgewicht gerelateerde gedragingen (4/25) • Ref: Gerards et al. IJBNPA 2013 Achtergrond| Lifestyle Triple P | Werving | Onderzoek | Ervaringen

29. GO4fit onderzoek Baseline meting • Ref: Gerards et al. BMC Public Health 2012 Randomisatie Interventiegroep: 6 LTP groepen Controle groep Nameting 1: 4 mnd Nameting 1: 4 mnd Nameting 2: 12 mnd Nameting 2: 12 mnd Achtergrond| Lifestyle Triple P | Werving | Onderzoek| Ervaringen

30. Uitkomstmaten • Body Mass Index (z-scores) • Middelomtrek • Biceps and triceps huidplooien • Beweegmeter • Vragenlijst ouders • Opvoed- (praktijken, stijlen en eigeneffectiviteit) • Leefstijl kind Achtergrond| Lifestyle Triple P | Werving | Onderzoek| Ervaringen

31. Ervaringen ouders • Zeer positieve reacties over het programma: • ‘Nuttig programma’ • ‘Jammer dat het afgelopen is’ • ‘Prettig dat we niet de hele tijd horen wat we fout doen maar vooral hoe het wel moet’ • ‘Ik dacht dat dit een voedingsprogramma was maar het is de opvoeding waar veel verbeterd kan worden’ • ‘Ik merk aan mezelf dat ik een stuk rustiger geworden ben’ • Redelijk intensief programma • Waardering ouders: 8.1 (schaal 1-10) Achtergrond| Lifestyle Triple P | Werving | Onderzoek | Ervaringen

32. Ervaren uitkomsten ouders Verandering in gedrag van het kind zichtbaar Ouders kunnen beter omgaan met gedrag kinderen Verandering gedrag en lichaamsomvang ouders zichtbaar Achtergrond| Lifestyle Triple P | Werving | Onderzoek | Ervaringen

33. Ervaringen trainer Kracht van zelf-regulatie Voor iedere ouder zijn er geschikte strategieën die werken Vrij intensieve sessies Vooruitgang van ouders duidelijk zichtbaar Achtergrond| Lifestyle Triple P | Werving | Onderzoek | Ervaringen

34. Eerste bevindingen Positieve veranderingen zichtbaar in zowel de opvoeding, voeding en beweging van het kind in de interventiegroep na 4 maanden Uitval na 4 maanden: 17% Volop bezig met analyses Achtergrond| Lifestyle Triple P | Werving | Onderzoek | Ervaringen

35. Samenvatting Algemene opvoeding belangrijk bij de preventie van overgewicht Werving van ouders een uitdaging Ouders zien het niet wanneer een kind overgewicht heeft Ouders van kinderen met overgewicht ervaren meer probleemgedrag gerelateerd aan overgewicht bij hun kinderen en hebben minder zelfvertrouwen om hiermee om te gaan Eerste resultaten LTP laten positieve trends zien Achtergrond| Lifestyle Triple P | Werving | Onderzoek | Ervaringen

36. Bedankt voor uw aandacht! Vragen? Sanne.gerards@maastrichtuniversity.nl