بیماری های ناشی از كمبود ریزمغذی ها

1. بیماری های ناشی از كمبود ریزمغذی ها

2. فقر آهن و کم خونی ناشی از آن • آهن برای ساخته شدن گلبول های قرمز خون لازم است • درصورت كافي نبودن آهن برای ساختن سلول های خونی، فرد دچار کم خونی فقرآهن می شود • شیرخواران، کودکان زیر6سال، نوجوانان بویژه دختران، زنان سنین باروری (زنان 49-15 ساله ) و زنان باردار بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند

3. علل ایجاد کم خونی فقر آهن • علل کم خونی فقرآهن درافرادی که دچار بیماری زمینه ای نیستند عبارتند از: • دریافت ناکافی آهن ازغذا • عادات بد غذایی • ابتلا به بیماری های انگلی • مصرف چای همراه یا بلافاصله پس از غذا(چای به علت داشتن تانن مانع ازجذب آهن می شود ) • مصرف پروتئین سویا نیز جذب آهن را کاهش می دهد • مصرف ناکافی مواد غذایی حاوی ویتامین C • مصرف نان های حاوی جوش شیرین به علت وجود اسید فیتیک باعث کاهش جذب آهن می شود • مشکلات دندانی که منجر به بی اشتهایی یا مشکل در غذا خوردن شوند • خونریزی های شدید عادت ماهیانه در دختران و زنان جوان

4. علایم و نشانه های کم خونی فقرآهن • بی حالی ، خستگی و رنگ پریدگی • رنگ پریدگی مخاط ها ( پلک پایین ، زبان ) و خطوط کف دست ها • گزگز کردن و خواب رفتن کف دست و پا • بی اشتهایی • سیاهی رفتن چشم ها ، سرگیجه و حالت تهوع • در موارد شدید طپش قلب و تنگی نفس • تمایل به خوردن خاک در کودکان و برخی نوجوانان

5. راه های پیشگیری از کم خونی فقرآهن • آهن یاری • غنی سازی مواد غذایی • تغذیه مناسب

6. تغذيه مناسب • مصرف مواد غذایی حاوی آهن (انواع گوشت ، جگر،حبوبات، سبزیجات، مغزها و خشکبار) • مصرف موادی که جذب آهن را افزایش می دهند( مصرف همزمان منابع آهن هم و غیر هم ، مصرف غذاهای حاوی ویتامین C مثل میوه و سبزیجات ، استفاده از جوانه حبوبات و غلات ) • پرهیز از مصرف غذاهایی که موجب کاهش جذب آهن می شود ( چای و نان های حاوی جوش شیرین )

7. درمان کم خونی فقر آهن • استفاده از مواد غذایی سرشار از آهن • قرص سولفات آهن و ادامه درمان تا 3 ماه پس از درمان کم خونی • خوردن قرص ها همراه با غذا یا پس از آن برای اجتناب از عوارض گوارشی احتمالی • اجتناب از مصرف قرص آهن همزمان با شیر و لبنیات • مصرف قرص آهن به همراه آب مرکبات • تغییر رنگ مدفوع به علت مصرف قرص آهن

8. نکاتی در مورد تغذیه و کم خونی فقرآهن • از مواد غذایی دارای آهن ”هم ” مانند گوشت قرمز، سفید و جگر استفاده کنید • مصرف همزمان غذاهای حاوی آهن با مواد غذایی که قابلیت جذب آهن آنها پایین است • مصرف پروتئین سویا به همراه مقداری گوشت • استفاده بیشتر از جوانه غلات و حبوبات • مصرف سالاد همراه با آب لیمو، نارنج یا آب غوره در وعده های غذایی • مصرف سبزی های تیره مانند اسفناج و جعفری • استفاده از مغزها ،و خشکبار به جای تنقلات کم ارزش در میان وعده ها • خودداری از مصرف چای ، قهوه و دم کرده های گیاهی نیم ساعت قبل و 2 ساعت بعد از غذا • مراجعه به پزشک در صورتی که احساس ضعف یا خستگی زودرس دارید یا رنگ پریده به نظر می رسید

