Locatie:

1. 3.1. Controle Updates, Schermbeveiliging & Wachtwoord Controle: Locatie: * Er zijn zowel cijfer, letters als hoofdletters in het wachtwoord gebruikt Uitgevoerd door: Opmerkingen: *Jaarlijks toe te voegen aan de KSZ map Veiligheidsconsulent :

2. 3.1. Controle Serverruimte Controle: Locatie: Uitgevoerd door: Opmerkingen: *Jaarlijks toe te voegen aan de KSZ map Veiligheidsconsulent :

3. 4.2.1.7. Communicatie procedure Veiligheidsconsulent - OCMW Doel. Deze communicatie procedure is bedoeld voor beide partijen en is een 2 richtingsverkeer, alsook opdat de veiligheidsconsulent over de nodige gegevens zou beschikken voor de uitvoering van de hem toegewezen veiligheidsopdracht. • Algemene informatie, inlichten, uitnodigingen, afspraken en dagelijkse werkzaamheden worden verzonden viae-mail: • Officiële documenten worden steeds per gewone briefwisseling verstuurd • Frequentie bezoeken: • Dit wordt overeengekomen met het OCMW ( zie kader bovenaan). • Prioriteiten worden apart beschouwd en zullen niet meegerekend worden als bezoeken • Bij een bezoek zal een verslag worden opgesteld door de veiligheidsconsulent. • Verschillende vergaderingen zullen worden georganiseerd. • Door de veiligheidsconsulent en de systeembeheerders van de verschillende OCMW’s 4X / J. • Maandelijkse vergaderingen enkel met de verschillende veiligheidsconsulenten Met de POD MI • (van puntje b. en c. zal een verslag worden opgemaakt en door gegeven aan de OCMW’s) • 5.In het OCMW is een veiligheidsmap(1) aanwezig die na de afspraak geraadpleegd en aangevuld kan worden door de veiligheidsconsulent. Deze map wordt achter slot bewaard(2) en omvat alle documenten(3) i.v.m. veiligheid (vnl. de KSZ ) of minimaal de referenties waar deze gevonden kunnen worden. Er hoeft geen dubbel bijgehouden te worden door de veiligheidsconsulent • 6.De ethische gedragscode van de veiligheidsconsulent zal als bijlage worden toegevoegd. • (1) ook wel KSZ-veiligheidsmap of kortweg KSZ-map genoemd. • (2) genaamd “de plaats van bewaring” . • (3) elementen van het veiligheidsplan, procedures, rapporten, inventarisatie (laatste kopij max. 6 maand oud),documentatie enz. i.v.m. • de veiligheidsnormen van de KSZ; deze lijst is niet exhaustief maar omvat minimaal alle elementen zoals opgegeven in de minimale • veiligheidsnormen – Ref: V1/V1/2000.017.normen19.infoveiligheid Overeenkomsten. Akkoord Verklaring De plaats van bewaring …………………………………………………….… Contact persoon (sleutelbewaarder) …………………………………………………….… Contactpersoon i.g.v. afwezigheid ………………………………………………………. Opgemaakt te ………………………….……………………………. Op ..........................……… In …...… exemplaren…..... Voor akkoord, De Secretaris De Systeembeheerder De Veiligheidsconsulent

4. 4.2.1.7. Communicatie procedure Ethische gedragscode. I De ethische gedragscode voor veiligheidsconsulenten werd uitgewerkt door de werkgroep "Informatieveiligheid" van het Algemeen Coördinatiecomité van de Kruispuntbank. 1. De veiligheidsconsulent voert zijn veiligheidstaken uit in het kader van: a) de artikelen 24 en 25 van de wet van 15 januari 1990 houdende oprichting en organisatie van een Kruispuntbank van de sociale zekerheid (verder Kruispuntbankwet genoemd); b) de bepalingen van het koninklijk besluit van 12 augustus 1993 houdende de organisatie van de informatieveiligheid bij de instellingen van sociale zekerheid (verder KBveiligheid genoemd). Verder laat hij zich bij de uitvoering van zijn veiligheidsopdracht in het bijzonder leiden door: a) de minimale veiligheidsnormen die moeten worden nageleefd door de sociale instellingen met het oog op hun aansluiting op het netwerk van de Kruispuntbank van de sociale zekerheid; b) de veiligheidsrichtlijnen op het niveau van de instellingen die deel uitmaken van het netwerk dat wordt beheerd door de Kruispuntbank van de sociale zekerheid; c) het handboek "Informatieveiligheid sociale zekerheid"; d) het document "Synthese van de belangrijkste besprekingen binnen de schoot van de subwerkgroep "Medische gegevens" inzake de beveiliging van medische gegevens". 2. Alle veiligheidsconsulenten verbinden zich ertoe deze ethische gedragscode in al haar aspecten na te leven. 3. De huidige tekst is te verspreiden onder alle instellingen van sociale zekerheid, zoals vermeld in artikel 2, eerste lid, 2° van de Kruispuntbankwet en in het bijzonder onder hun veiligheidsconsulenten. Tevens dient zij overgemaakt aan elke erkende gespecialiseerde veiligheidsdienst. 4. De instellingen beschikken met deze ethische gedragscode over een bijkomend hulpmiddel bij de selectie van veiligheidsconsulenten. De aanpassing van dit document behoort tot de bevoegdheid van het Algemeen Coördinatiecomité van de Kruispuntbank, op voorstel van de werkgroep "Informatieveiligheid". I Voorbeschouwingen. II. Definities Artikel 1 - Definitie van veiligheidsconsulentOnder de term veiligheidsconsulent wordt in onderhavig document elke natuurlijke persoon bedoeld: a) waarvan sprake in de artikelen 24 en 25 van de Kruispuntbankwet en waarvan sprake in artikel 4 van het KB-veiligheid, met name de veiligheidsconsulent en de eventuele adjunkten. b) waarvan sprake in artikel 11 van het KB-veiligheid, met name de leden van een erkende gespecialiseerde veiligheidsdienst. Artikel 2 - Definitie van instellingOnder de term instelling wordt in onderhavig document alle instellingen van sociale zekerheid verstaan, zoals vermeld in artikel 2, eerste lid, 2° van de Kruispuntbankwet.

