300 likes | 654 Views
Pijn. Matthieu Berenbroek / Jan Borm Fontys Hogeschool Verpleegkunde. Pijn. Heeft te maken met: Weefselbeschadiging Verdriet Onaangenaam gevoel Heeft ook te maken met: menselijk lijden pijn lijden. Voorbeelden pijn-beeld. Kapotte knie van een kind
E N D
Pijn Matthieu Berenbroek / Jan Borm Fontys Hogeschool Verpleegkunde
Pijn • Heeft te maken met: • Weefselbeschadiging • Verdriet • Onaangenaam gevoel • Heeft ook te maken met: • menselijk lijden • pijn lijden
Voorbeelden pijn-beeld • Kapotte knie van een kind • Uitgestelde reactie, huilt bij het zien van bloed • Oorlogswonden • Soms vreselijke wonden, nauwelijks pijn • Bevalling • Hele sfeer is medebepalend • Doorboringrituelen • het ritueel helpt • Fantoompijnen = pijn aan een lichaamsdeel wat niet meer aanwezig is • Ontregelde poort?
Definities • Au • Als de patiënt aangeeft dat hij/zij pijn heeft • (verpleegkundig) • Onaangename sensorische en emotionele ervaring, die in verband gebracht wordt met een bestaande of dreigende weefselbeschadiging.
Pijn en Pijntolerantie Vermogen om om te gaan met pijn Analyse van de beïnvloedende factoren
Voorbeelden pijn beïnvloeding • Lichamelijke conditie, zoals uitgerustheid, slaap • Sociale steun, emotionele ondersteuning • georiënteerd zijn op buiten • andere factoren die pijn veroorzaken • (gevoel van) afhankelijkheid verminderen
Pijn • We weten er nog lang niet alles van. • Er zijn een aantal theorieën , waarvan de belangrijkste zijn: • Cirkel van Loeser • Gate-control-theorie of Poort theorie
nociceptoren of pijnreceptorennociceptie of pijnmediatoren • Schaderegistratie • Pijnprikkel ontstaan door beschadiging van weefsel komen, waarbij stoffen vrij komen • prostaglandine • bradykinine • serotonine • histamine
Pijngeleiding • Zenuwen die de pijn voort geleiden bestaan uit twee soorten: • Dunne vezels • Dikke vezels
Pijngeleiding • Zenuwen die de pijn voort geleiden bestaan uit twee soorten: • Dunne vezels • langzaam, reageren op alle soorten beschadiging • Dikke vezels • snel, reageren alleen mechanische of thermische beschadiging
Pijngeleiding • Zenuwen die de pijn voort geleiden bestaan uit twee soorten: • Dunne vezels = PIJN • langzaam, reageren op alle soorten beschadiging, C-vezels, (autonome), met relatieve geleidingssnelheid voor prikkels (0,7 m/sec) • Dikke vezels = TAST, DRUK, SENSATIE • snel, reageren alleen mechanische of thermische beschadiging, A-vezels, tot 120 m/sec
Poort-theorie of Gate-control theorie Sluissysteem in de ruggenmerg Sensor (massage) dikke vezel dunne vezel Pijn via Input
Poort-theorie of Gate-control theorie H= hersenen TL= thalamus en limbisch systeem T= tussenschakelcel SG= subs. Gelatinosa REMMEND T Sluissysteem in de ruggenmerg - - SG Sensor (massage) dikke vezel dunne vezel Pijn via Input
Poort-theorie of Gate-control theorie H= hersenen TL= thalamus en limbisch systeem T= tussenschakelcel SG= subs. Gelatinosa REMMEND H TL T Sluissysteem in de ruggenmerg - - SG Sensor (massage) dikke vezel dunne vezel Pijn via Input
Poort-theorie of Gate-control theorie H= hersenen TL= thalamus en limbisch systeem T= tussenschakelcel SG= subs. Gelatinosa REMMEND H TL T Sluissysteem in de ruggenmerg + + - - - SG + Sensor (massage) dikke vezel dunne vezel Pijn via Input
Poort-theorie of Gate-control theorie H= hersenen TL= thalamus en limbisch systeem T= tussenschakelcel SG= subs. Gelatinosa REMMEND H Centrale systeem en invloed hersenen TL T Sluissysteem in de ruggenmerg + + - - - SG + Sensor (massage) dikke vezel dunne vezel Pijn via Input
DENK ERAAN!!!! • Het centrale systeem werkt in op de hersenen, het cognitieve (lerende, wetende) • De uitwisseling tussen dikke en dunne vezels blijft aanwezig • De dunne vezels opent de sluis, vergemakkelijkt de overdracht • De dikke vezels remt de overdracht, doet de sluis dicht
Pijnbehandeling • Oorzaak • Teveel aan prikkels wegnemen • Extra prikkels via de dikke vezels
Pijnbehandeling • Oorzaak • Analyse en niet alleen somatisch • Teveel aan prikkels wegnemen • Geneesmiddelen • Operatie, blokkade van de zenuwbanen • Extra prikkels via de dikke vezels • Massage, koude/warmte, bewegen • Angst verminderen, sociale support, uitgerust zijn, etc.
Pijnbehandeling via geneesmiddelen • Perifeer, tegen de pijnmediatoren, zoals Aspirine, paracetamol • Centraal, zoals morfinomimetica
Fysieke Affectieve Cognitieve Fysieke Affectieve Cognitieve Schema PoorttheorieOpenen Sluiten
Fysieke uitbreiding letsel gevoeligheid CZS onaangepast activiteitsniveau Affectieve Cognitieve Fysieke medicatie tegenstimulatie (massage) aangepast activiteitsniveau Affectieve Cognitieve Schema PoorttheorieOpenen Sluiten
Fysieke Affectieve depressie angst agressie Cognitieve Fysieke Affectieve ontspanning positieve emotie kalmte Cognitieve Schema PoorttheorieOpenen Sluiten
Fysieke Affectieve Cognitieve aandacht voor pijn verveling negatieve attitude Fysieke Affectieve Cognitieve afleiding engagement in activiteiten positieve attitude Schema PoorttheorieOpenen Sluiten
Pijn-classificaties • Acute en sub-acute pijn • waarschuwing • signaalfunctie • Chronische pijn > 3 of 6 maanden • alarm blijft voortvloeien • geen signaalfunctie meer • Centrale pijn