1 / 41

I svetski rat

I svetski rat. Uzrok . Osnovni uzrok rata bio je sukob interesa velikih sila i njihova borba za političku i ekonomsku dominaciju velikih sila Sukob je izbio izmedju dva vojna saveza: Antante i Centralnih sila. Povod.

fayre
Download Presentation

I svetski rat

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. I svetski rat

  2. Uzrok • Osnovni uzrok rata bio je sukob interesa velikih sila i njihova borba za političku i ekonomsku dominaciju velikih sila • Sukob je izbio izmedju dva vojna saveza: Antante i Centralnih sila

  3. Povod • 28.juna 1914.god. pripadnik Mlade Bosne Gavrilo Princip izvršio je atentat na austrijskog prestolonaslednika Franca Ferdinanda • Mlada Bosna se zalagala za ujedinjenje Južnih Slovena i oslobodjenje od austrougarske vlasti • Austrougarska je zvaničnu Srbiju optužila za atentat • Radikalni krugovi u Beču su se zalagali za ratnu opciju, dok su se umereniji pribojavali da rat protiv Srbije neće ostati lokalni, već da će se pretvoriti u širi sukob

  4. Nemačka je jasno i nedvosmisleno podržala Austrougarsku, što je Beč nateralo da se odluči za rat • 23.jula Austrougarska je Srbiji uputila ultimatum, sa teškim i neprihvatljivim zahtevima • Austrougarska je 28.jula 1914.god. objavila rat Srbiji

  5. Svetski sukob • U narednih nekoliko dana, do početka avgusta 1914.god., sve velike sile su bile uključene u veliki ratni sukob.

  6. Zemlje učesnice • Japan 1914.god. ulazi u rat na strani Antante • Turska je proglasila neutralnost, ali je u tajnosti, krajem 1914.god. potpisala sporazum sa Centralnim silama • Italija je na početku rata ostala neutralna, ali 1915.god. ulazi u rat na strani Antante • Bugarska 1915.god. ulazi u rat na strani Centralnih sila • Rumunija 1916.god. ulazi u rat na strani Antante • SAD 1917.god. ulaze u rat na strani Antante

  7. Šlifenov plan • Načelnik nemačkog generalštaba Alfred fon Šlifen je još 1905.god. izradio nemački ratni plan • Osnovna zamisao bila je da se izbegne rat na dva fronta • Planirano je bilo da se najpre Francuska porazi na zapadu za 40 dana, a da se zatim sve snage prebace na istok protiv Rusije

  8. Evropski frontovi • U Evropi se ratovalo na tri fronta: • Zapadnom ( od Severnog mora do Švajcarske) • Istočnom (od Baltičkog mora do Rumunije) • Balkanskom

  9. Zapadni front 1914 • Nemci su prodrli kroz neutralnu Belgiju i počeli su da ugrožavaju sam Pariz • Došlo je do bitke na Marni, septembra 1914. u kojoj je zaustavljen nemački prodor od strane francuskih i britanskih trupa • Propao je Šlifenov plan o munjevitom ratu i Nemačka je morala da vodi rat na dva fronta

  10. Rovovski rat

  11. Na neuspeh Šlifenovog plana uticalo je nekoliko faktora: • Britanci i Belgijanci su usporavali nemačko napredovanje, što je Francuzima omogućilo da prebace pojačanja • Neočekivana brzina ruske mobilizacije i napad na nemačke položaje na istoku

  12. Na zapadnom frontu je od tada vodjen rovovski rat • Na njegov tok presudno su uticale tehnološke promene: • Bodljikava žica je predstavljala ogromnu prepreku za napade pešadije • Smrtonosnija artiljerija i mitraljezi takodje su ojačali odbranu

  13. Aprila 1915.god., u bici kod Ipra, Nemci su prvi put upotrebili bojne otrove, koje su zatim koristile obe strane • Zbog svega toga je jako teško bilo probiti neprijateljske položaje bez ogromnih gubitaka • Kao novo ofanzivno oružje se 1916.god. pojavljuje tenk (prvo su ga koristili Britanci, a zatim i Francuzi)

  14. Britanski tenk Mark I

  15. Istočni front 1914 • Rusija je ratovala protiv Nemačke i Austrougarske • Rusi su iznenada prešli u ofanzivu i ušli duboko na teritoriju Nemačke • Zbog toga je Nemačka morala da povuče deo snaga sa zapada • Nemci su povratili izgubljene teritorije i porazili Ruse u bitkama kod Tanenberga i Mazurskih jezera • Ruska vojska je bila najmnogoljudnija, ali i veoma slabo opremljena