5. 4.2.1.7. Communicatie procedure Ethische gedragscode. II Artikel 1 - Objectiviteit, onpartijdigheid en onafhankelijkheid De veiligheidsconsulent moet steeds, ongeacht het feit of hij in één of verschillende instellingen een veiligheidsfunctie vervult, de nodige objectiviteit, onpartijdigheid en onafhankelijkheid in acht nemen bij het formuleren van adviezen en aanbevelingen. Deze adviezen en aanbevelingen moeten met de vereiste deskundigheid ter zake gegeven worden. Artikel 2 - Professionele ingesteldheid De veiligheidsconsulent moet de nodige beroepsernst aan de dag leggen. Artikel 3 - Interdisciplinair karakter van de functie De veiligheidsconsulent moet openstaan voor andere vakgebieden (bv. sociale zekerheid, problemen m.b.t. medische gegevens, informatica,...) en er de nodige interesse voor hebben. Tevens geeft de veiligheidsconsulent blijk van een open geest en vertoont hij de bereidheid om met anderen te dialogeren. Artikel 4 - Loyauteit De veiligheidsconsulent neemt de principes van de oprechtheid, eerlijkheid en getrouwheid in acht t.o.v. de instelling waar hij zijn veiligheidsfunctie waarneemt. Artikel 5 - Inroepen van bijstand Wanneer een veiligheidsconsulent, m.b.t. een bepaald veiligheidsprobleem of -materie, oordeelt niet over de nodige tijd of kundigheid ter zake te beschikken, kan hij adviseren, de hulp of de bijstand in te roepen van meer bevoegde of meer ervaren personen. Artikel 6 - Vertrouwelijkheid De veiligheidsconsulent verplicht zich ertoe alle informatie die hem wordt toevertrouwd of die hij kan inzien, horen of lezen in het kader van zijn opdrachten of beroepsactiviteiten strikt vertrouwelijk te houden en dit zowel voor wat de informatie betreft die op zijn opdracht betrekking heeft als voor de informatie m.b.t. zijn vakgenoten. De veiligheidsconsulent mag van deze algemene regel van vertrouwelijkheid van informatie enkel in de volgende twee gevallen afwijken: Ø in de door de wetgever voorziene gevallen; Ø na het bekomen van het akkoord van de derde(n) (instelling, vakgenoten,...) die door de onthulling zal (zullen) getroffen worden. De veiligheidsconsulent waakt er tevens over dat deze verplichte vertrouwelijkheid wordt nageleefd door zijn medewerkers en door iedere persoon die onder zijn verantwoordelijkheid tussenkomt in het kader van een opdracht. Artikel 7 - Eerbiediging van vakgenoten De veiligheidsconsulent eerbiedigt de opinie van zijn vakgenoten en vermijdt hen in diskrediet te brengen. Hij onderneemt geen actie die de eer of de goede naam van zijn vakgenoten kan aantasten. Artikel 8 - Melding van veiligheidsproblemen aan de (sub)werkgroep "Informatieveiligheid“Wanneer de veiligheidsconsulent oordeelt dat het veiligheidsprobleem waarmee hij, binnen de instelling waar hij een veiligheidsfunctie vervult, geconfronteerd werd de andere consulenten kan aanbelangen, kan hij, alvorens het probleem te rapporteren aan de (sub)werkgroep "Informatieveiligheid", aan de persoon belast met het dagelijks beheer van de instelling vragen of hij door deze mededeling niet riskeert zijn instelling in diskrediet te brengen. III Ethische gedragsregels.

6. 4.2.1.8. Communicatie procedure Veiligheidsconsulent - Systeembeheerder - Preventieadviseur Doel. Procedure met als doel overleg te organiseren tussen de verschillende betrokken partijen, teneinde op deze manier de veiligheidsconsulent nauwer te betrekken bij de werkzaamheden van de instelling. Tussen het OCMW en de veiligheidsconsulent wordt het volgende overeengekomen • Telkens de noodzaak zich voordoet zal het OCMW de verschillende betrokken partijen op de hoogte brengen, zodat er, indien nodig geacht door één van beide partijen , zo spoedig mogelijk een overleg kan worden georganiseerd tussen enerzijds de veiligheidsconsulent en anderzijds de preventieadviseur en / of de systeembeheerder.* • Het OCMW zorgt steeds voor de uitwisseling van relevante documenten, aanbevelingen en/of opmerkingen omtrent alle veiligheidsaspecten tussen enerzijds de veiligheidsconsulent en anderzijds de preventieadviseur en/of systeembeheerder.* • Jaarlijks doet de preventieadviseur samen met de arbeidsgeneesheer zijn rondgang in de gebouwen van het OCMW. Ook de veiligheidsconsulent wordt hiervan steeds op de hoogte gebracht, zodat hij hier indien gewenst op aanwezig kan zijn. • (*) Naar gelang de aard en relevantie van het veiligheidsaspect. Bij besprekingen, maatregelen, of incidenten die de fysieke veiligheid aanbelangen zal respectievelijk aandacht worden besteed aan het overleg tussen veiligheidsconsulent en preventieadviseur. Bij aspecten omtrent de logische beveiliging zal dit overleg voornamelijk gebeuren tussen veiligheidsconsulent en de systeembeheerder van het OCMW. Overeenkomsten. Akkoord Verklaring Opgemaakt te …………………….……………………………. Op ....……… …….. In …… exemplaren…...... Voor akkoord, De Secretaris De Systeembeheerder De Veiligheidsconsulent

7. 4.3.1.1. Sleutelplan Het sleutelplan is een belangrijk onderdeel van het sleutelbeheer. In het sleutelplan worden alle sleutelsoorten genoemd en wordt aangegeven hoe de sleutelopbouw is Procedure Het Sleutelbeheersysteem heeft een procedure om zowel voor ontvangen als terug te geven sleutels een handtekening te vragen voor beide partijen. Beide partijen zijn enerzijds het OCMW en anderzijds de gebruiker. Sleutelplan Overzichten Het Sleutelbeheersysteem biedt verschillende overzichten. Dit om u een inzicht en overzicht te geven welke sleutels in omloop zijn en welke sleutels in de sleutelkast zijn Ook hier kan men zien welke personen welke sleutels hebben (toegangen)

8. 4.3.1.2. opening- en sluiting OCMW Opening van het OCMW voor cliënteel Opening van het OCMW door personeel Sluiting van het OCMW

9. 4.3.1.3. Ontvangen / Teruggave sleutels Secretaris, Ik ………………………………….. Verklaar hierbij de sleutel(s) / badge te hebben overhandigd. Gebruiker, Ik …………………………………..verklaar hierbij de sleutel(s) / badge te hebben ontvangen. * Beide partijen hebben een kopij ontvangen. Handtekening Secretaris Handtekening Gebruiker Datum : ……/……/……..… Deel II. Sleutel / badge teruggave Secretaris, Ik ………………………………….. Verklaar hierbij de sleutel(s) / badge te hebben ontvangen. Gebruiker, Ik …………………………………..verklaar hierbij de sleutel(s) / badge te hebben overhandigd. * Beide partijen hebben een kopij ontvangen. Handtekening Secretaris Handtekening Gebruiker Datum : ……/……/……..… Deel I. Sleutel / badge ontvangst Deel III. Sleutel / badge lijst Opmerking. Bij verlies van de sleutel / badge, dit direct melden aan secretaris / personeelsdienst. Bij het uit dienst treden bezorg ik de sleutel / badge terug aan de secretaris / personeelsdienst .

