110 likes | 247 Views
1992. 1999. serotonine - endorfines (pro)enke ph alines. substantie P glutamaat prostaglandines. De ervaring van pijn gewogen. pijnremmend. pijnversterkend. slaap stoornis. fysieke deconditionering. erfelijk kwetsbaar. lichamelijk of psychisch letsel. pijn. geslacht. moeheid.
E N D
1992 1999 serotonine -endorfines (pro)enkephalines substantie P glutamaat prostaglandines De ervaring van pijn gewogen pijnremmend pijnversterkend
slaap stoornis fysieke deconditionering erfelijk kwetsbaar lichamelijk of psychisch letsel pijn geslacht moeheid stemmings- stoornis Hormonale afwijkingen: Model neuroendocriene afwijkingen Geenen et al. Rheumatic Dis Clin North Am 2002;28:389-404
Fibromyalgie Gezonden CRH Hormonale afwijkingen ACTH reactie op CRH 40 30 ACTH (pg/ml) 20 10 0 60 120 180 tijd (min) Griep et al. J Rheumatol 1993; 20:469-474
moeheid depressie pijn Hormonale afwijkingen +? GH ? - CRH + ? + - ACTH cortisol Geenen et al. Rheumatic Dis Clin North Am 2002;28:389-404
CRH- Lichamelijke inspanning meer kunnen doen motivatie om nog meer te bewegen minder motivatie om te bewegen pain toename van kracht en fitheid pain - + neurohormonale veranderingen (gH+, NE-) Pijn bij bewegen, toename substantie P toename noradrenaline lichamelijke inspanning
emotionele en sociale problemen emotionele en sociale problemen emotionele en sociale problemen emotionele en sociale problemen emotionele en sociale problemen slaap stoornis slaap stoornis slaap stoornis slaap stoornis slaap stoornis (neuro) hormonale ontregeling (neuro) hormonale ontregeling (neuro) hormonale ontregeling (neuro) hormonale ontregeling (neuro) hormonale ontregeling slechte conditie slechte conditie slechte conditie slechte conditie vermijding van lich. inspanning vermijding van lich. inspanning vermijding van lich. inspanning vermijding van lich. inspanning pijn moeheid pijn moeheid pijn moeheid pijn moeheid pijn moeheid Vicieuze cirkels Werk aan kwaliteit van leven ! Geenen & Jacobs (2000)
Classification criteria Chronic widespread pain 11 of 18 tender points Non-specific complaints: Fatigue Depressive mood Sleep disturbance Morning stiffness Paraesthesias Headache Anxiety Irritable bowel Wolfe et al. Arthritis Rheum 1990;33:160-172
* Argumenten tegen somatische definities 1. Farmacologische behandeling is niet altijd effectief bij chronische pijn 2. Bij identieke schade ervaren personen een verschillende mate van pijn 3. Psychosociale factoren beïnvloeden (en veroorzaken) pijn 4. Fantoompijn * echter: alles wellicht somatisch te verklaren Ogden, 1997: Keefe & France, 1999
* IASP definitie (pijn=psychisch) Pijn is een onaangename zintuiglijke en emotionele ervaring, die in verband wordt gebracht met feitelijke of dreigende weefselbeschadiging, dan welwordt beschreven in termen van een dergelijke beschadiging International Association for the Study of Pain *
zichtbaar gedrag beleving beleving gewaarwording gewaarwording gewaarwording nociceptie nociceptie nociceptie nociceptie onzichtbaar Dimensies van pijn (pijn=psychisch)
vermijding van beweging en lichamelijke inspanning Lichamelijke deconditionering Over- doing pijn, stijfheid, moeheid kinesiofobie, cognities: rust is goed proprioceptieve allodynie noradrenaline Coping (rust nemen) (Geenen & Jacobs, 2000)