  16. Ratna 1915.god. • Krajem I godine rata i jednoj i drugoj strani bilo je jasno da neće moći da ostvare brzu i laku pobedu • Tokom 1915.god. osim ratnih operacija vodi se i diplomatska borba dva saveza, da privuku neutralne države • Italija je u proleće 1915.god. potpisala sa Antantom tajni Londonski ugovor • Italiji su obećane teritorije, naseljene italijanskim stanovništvom, koje su bile u sastavu Austrougarske: Trst, Istra, Dalmacija, Južni Tirol • Tako je došlo do otvaranja novog fronta na reci Soči • Ujesen 1915.god. Bugarska ulazi u rat na strani Centralnih sila, obećano joj je teritorijalno proširenje na račun Srbije

  17. Istočni front 1915 • Pošto nisu uspeli da ostvare munjevitu pobedu na zapadu 1914.god. Nemci su više pažnje posvetili 1915.god. istočnom frontu • Nemci su kod Gorlica probili ruske položaje i naterali ih na povlačenje iz Poljske • Tako je linija fronta pomerena nekoliko stotina kilometara od nemačkih i austrougarskih granica • Nemci ipak nisu uspeli da okončaju rat na ovom frontu

  18. Granice istočnog fronta

  19. Dardanelska operacija • Pošto nisu bili u mogućnosti da probiju nemački front na zapadu zapadni saveznici su odlučili da se iskrcaju na Galipolju, zauzmu Dardanele i prinude Tursku na kapitulaciju • Ulazak Turske u rat onemogućavao je snabdevanje Rusije preko Crnog mora i opasnost za ruske teritorije na Kavkazu • Turska vojska, koju su obučavali nemački oficiri pružila je snažan otpor i onemogućila ove planove • Posebno velike gubitke pretrpeli su australijski vojnici, kao deo britanske vojske • Od ostataka ove vojske formiran je Solunski front

  20. Zapadni front 1916.god. • Početkom 1916.god. nemačka komanda je na zapadu počela da koristi taktiku iscrpljivanja; ovaj plan je užase I svetskog rata doveo do vrhunca • Za cilj napada nemačka komanda je izabrala francusko utvrdjenje Verden • Odvijala se od 21.februara do 19.decembra 1916 • Poginulo je oko 250.000 a ranjeno oko 500.000 vojnika

  21. Svojim položajem Verden je štitio prilaze Parizu • Taktika iscrpljivanja se sastojala u ideji da se neprijatelju nanesu znatno veći gubici; Nemci nisu u tome uspeli u potpunosti iako su Francuzi imali ogromne gubitke • Odbranom Verdena komandovao je maršal Filip Peten • Bitka je predstavljala simbol francuske odlučnosti

  22. Spomenik u Verdenu

  23. Bitka na Somi • Smatra se najvećom bitkom I svetskog rata • Predstavlja veliku britansko-francusku ofanzivu • Jedan od ciljeva bio je i da se oslabi nemački pritisak na Verden • Samo prvog dana bitke iz Britanci su imali 50.000 poginulih i ranjenih, od kojih je većina poginula u prvom satu bitke, a ukupno oko 500.000, Francuzi oko 200.000, a Nemci oko 500.000 • Nemački položaji nisu probijeni, ali su i Nemci pretrpeli teške gubitke

  24. Istočni front 1916.god. • U leto 1916.god. ruska vojska je preduzela veliku ofanzivu pod komandom generala Brusilova (po kojem je ofanziva dobila ime) • Rusi su naneli težak poraz austrougarskoj vojsci i zapretili njenim izbacivanjem iz rata • Da bi to sprečili Nemci su morali da povuku deo trupa sa zapadnog fronta • Ofanziva je bila zaustavljena • Ofanziva je bitno uticala na odluku Rumunije da udje u rat na strani Antante 1916.god.

  25. Revolucija u Rusiji • Još od druge polovine 19.veka rusko društvo se nalazilo u ozbiljnoj krizi, ogromne razlike izmedju bogatog plemstva i siromašnih seljaka • U Rusiji je postojao sistem samodržavlja, sva vlast je bila u rukama careva iz dinastije Romanova (Nikolaj II Romanov) • I svetski rat samo je produbio sve slabosti Rusije

  26. Medju protivnicima carskog režima najodlučniji su bili boljševici, na čelu sa Vladimirom Iljičom Lenjinom • Oni su se zalagali za revolucionarno preuzimanje vlasti