10. 4.3.2.1. Blussen van een brand 01. De afstand tot de brandhaard respecteren; 02. Een brand met de wind mee aanpakken, 03. Vooraan beginnen en op de basis van de vlammen richten; 04. Zorg te allen tijde voor een vluchtweg; 05. Het mensenleven primeert; 06. Val de vuurhaard aan met meerdere personen tegelijk, begin aan de smalste zijde van de brandhaard; 07. Meerdere toestellen laten aanvoeren ter vervanging van lege toestellen; 08. Lege brandblussers op de grond neerleggen, zo weet iedereen dat het een gebruikt toestel is; 09. Bij hevig vuur, meerdere toestellen gelijktijdig inzetten; 10. Indien de brandbestrijding onmogelijk is, de vuurhaard zoveel mogelijk isoleren door sluiten van deuren en vensters; 11. Bij dichte rookontwikkeling, zich langs de vloer verplaatsen om verstikking te voorkomen. Hoeveelheid brandblussers in een gebouw Er is een richtlijn opgesteld voor het noodzakelijk aantal brandblussers. Hierbij worden naast de standaardeis nog een aantal verschillende type ruimten genoemd waar extra gevaar is. Er geldt als vuistregel: De basiseis is per 150 m2 dienen er twee bluseenheden aanwezig te zijn. (Onder bluseenheden wordt naast de brandblussers ook een brandhaspel verstaan). Uitzonderingen op de basiseis zijn ruimten zoals waar met verven, hout, brandgevaarlijke vloeistoffen, karton, stro, vezels, ovens, droogplaatsen enz wordt gewerkt. Hier geldt de regel van drie bluseenheden per 100 m2. Daarnaast zijn er nog twee uitzonderingen. Ruimten met een extreem lage vuurbelasting dan geldt er 2 blustoestellen per 300 m2 en dan is er nog de groep van apart staande gebouwen of kleine verdiepingen. Hier dient gekeken te worden naar de grootte van de ruimte, maar men dient uit te gaan van 1 tot 3 blustoestelen per gebouw of verdieping. Het is verstandig om van bovenstaande uit te gaan, ook al zijn er specifieke voorzieningen getroffen zoals automatische blusinstallaties of sprinklers. Basisprincipes bij het blussen Onderhoud van de brandblussers Voor het onderhoud van brandblussers is de norm NBN S21-050 opgesteld. Hierbij worden richtlijnen aangegeven waarbij er controle plaats dient te vinden door de gebruiker en dat er door de leverancier, een erkende deskundige of de brandweer een inspectie en eventueel revisie wordt uitgevoerd. Daarnaast zijn er nog onderhoudsrichtlijnen van de fabrikant. Wat is handig om als vuistregel te hanteren? Eigenlijk heel simpel. Controleer zelf maandelijks of alle blustoestelen aanwezig zijn en of ze in goede staat zijn. Jaarlijkse controle door de fabrikant

11. 6.10 Brandblussers Brandblussers kom je overal tegen, zowel in auto’s, vrachtauto’s en in gebouwen. Het is belangrijk dat de blussers snel binnen handbereik zijn. Derhalve zijn de volgende regels van toepassing (opgesteld met name voor gebouwen). 1. Brandblussers dienen direct inzetbaar te zijn. 2. Brandblussers dienen duidelijk opgehangen te worden. 3. Eventueel dienen verwijzigen te worden aangebracht waar de brandblusser zich bevinden. 4. Brandblussers dienen in de vluchtroute te zijn opgenomen. (Denk aan hallen, nooduitgangen.) 5. Er dient zoveel mogelijk eenheid te worden aangebracht omtrent de plaatsing van de brandblusser. 6. Denk aan het plaatsen van deze blusposten telkens op dezelfde locatie van elke vergelijkbare verdieping. 7. Het kan verstandig zijn om zogenaamde blusposten in te richten, waar naast de brandblusser tevens een brandhaspel, een brandmelder en een EHBO koffer aanwezig is. Waar een brandblusapparaat te hangen

12. 6.10. Type brandblusser • De CO2 blusser of ook wel koolzuursneeuwblusser is ook een prima blusmiddel. • Het grote voordeel is dat het blussen twee elementen wegneemt uit de zogenaamde branddriehoek. • Ten eerste verdrijft de CO2 de zuurstof en ten tweede daalt de temperatuur naar –80 graden door het ontsnappen van het gas uit de fles. • Hierdoor wordt de ontbrandingsmogelijkheid van het object weggenomen. • Dit blusmiddel is door de afwezigheid van water prima in te zetten bij elektrische voorzieningen net als bij de poederblusser. • Er dient wel opgemerkt te worden dat zoals reeds eerder gemeld de temperatuur behoorlijk laag kan worden dat men niet aan de spuitmond dient te komen. • Dit om bevriezingsverschijnselen te voorkomen. • Het is uiteraard ten strengste "verboden" om op personen (of dieren) te spuiten. • Ook kan het gevaarlijk zijn daar het zuurstof verdringt en kan dus in een kleine ruimte gevaarlijk zijn voor mens en dier. • HOE IS EEN CO2- BRANDBLUSSER TE GEBRUIKEN? • Verwijder de borgpen; • Knijp de afsluiter in; • Test het blustoestel door kortstondig de afsluiter in te drukken; • Blijf op een afstand van 1,5 tot 2 meter van de vuurhaard; • Richt de straal op de basis van de vlammen; • Let erop dat de CO2 uitstoot niet onderbroken wordt; • Gebruik het toestel bij voorkeur binnen; • Buiten vervliegt de blusstof snel; • Blust u in een kleine ruimte, verlaat deze dan na de blussing snel (koolzuursneeuw verlaagt de hoeveelheid aanwezige zuurstof); • Controleer na het blussen of de brand goed uit is en loop achteruit terug. • Houd het blustoestel klaar voor het geval de vlammen weer opflakkeren; • Houd er rekening mee dat een blustoestel maar een zeer beperkte werkduur heeft. De C02 blusser