9. کمبود ید و پیشگیری از آن • مهمترین نقش ید ، شرکت در ساختمان هورمون های تیروئیدی است • هورمون های تیروئیدی برای رشد ، کارکرد دستگاه عصبی ، انجام سوخت و ساز بدن و تولید گرما و انرژی مورد نیاز هستند • در کمبود ید ساخت این هورمون ها با اشکال مواجه است • کودکان ،افراد درسن بلوغ،زنان باردار،زنانی که به نوزادان خود شیر می دهند و افراد ساکن نواحی کوهستانی بیش از سایرین در معرض خطر کمبود ید قرار دارند

10. عوارض ناشی از کمبود ید • شایع ترین عارضه گواتر می باشد ( بزرگ شدن غده تیروئید ) • کم کاری تیروئید به علت نقش ید در ساخت هورمون تیروئید عوارض کم کاری تیروئید شامل: • عقب ماندگی ذهنی و جسمی در کودکان ( کرتنیسم ) • اختلالات کارکرد تیروئید در جنین و نوزاد به علت کمبود ید در مادران • مشکلات در تولید مثل • احتمال سقط جنین و مرده زایی در مادری که دچارکمبود ید است • لوچی چشم ، کری و لالی در نوزاد

11. پیشگیری از کمبود ید • بهترین راه پیشگیری ، دریافت روزانه مقادیر کافی از این عنصر است • افزودن ید به آب و مواد غذایی • تزریق آمپول ید روغنی به افراد ساکن مناطق با کمبود شدید ید

12. نکاتی درباره نگهداری و مصرف نمک های یددار • توجه به عبارت یددار بر روی بسته های نمک به هنگام خرید • اجتناب از قرار دادن نمک یددار در معرض نور مستقیم خورشید به مدت طولانی و یا رطوبت • نگهداری نمک یدداردرظروف دربسته وبدون منفذ شیشه ای پلاستیکی ، یا چوبی • اجتناب از شستن نمک یددار قبل از مصرف • استفاده از نمک های تصفیه شده برای طبخ غذا و مصرف سر سفره( به علت خالص بودن ، ید خود را بهتر حفظ می کنند)

13. کمبود ویتامین A و پیشگیری از آن • ویتامین Aیکی از ویتامین های محلول در چربی است که نقش مهمی در بینایی و جلوگیری از بیماری ها دارد • فرم فعال آن به نام رتینول در منابع حیوانی مانند روغن کبد ماهی ،جگر، لبنیات و زرده تخم مرغ وجود دارد • پیش ساز این ویتامین به نام کاروتن در گیاهان زرد نارنجی و قرمز رنگ ( مانند هویج ، کدو حلوایی، فلفل نارنجی و قرمز ، زردآلوو نارنگی ) به وفوریافت می شود • ویتامین A دریافتی ازطریق غذاو پیش سازهای آن پس از تبدیل به فرم فعال در کبد ذخیره می شود • دریافت ناکافی ویتامین A موجب کاهش ذخیره کبدی و بروز علایم کمبود ویتامین می شود

14. عوارض کمبود ویتامین A • اختلال دید در شب و شب کوری • خشکی چشم • ضعف در قرنیه • زخم قرنیه و نهایتا کوری • کاهش مقاومت بدن در مقابل عفونت ها و سرطان ها • بروز بیماری های تنفسی و گوارشی و پوستی • تاثیر در ابتلا به کم خونی

15. کودکان 6ماهه تا 6 ساله ، کودکان و نوجوانان مبتلا به اسهال و سرخک ، مادران باردار و شیرده، نوزادان با وزن کمتر از 2500 گرم و نوزادان مادران مبتلا به کمبود ویتامین A ونیز ساکنین مناطق خشک د رمعرض خطر کمبود این ویتامین هستند

16. پیشگیری از کمبود ویتامین A • استفاده روزانه ازمنابع غذایی حاوی ویتامین A ( شیر ، زرده تخم مرغ،کره ، سبزی های زرد تیرهو نارنجی) • مراجعه به پزشک در صورت کاهش قدرت بینایی در شب و استفاده از مکمل در صورت تجویز • مراجعه به پزشک در صورت ابتلا مکرر به بیماری و طولانی شدن زمان بیماری • استفاده از هویج خام به عنوان میان وعده ، درسالاد و یا به صورت پخته