  27. Ovakvo stanje je početkom 1917.god. dovelo do niza štrajkova • Jedan od tih štrajkova je, krajem februara 1917.god. (po julijanskom kalendaru), doveo do oružane pobune, poznate kao februarska revolucija • Car Nikolaj II je abdicirao, to je bio kraj carstva • Vlast je preuzela gradjansko-demokratska vlada, na čelu sa Aleksandrom Kerenskim • Uporedo su boljševici započeli formiranje paralelnih organa vlasti-sovjeta (saveta)

  28. Boljševici su svoj program formirali na osnovu parola: • “Mir, hleb, zemlja” i “Sva vlast sovjetima” • Suština je bila u zahtevu da Rusija odmah izadje iz rata; da se obezbedi snabdevanje naroda i da se oduzme zemlja od bogatih zemljoposednika i podeli seljacima; da boljševici preuzmu vlast preko sovjeta od privremene vlade

  29. Neuspesi privremene vlade i sve veće rasulo na frontovima su išli na ruku boljševicima • 25.oktobra (7.novembra) 1917.god. počela je boljševička pobuna-oktobarska revolucija • Simbol revolucije postala je krstarica Aurora, čiji je plotun označio početak juriša na Zimski dvorac, sedište privremene vlade

  30. Boljševici su zauzeli sve ključne institucije • Formirali su Sovjet narodnih komesara, vladu na čelu sa Lenjinom • U proleće 1918.god. Rusija sklapa sa Nemačkom separatni mir u Brest-Litovsku • Rusiji je oduzeta ogromna teritorija (oko 25%) u oblasti Baltika, Belorusije i Ukrajine, ekonomski najrazvijeniji delovi države • Boljševička vlada je pristala na takve uslove da bi učvrstila vlast u državi • Protivnici revolucije pokušali su da sruše vlast boljševika; gradjanski rat 1918-1920.god. izmedju “crvenih” i “belih”, završen je pobedom boljševika

  31. Mir u Brest-Litovsku

  32. Pomorski rat • Na početku rata britanska flota je sprovodila pomorsku blokadu Nemačke • Na to je Nemačka odgovorila dejstvom podmornica, koje su potapale trgovačke, a ponekad i putničke brodove • Nemci su 1915.god. potopili američki putnički brod Lusitanija, druga najveća pomorska katastrofa nakon potonuća Titanika

  33. Najveća pomorska bitka vodjena je kod Jitlanda 1916.god. • Britanci su izgubili više brodova, ali su uspeli da obezbede trajnu kontrolu nad morem • Početkom 1917.god. Nemačka je usvojila taktiku neograničenog podmorničkog rata • Ova taktika je neposredno dovela do ulaska SAD u rat • Medjutim, opasnost od nemačkih podmornica dosta je umanjena sistemom konvoja, kada su ratni brodovi pratili trgovačke brodove

  34. Ulazak SAD u rat 1917.god. • Na početku rata SAD su se držale politike izolacionizma • Izolacionistička politika bila je definisana još 1823.god. doktrinom američkog predsednika Džejmsa Monroa • SAD su raspolagale ogromnim vojnim i industrijskim potencijalom, ulazak SAD u rat na bilo koju stranu davao je ogromnu prednost • Britanija i Francuska su se veoma zadužile u SAD, njihov poraz bio doveo u pitanje otplatu tih dugova • Nemačkom taktikom neograničenog podmorničkog rata posebno je bila pogodjena američka trgovačka mornarica • Nemačka je pokušala da uvuče Meksiko u rat protiv SAD, nudeći finansijsku pomoć i pripajanje delova američke teritorije • Svi ovi razlozi su doveli u proleće 1917.god do ulaska SAD u rat na strani Antante

  35. Vilsonovih 14 tačaka • Ulaskom u I svetski rat SAD postala velika sila u svetskim razmerama • Početkom 1918.god. tadašnji američki predsednik Vudro Vilson je izneo svoj spoljnopolitički program u 14 tačaka • Osnove programa su: • Negiranje tajne diplomatije • Pravo naroda na samoopredeljenje • Stvaranje medjunarodne organizacije, koja bi nakon rata vodila računa o očuvanju mira u svetu • Sloboda trgovine i plovidbe morima • Ovaj program je bio veoma značajan na Mirovnoj konferenciji nakon I svetskog rata

  36. Vudro Vilson (1856-1924)

  37. Kraj rata 1918 • Nakon izlaska Rusije iz rata, Nemačka je prebacila snage na zapad, da ostvari pobedu na zapadu dok se ne oseti puni uticaj SAD na ratna dešavanja • Nemačka ofanziva na zapadu doživela je neuspeh • U leto 1918.god. zapadni saveznici su pokrenuli kontraofanzivu i nemački front na zapadu se raspao • Nemačka je kapitulirala 11.novembra 1918.god., čime je okončan I svetski rat

More Related