13. 6.10. Type brandblusser • De poeder blusser is de meest voorkomende blusser. • Je treft ze niet alleen in auto’s aan maar ook in gebouwen. • Dit komt waarschijnlijk door de lage prijs. • Daarnaast heeft de werking een aantal voordelen. • Het poeder kan bijvoorbeeld prima worden ingezet bij elektrische voorzieningen dit in tegenstelling tot water. Dus bij een kortsluiting in de meterkast, de PC of in een auto is dit een prima oplossing. • Het grote nadeel is dat het poeder zo fijn is, dat het zich overal in nestelt. • Denk hierbij maar aan lagers en harde schijven in computers. • Bij een autobrand is de auto, hoewel niet uitgebrand, wel bijna total loss, daar het poeder bijna overal zit. • Dit geldt uiteraard ook voor panden. • Er zijn speciale salvage bedrijven die het poeder kunnen verwijderen, maar dit is vrij kostbaar. • De werking van het poeder is het verstikken van de brand. • Het vormt een soort film tussen de zuurstof en de brandstof. • De Bluspoeders kunnen worden ingedeeld naar de verschillende brandklassen. • Op de eerste plaats zijn er de poeders op basis van natriumbicarbonaat, kaliumbicarbonaat of kaliumsulfaat. Deze zijn geschikt voor de eenvoudige gas- en vloestofbranden (de A en B klassebrand). • Voor de lastiger branden waarbij meer hitte vrijkomt wordt ureum- of ammoniumcarbonaat poeder gebruikt. Daarnaast is er ook nog een speciale groep voor metaalbranden (klasse D brand). • HOE IS EEN POEDERBLUSSER TE GEBRUIKEN? • Verwijder de borgpen; • Sla de knop bovenaan volledig in.(soms is dit een knijper i.p.v. een knop); • Neem de slang bij de afsluiter; • Test het blustoestel door kortstondig de afsluiter in te drukken; • Knijp de afsluiter op het einde van de slang in; • Blijf op een afstand van 1,5 tot 2 meter van de vuurhaard; • Richt de straal op de basis van de vlammen; • Blus met poeder altijd met de wind mee (poeder beperkt het zicht); • Controleer na het blussen of de brand goed uit is en loop achteruit terug. • Houd het blustoestel klaar voor het geval de vlammen weer opflakkeren; • Houd er rekening mee dat een blustoestel maar een zeer beperkte werkduur heeft. De poeder blusser

14. 4.3.3.1. UPS procedure Heeft als doel na te gaan of de UPS test geslaagd is of niet. Door de UPS zonder stroom te plaatsen zal men kunnen nagaan dat enerzijds de batterij nog functioneert aan de hand van de aangesloten apparatuur die operationeel blijft, anderzijds kan men zien hoelang de batterij stroom levert. Men kan hierdoor de status van de batterij bepalen. Type UPS • Merk UPS: • Type UPS: • Sterkte UPS: • Aankoop UPS: • In garantie: • Batterij reeds vervangen: • Aangesloten toestellen: • Server: ……………… • Monitor: ………………. • Andere: ………………. Samenvatting UPS test. Rapport UPS • Vorige periode : • Huidige periode: • Aard: UPS: Geslaagd O / Niet Geslaagd O • Opmerkingen: • Naam & handtekening veiligheidconsulent: • Naam & handtgekening Systeembeheerder: • Naam & handtekening Secretaris:

15. 4.4.1.1. Machtiging Software Gemeente, ……………………… Ik ondergetekende ……………………………, secretaris van het OCMW……………………… geef aan: de gebruiker: ......................................... …………………………. …………………………. Tewerk gesteld op het OCMW ……………………………….… als ………………………………. De onderstaande toegangsmachtigingen. Namens de Raad voor Maatschappelijk Welzijn, De Secretaris, ………………………………… Deel II. Software lijst Deel I. Verklaring A = all (Lezen / Schrijven) R = readonly (enkel lezen) N = no access (niets)

16. 4.4.1.2. Wachtwoordbeleid deel I Het opleggen van regels betreffende het veilig en efficiënt gebruik van user/id en wachtwoord ter identificatie, authentisatie en autorisatie (wie mag wat) van een computergebruiker, om ongeoorloofde toegang tot cruciale gegevens en/of het netwerk te vermijden. Toepassingsgebied Elke gebruiker van een computer die tot het OCMW behoort of aan het netwerk van het OCMW verbonden is, zowel tijdelijk als permanent. Dit wachtwoordbeleid omvat niet alleen het aanmeldingswachtwoord van een gebruiker aan een pc en/of netwerk, maar ook de wachtwoorden voor toegang tot volgende beveiligde programma’s : opsomming applicaties: Akkoord verklaring Doelstelling. Ik heb de algemene bepalingen (deel II) over het wachtwoordbeleid gelezen. De inhoud ervan is mij duidelijk en ik verklaar mij akkoord om deze veiligheidsinstructies nauwkeurig na te leven. Ik besef dat de uitgevaardigde regels een algemeen hulpmiddel willen vormen om de onrechtmatige toegang tot en het onrechtmatig gebruik van het netwerk te voorkomen en te verhinderen. Ik zal daarnaast de nodige maatregelen nemen die in mijn specifieke werkomgeving kunnen bijdragen tot het realiseren van het vermelde doel. Ik ben mij ervan bewust dat ik door ondertekening van deze verklaring, onderworpen ben aan dit beleid en dat schending of niet naleving van de vermelde instructies, eventuele disciplinaire maatregelen tot gevolg kan hebben. (zie tuchtreglement). Datum: __________________________ Plaats: __________________________ Naam: ___________________________________________________________ Handtekening: ____________________________________________________

17. 4.4.1.2. Wachtwoordbeleid deel II 01.Elke gebruiker moet een eigen, niet voor de hand liggend, wachtwoord opstellen en dit geheim houden. Een wachtwoord moet, indien de toepassing dit toelaat, minimaal 8 karakters bevatten en bestaat uit een combinatie van letters en cijfers. Een aantal aanbevelingen: - Grote en kleine letters die elkaar afwisselen is ideaal. - Een symbool ertussen geeft dat extraatje meer. - Gebruik geen bekende of voor de handliggende namen, woorden of getallen. - Woorden die in het woordenboek staan zijn uitgesloten. - Schrijf nergens je wachtwoord op en hang het zeker niet op je scherm ter herinnering (indien u het toch zou opschrijven, verberg het papier dan op een plaats niet in de buurt van je pc en verzin een truc om het wachtwoord versleuteld op te schrijven) - Zorg dat er niemand op je vingers kijkt bij het intikken van je wachtwoord. - Een degelijk wachtwoord hoeft niet moeilijk te zijn. Vb. Ikweddatjeditnooitkanvindenin2005 of Hoeradelentevan2005isinhetland zijn ook wachtwoorden en makkelijk te onthouden. 02. De gebruiker heeft de mogelijkheid om op eender welk tijdstip zelf zijn wachtwoord te wijzigen. Het periodiek (halfjaarlijks) wijzigen van een wachtwoord is een minimumvereiste. 03. Bij het minste vermoeden dat het wachtwoord ontvreemd werd of ter kennis is van een medewerker of derde, moet de gebruiker onmiddellijk zijn wachtwoord vervangen EN de systeembeheerder en/of veiligheidsconsulent over het eventuele misbruik inlichten. 04. Bij een vermoeden of vaststelling dat een gebruiker toegang heeft tot bestanden of netwerken waartoe hij niet geautoriseerd is, moet hij dit melden aan de systeembeheerder en/of veiligheidsconsulent. Kortom, als een gebruiker meer toegang heeft dan nodig voor de goede uitvoering van zijn taken, valt dit onder deze meldingsplicht. 05. Als de gebruiker zijn/haar wachtwoord vergeten is, moet hij/zij contact met de systeembeheerder opnemen om er een nieuw aan te maken. Dit nieuwe wachtwoord moet meteen gewijzigd worden door de gebruiker zelf. De systeembeheerder hoeft immers nooit het wachtwoord van een gebruiker te weten. 06. Een pc mag nooit zonder toezicht gelaten worden, aangezien om het even wie dan kan handelen in naam van de aangemelde gebruiker. Wanneer een gebruiker dus het lokaal verlaat, moet de gebruiker steeds ofwel de pc vergrendelen, ofwel zich afmelden door uit te loggen op de pc. Dit kan op een snelle manier door gebruik te maken van sneltoetsen. Bv. in Windows XP kan dit door op de ‘windowstoets’ te drukken samen met de letter L, in Windows 2000 kan dit door Ctrl Alt Del te samen in te drukken en te kiezen voor ‘PC vergrendelen’. Sommige toetsenborden hebben hier ook een aparte toets voor. 07. De schermbeveiliging a) moet met wachtwoord beveiligd zijn en moet ook steeds ingesteld staan zodat deze automatisch in werking treedt binnen de 5 à max. 10 minuten b) Deze schermbeveiliging met wachtwoord volstaat echter niet om aan artikel 8 van dit beleid te voldoen. Ze fungeert enkel als noodoplossing voor het geval een gebruiker zelf manueel zijn pc is vergeten te vergrendelen. 08. a) Het is verboden een wachtwoord in te typen wanneer een andere persoon meekijkt. b) Het is verboden te kijken wanneer iemand zijn wachtwoord intypt. c) Uiteraard is het verboden andermans wachtwoorden proberen te weten te komen op welke manier dan ook. En het is zeker uit den boze deze te gebruiken. Het kraken van wachtwoorden of inbreken in computers is uiteraard niet toegestaan. 09. Bij het herhaald (3x) ingeven van een foutief wachtwoord zal de gebruiker tijdelijk geblokkeerd worden. 10. Wanneer de computer de vraag stelt om het wachtwoord te bewaren op het scherm, moet er steeds NEGATIEF op worden geantwoord. Algemene bepalingen.

18. 4.4.1.3. PC beleid deel I Eenvormigheid inzake het gebruik en beheer van de PC:Richtlijnen betreffende standaardisering. Beveiliging, voorkomen en oplossen van problemen. Toepassingsgebied Alle PC gebruikers Alle toerstellen (PC, printers, scanners, laptops,…) zijn eigendom van het OCMW Verboden acties 1. Kopiëren van software die op de PC werd geïnstalleerd kan aanleiding geven tot gerechtelijke vervolging. 2. Kopiëren van software op de PC op weke wijze ook (Disk, USB, email…) zonder toestemming van systeembeheer 3. Verplaatsen van PC voor zover hiervoor een verbinding wordt onderbroken , roep hulp van systeembeheer in. 4. Aanpassen van systeembestanden andere dan sjablonen (“templates”) voor uw werkdocumenten. 5. Inlezen van gegevens van disk, cd-rom, USB stick, email zonder virusscan.Merk op ! Het uitvoeren van een verboden actie kan ernstige schade berokkenen aan hard en/of softwareen /of de goede werking van de diensten inhet gedrang brengen Verplichte acties Doelstelling. 1. Installatie van software moet steeds gebeuren via systeembeheer of minstens de goedkeuring ervan. 2. Gebruik voor interne en externe informatie uitwissleing enkel materiaal besteld door het bestuur.Dit om kans op virusbesmetting in het gehele netwerkte voorkomen.Besmette bestanden kunnen meestal niet gerecupereerd worden. 3. Elk document of progromma van externe toegang moet gescand worden op virussen. indien besmet vernietigd of onmiddellijk van de PC verwijderen 4. Oude of onleesbare externe media moeten op een doeltreffende manier vernietigd worden, alvorens weggeworpen te worden. Zker bij klant of persoonlijke info. 5. Er moet een schermbeveiliging met wachtwoord geactiveerd zijn Toegestane acties • Gebruik van algemene systeemsoftware (OS onderdelen zoeken , paint , wordpad..) zolang deze het normalegebruik van de PC niet schaden. • Gebruik van algemene toepassingen, MS word, MS excel, MS powerpoint…voor zoverre nodig voor het dagelijks werk. • Gebruik van specifieke toepassingen, NOB, WINSOC voor zoverre nodig voor de uitoefening van uw functie • Eigen back-up van documenten van de C-schijf, voor zoverre dat de drager ervan veilig opgeborgen wordt en dat de gegevens erop niet aan derden wordt meegedeeld of dat derden ermee aan de haal gaan

19. 4.4.1.3. PC beleid deel II 1. Voor elk ernstig probleem* met betrekking tot het PC gebruik moet eerst opgeschreven worden welke de laatste acties/handelingen waren. Dit om het probleem beter te kunnen identificeren/ lokaliseren en in de toekomst te verhelpen. 2. Daarna moet het gemeld worden aan de systeembeheerder, softwareleverancier of hardwareleverancier. 3. Bij afwezigheid hiervan of indien het probleem als “niet ernstig” wordt ervaren, kan men beroep doen op een collega waarvan geweten is hij/zij voldoende PC ervaring en/of kennis heeft. 4. Indien de PC vast hangt kan men terugvallen op het beëindigen van de vast gelopen taak d.m.v. CTRL +ALT+DEL . Daarna kies je TAAKOVERZICHT en tenslotte TAAK BEEINDIGEN.Merk op! Deze handeling heeft als gevolg dat men alle niet opgeslagen gegevens verliest. * Dit wordt ter evaluatie aan de gebruiker overgelaten. Zeker moet als ernstig worden beschouwd, elk probleem dat de gegevens van de KSZ applicatie in gevaar zou kunnen brengen Tips bij gebruik van een PC • 1. Alle bestanden die betrekking hebben op het OCMW moeten zonder uitzondering opgeslagen worden in een map onder hoofdmap van uw afdeling ( sociale bijstand, thuiszorg, financiën Merk op! Lokaal opgeslagen documenten worden niet gebackuped en bij een crach van de PC zijn deze gegevens verloren. • 2. Respecteer de afspraken omtrent: • Naamgeving van directories en bestanden • Directrorystructuur zoals bepaald door het systeembeheer of minimaal zodanig dat alle soortgelijke documenten bij elkaar in dezelfde map zitten (v.b. onderzoek, geklasseerd..) • Locaties van directories en bestanden (lokaal of server) • Duurtijd bijhouden bestanden (regelmatig oude bestanden archiveren of verwijderen zodat de schijf of beschikbare capaciteit niet plots vol komt • Tijdens het aanmaken of bewerken is het raadzaam regelmatig op te slaan om gegevens verlies te vermijden (CTRL + S) • Zorg dat alle toepassingen correct worden afgesloten van zodra je ze niet meer gebruikt. • Wachtwoorden: zie document PCPW policy.doc • Respecteer de wet op privacy van gegevens bij het verwerken en of bewaren van persoonsgegevens • Afmelden: wanneer u zelfs voor een korte tijd(15’), uw bureel verlaat moet u zich afmelden. • Afsluiten PC: Zorg dat alle bestanden en programma’s op de daartoe aangewezen methode afgesloten zijn. • Elektriciteit:Geen andere apparaten op dezelfde stopcontacten dan de PC (bvb waterkoker).Zet eerst de randapparaten(printer) aan en dan de PC, bij het uitzetten omgekeerd eerst de PC. • Eten, drinken, roken: zo weinig mogelijk in de nabijheid van PC apparatuur . Probleemmelding. Archiveren van bestanden en mappen • Op het einde van elk kalenderjaar moeten de bestanden en mappen, die betrekking hebben op dat jaar , gearchiveerd worden. • In elke dienst moet hiervoor iemand instaan.

20. 4.4.1.3. PC beleid deel III • Elk commentaar op dit document moet aan uw veiligheidsconsulent overgemaakt worden. Verklaring • Ik heb bovenvermeld PC beleid gelezen. • De inhoud is mij duidelijk en ik bevestig ontvangst hiervan. • Ik bevestig mij te zullen gedragen volgens de richtlijnen, zoals beschreven in dit beleid en weet dat, indien ik dit niet doe , disciplinaire maatregelen en/of zelfs wettelijke vervolging het gevolg kunnen zijn. • Handtekening:Datum :Naam :Plaats: Opmerkingen, aanvullingen en verbeteringen

21. 4.4.1.4. Serverruimtebeleid deel I de nodige beveiliging verzekeren van de serverruimte. Toepassingsgebied de ruimte waar de computerserver opgesteld staat, alsmede de ruimte waar de hoofdcommunicatieapparatuur (modems, switches, routers, …) opgesteld zijn. Organisatorisch; Personeel & Procedures Doelstelling. • Er moet een schema aanwezig zijn (hard-copy) waarop de bekabeling is aangegeven (welk apparaat is met welke soort verbinding aan welk ander apparaat gekoppeld). Elke verandering moet binnen de maand verwerkt worden op dit schema. Eén afdruk zal bewaard worden in de kluis (of een andere veilige plaats) samen met de backups. • Brandbare producten (vb papierstock voor meer dan dagelijkse productie) mogen nooit in de onmiddellijke omgeving van de server en de communicatieapparatuur (modems, …) opgeslagen worden. • In het serverlokaal heerst een absoluut rookverbod. • De toegang tot het serverlokaal moet strikt beperkt blijven tot de bevoegde personen (systeembeheerder en vervanger, veiligheidsconsulent en het personeel belast met de installatie van nieuwe server-hard- en software).Voor grotere OCMW's en in de mate van het mogelijke • Er moeten schriftelijke procedures vastgelegd worden voor de toegangscontrole tot de serverruimte (uiteraard dienen deze procedures ook toegepast te worden). • Alle alarmen (brand, beweging, …) moeten – buiten de werkuren – doorgeschakeld worden naar een externe bewakingsfirma of de politie. Detectie in het serverlokaal is dus verplicht. • Er moet een procedure bestaan voor de taken (uitschakelen van de stroom, sluiten van de kasten,…) die direct na een alarm uitgevoerd moeten worden.

22. 4.4.1.4. Serverruimtebeleid deel II Hardware; Fysieke inrichtingen & hulpmiddelen • Kabels voor de elektriciteitsvoorziening en voor de tele- en datacommunicatie moeten in de mate van het mogelijke gescheiden zijn. • De brandweer moet het serverlokaal gemakkelijk kunnen bereiken. • Er moet zich een draagbare CO2 blusser bevinden in de onmiddellijke nabijheid (kleiner dan5 m) van het serverlokaal. • Het serverlokaal moet voldoende afgeschermd zijn tegen wateroverlast (lekkende kranen en/of leidingen, riolering, overstromingen, stortregens…). • Er moet een no-break systeem (UPS) voorzien zijn met een capaciteit die toelaat de informaticasystemen op een veilige manier af te sluiten. • Het serverlokaal moet voldoende beveiligd zijn tegen blikseminslag. • Het serverlokaal moet uitgerust zijn met een klimaatregeling van voldoende capaciteit. • Het plafond van het serverlokaal moet waterdicht zijn. • Waterleidingen in de nabijheid van het serverlokaal moeten uitgerust zijn met kranen (zodat zij bij eventuele lekken gemakkelijk kunnen gesloten worden). • Alle onderhouds- en herstelwerkzaamheden in het serverlokaal moeten, in de mate van het mogelijke, uitgevoerd worden onder controle van bevoegd intern personeel. Voor grotere OCMW's en in de mate van het mogelijkeVoor grotere OCMW's en in de mate van het mogelijke • Alle onderhouds- en herstelwerkzaamheden in het serverlokaal moeten zonder uitzondering uitgevoerd worden onder controle van bevoegd intern personeel. • Het serverlokaal moet gescheiden zijn van de publieke zones in het gebouw… of op z’n minst mag dit lokaal niet aangeduidt worden met één of ander bord. • Het serverlokaal mag uitsluitend dienst doen voor informatica-activiteiten (geen printers, plooi- en snijmachines, … ); m.a.w. het moet fysiek gescheiden zijn van alle andere activiteiten. • Het serverlokaal moet met onbrandbare materialen ingericht zijn. • . De klimaatregeling in het serverlokaal moet automatisch afgesloten worden bij een brandalarm. • Er moet een noodinstallatie voorzien zijn voor de klimaatregeling in het serverlokaal. • De informatiesystemen moeten automatisch en correct afgesloten worden wanneer bepaalde klimatologische omstandigheden worden overschreden. • Er moeten maatregelen genomen worden om elektromagnetische storingen op te vangen. • Rond het serverlokaal moet een brandcompartimentering voorzien zijn. • Het serverlokaal moet uitgerust zijn met een regelmatig geteste en onderhouden automatische blusinstallatie. • Het serverlokaal moet uitgerust worden met een branddetectiesysteem dat verbonden is met het centraal systeem. • Er moeten waterdetectoren aanwezig zijn in het serverlokaal en deze moeten regel-matig (1x/jaar) getest worden. • Er moet een afvloeisysteem bestaan voor wateroverlast in het serverlokaal. • Indien er een valse vloer aanwezig is in het serverlokaal, moeten de kabels onder de valse • vloer bevestigd zijn op rails of op andere ondersteuningsmiddelen (andere dan de echte vloer). • De hoogte van de valse vloer moet (uiteraard) voldoende zijn. • Er moet een controlesysteem zijn voor de toegang tot het serverlokaal. • Tenminste eenmaal per jaar moet er een beroep gedaan worden op een gespecialiseerde firma voor het stofvrij maken van de informatica-apparatuur in de serverruimte.

23. 4.4.1.4. Serverruimtebeleid deel III Incidenten register serverruimte: *Jaarlijks toe te voegen aan de KSZ map Veiligheidsconsulent :

24. 4.4.2.1. Back-up procedure Back-up wordt enkel op werkdagen gemaakt en men gebruikt 10 tapes Per week heeft men een tape set van 5 stuks en beslaat zo 2 weken De tape van vrijdagavond wordt als week back-up beschouwd En wordt buitenshuis bewaard via systeembeheerder De tapes worden om de 2 jaar vervangen door een volledige nieuwe serie.2 van de oude tapes worden nog 2 jaar extra bij gehouden.Alle andere (oude) tapes worden manueel vernietigd Verantwoordelijke back-up • Verantwoordelijk : • Vervanger bij afwezigheid : • Plaats van bewaring : • Soort back-up : • Cleaning tapes(Gebruik) : Periodiciteit van de back-up Rapport back-up • Vorige periode : • Huidige periode : • Aard: Back-up :Geslaagd O / Niet Geslaagd O Restore :Geslaagd O / Niet Geslaagd O • Opmerkingen : • Naam & handtekening veiligheidconsulent: • Naam & handtgekening Systeembeheerder: • Naam & handtekening Secretaris:

25. 4.7.2.1. Contactpersonen Contact personen veiligheid: *Jaarlijks toe te voegen aan de KSZ map Veiligheidsconsulent :

26. 4.7.3. Noodplan van het OCMW Waarom een noodplan (NP) Om de negatieve gevolgen van een noodsituatie voor de eigen bedrijfsvoering, werknemers, het milieu en omwonenden te minimaliseren en beheersbaar te houden en om herhaling te voorkomen is een noodplan onmisbaar. Werkwijze noodplan (NP) Een noodplan (NP) is geen doel op zich maar een middel om noodsituaties in een bedrijf te bestrijden en te beheersen. Structuur noodplan (NP) Hoofdstuk 1 - Inleiding Veiligheidsconsulent :

27. 4.7.3. Noodplan van het OCMW I. Alarmering Hoofdstuk 2 – Organisatie II. Organigram (Telefoonnummers) • Algemeen ALARM nummer = 112 • Bestuur: Voorzitter = Secretaris = Lid = • Politie = • Brandweer (Kazerne)……………… = • Huisarts (naam)……………………. = • Alarmnummer beveiliging = NB. Bij overlijden en/of ernstig ongeval nooit contact opnemen met relaties. Laat dit over aan een bestuurslid of officieel autoriteit !! Veiligheidsconsulent :

28. 4.7.3. Noodplan van het OCMW I. Inventaris Hoofdstuk 3 – Technische gegevens Veiligheidsconsulent :

29. 4.7.3. Noodplan van het OCMW I. Ontruiming Laat iedereen het gebouw onmiddellijk verlaten en laat niemand meer toe tot het gebouw.Stuur iedereen naar de verzamelplaats en verzoek hem deze plaats niet meer te verlaten tot de registratie heeft plaatsgevonden. Verzamelplaats is aangemerkt …………………………………………………………………..Voor mogelijke gewonden dient op de verzamelplaats zo mogelijk een afzonderlijke plaats te worden betrokken. II. Toelichting brand Denk allereerst aan u eigen veiligheid.Verricht onderzoek waar de brand woedt aan de hand van de brandmelder.Een beginnende of kleine brand eventueel zelf bestrijden.NEEM ECHTER GEEN RISICO Risicovolle plaatsen zijn:Risicovolle situaties:1 12 23 34 45 5 Hoofdstuk 4 – Calamiteiten III. Toelichting ongevallen - Mishandeling Lichte ongevallen:Ga na of een deskundige op het gebied van EHBO aanwezig is.Verleen anders zelf eerste hulp (indien je hiertoe in staat bent).Neem geen enkel risico ten aanzien van het slachtoffer.Laat de gewonde(n) niet alleen tenzij absoluut niet anders mogelijk is.Ernstige ongevallen:Waarschuw het alarmnummer 112.Neem de onveilige situatie weg (indien mogelijk)Verleen eerste hulp of laat eerste hulp verlenen.Laat het slachtoffer niet alleen en tracht in gesprek te blijven.Isoleer en markeer de plaats van het ongeval.Van overlijden is pas sprake indien een arts zodanig heeft geconstateerd. Veiligheidsconsulent :

30. 4.7.3. Noodplan van het OCMW I. Evacuatiegrondplan Toevoegen van een grondplan van het OCMW per verdiep II. Gebruikte pictogrammen Verboden Toegang Brandmelder Brandblusapparaat Verboden te roken Hoofdstuk 5 – Ontruimingsplan Brandhaspel Nooduitgang Verzamelplaats Richting nooduitgang Nooduitgang Nooduitgang Een groen-wit pictogram geldt enkel voor de uitgangen die voldoen aan de eisen van een nooduitgang. Een wit-zwart pictogram wordt gebruikt voor uitgangen die niet voldoen aan de eisen van een nooduitgang.

31. 4.7.3. Noodplan van het OCMW Hoofdstuk 6 – Checklist Veiligheidsconsulent :

32. 4.8.1. Inventaris van het OCMW Hardware inventaris: *Jaarlijks toe te voegen aan de KSZ map Veiligheidsconsulent :

33. 4.8.2. Inventaris van het OCMW Personeel inventaris: *Jaarlijks toe te voegen aan de KSZ map Veiligheidsconsulent :

34. 4.8.3. Inventaris van het OCMW Gebruikers netwerk (Windows of Linux) inventaris: Veiligheidsconsulent : *Jaarlijks toe te voegen aan de KSZ map

35. 4.8.4. Inventaris van het OCMW Gebruikers inbraakalarm inventaris: Veiligheidsconsulent : *Jaarlijks toe te voegen aan de KSZ map

36. 4.9.1. Preventie procedure Virussen komen onverwacht. Zorg ervoor dat scanners zijn geconfigureerd om alle gegevensbronnen te scannen. Wanneer u bijvoorbeeld een diskette in het station laat zitten terwijl u de computer opstart, kan een virus in het geheugen worden geladen voordat de scanner bij toegang wordt gestart als de scanner niet is geconfigureerd om diskettes te scannen. Voer regelmatig updates uit Zorg ervoor dat u werkt met de meest recente versie van het Het dat-bestandHet scanprogrammaHet product. Met de functie AutoUpdate kunt u elk van deze onderdelen selectief bijwerken. Voorkom inbraken, zodat u omgeving niet wordt geïnfecteerd • Met de volgende functies kunt u inbraken voorkomen: • Toegangsbeveiliging. • Bufferoverloopbeveiliging. • Beleid voor ongewenste programma's. • Scriptscanner. Bepaal u beveiligings behoeften. Detecteer inbraken, en stop deze voordat ze schade aanrichten • Met de volgende functies kunt u inbraken detecteren: • Scannen bij toegang. • Scannen op aanvraag. • E-mail scannen.

37. 4.9.1. Wat te doen bij infectie Wanneer uw computer is geïnfecteerd, wordt er mogelijk een back-upbestand van het virus opgeslagen in de map voor systeemherstel. Daarom schakelt u deze optie eerst uit. Dat gaat als volgt:Selecteer 'Deze computer' (klik met de rechtermuisknop erop), 'Eigenschappen‘, tabblad 'Systeemherstel‘ Selecteer 'Systeemherstel uitschakelen. Klik op 'Toepassen‘, Klik op ‘OK’ en start 'daarna de pc opnieuw op. Start u pc in de veilige modus dat maakt het makkelijker virussen en andere infecties te verwijderen. Dit gaat als volgt: Zet u pc aan, u ziet informatie voorbij komen, maar voordat Windows begint moet u op de toets F8 drukken. Begin maar enkele seconden nadat u u pc aangezet heeft, elke seconde 1 keer op F8 te drukken, dan komt u wel in het scherm dat de mogelijkheid geeft u pc in veilige modus te starten. Verschillende scans uitvoeren 1) Volledige virusscanLet er op dat uw antivirus programma up-to-date is.   Als u uw antivirus programma niet kunt updaten vanuit het programma zelf, omdat u geen internetverbinding heeft, zult u de updates op een andere computer moeten downloaden en handmatig op u pc installeren. Het kan zijn dat uw antivirus programma nog uitgeschakeld is door een van de besmettingen. Deïnstalleert het en installeer het opnieuw. Werkt dat nog niet, ga dan door met stap 3 en probeer het daarna nogmaals.  Laat Windows normaal opstarten, voer met uw standaard antivirus programma een volledige scan uit en laat elke ongerechtigheid verwijderen. 2) SpywarescanOok deze stap moet uitgevoerd worden. Er zijn drie redelijke gratis spyware removers: Windows defender, SpybotSpy adaware: ook Nederlandstalig. (kies wel de personal edition,) Het is verstandig minimaal twee van deze programma's u pc te laten scannen. Geen van de programma's zal alle spyware kunnen herkennen en verwijderen. 3) TrojanscanInstalleer specifieke Trojaanscanners en laat volledige scans uitvoeren. Antivirus programma's gebruiken signaturen (specifieke stukjes programmacode) van virussen en andere malware voor detectie en vinden daarmee ook veel, maar niet alle Trojaanse. Trojaanscanners hebben toegevoegde waarde omdat ze ook andere technieken gebruiken. Enkele goede Trojaanscanners zijn: Ewido Security Suite, A-squared, Trojan Remover, Deze laatste heeft enkele goede utilities om bijv. verminkte internetinstellingen te herstellen. 4) RootkitscanRootkits worden gebruikt om virussen, backdoors en andere malware onzichtbaar hun werk te laten doen. Ze maken daarvoor vaak ingrijpende wijzigingen in diverse systeeminstellingen. Voor detectie van rootkits gebruikt u de twee volgende utilities: rootkitrevealer van sysinternals.com, blacklight van F-secure: 5) Detectie met een firewallOok een firewall kan behulpzaam zijn om te detecteren of er nog ongewenste programma's op uw pc aanwezig zijn die poorten openzetten. Als u een firewall installeert, zal alles wat naar binnen of naar buiten wil eerst om toestemming moeten vragen. Systeemherstel uitschakelen