17. راه های پیشگیری از کمبود ویتامین A • مصرف قطره های ویتامین A,D در شیرخواران • استفاده از منابع غذایی سرشار از ویتامین A • استفاده از مکمل های خوراکی ویتامین A

18. نوزادان پس از 15روزگی تا پایان دوسالگی: روزانه مصرف قطره های ویتامین A,D (حداقل 1500واحد ویتامین Aو 400 واحد ویتامین D) • زنان بارداراز پایان ماه چهارم بارداری تا هنگام زایمان: روزانه یک کپسول مولتی ویتامین مینرال یا مولتی ویتامین تراپوتیک یک بار در هفته

19. کمبود روی و پیشگیری از آن • روی یکی از عناصر شیمیایی مانند آهن کلسیم و ید است که برای بسیاری از فعل و انفعالات شیمیایی در بدن مورد نیاز است • روی نقش مهمی در ایمنی بدن ، بهبود زخم ها و کارکرد حواس بویایی و چشایی دارد • برای رشد و نمو در دوران جنینی ، کودکی و نوجوانی بسیار ضروری است • گوشت قرمز، ران مرغ، حبوبات ، مغزهاو لبنیات منابع غنی از روی هستند • شیرخواران ،کودکان ،نوجوانان ، زنان باردار و شیرده ، کسانی که درطی روز کالری کافی دریافت نمی کنند، افراد مسن ،گیاه خواران و افراد دچار بیماری های گوارشی که مبتلا به اسهال می شوند در معرض خطر ابتلا به کمبود این ماده هستند

20. علل کمبود روی • علت عمده کمبود این عنصر ، دریافت ناکافی غذاهای حاوی روی ونیز مصرف موادی است که مانع از جذب روی می شود مثل نان های حاوی جوش شیرین ( به علت داشتن اسید فیتیک )

21. علایم و نشانه های کمبود روی • کند شدن رشد ،بی اشتهایی • دیر جوش خوردن و کند شدن بهبود زخم ها • ریزش مو، اختلال در حس چشایی و بویایی • مشکل باروری در مردان • عفونت مکرر و استعداد ابتلا به ضایعات پوستی

22. پیشگیری از کمبود روی • گوشت قرمز ( گوساله و گوسفند) حاوی روی بیشتری در مقایسه با ماهی است • گوشت ران مرغ در مقایسه با قسمت سینه از محتوای روی بیشتری برخوردار است • سبزی ها و میوه ها منبع خوبی برای روی نیستند ( به علت قابلیت جذب پایین ). از این رو گیاه خواران در معرض کمبود این عنصر قرار دارند • مصرف بیش از حد روی یا هر ماده دیگر موجب بهبود وضعیت سلامت نمی شود

23. کلسیم • مهمترین نقش کلسیم ایجاد و حفظ استخوان هاست • تقریبا“ تمامی کلسیم بدن در استخوان ها ذخیره شده است و مقدار کمی که در خون وجود دارد برای فعالیت قلب و ماهیچه ها مورد نیاز است • کلسیم برای جذب به ویتامینD نیاز دارد که معمولا“ در مواد غذایی مانند کره موجود است و نیز در بدن در اثر تابش نور خورشید ساخته می شود • شیر و لبنیات منابع اصلی تامین کلسیم هستند • سبزیجات برگی مثل اسفناج و نیز ماهی هایی مثل ساردین و کیلکا که با استخوان خورده شود منابع غذایی کلسیم هستند • افراد 24-11 ساله به علت رشد سریع بیشترین نیاز به کلسیم را دارند . زنان حامله و شیرده و افراد بالای 50 سال نیز به مصرف کلسیم نیاز ویژه دارند.

24. عوارض کمبود کلسیم • کندی رشد و کوتاه ماندن قد • به خطر افتادن سلامت دندان ها • پوکی استخوان (منجر به دردهای استخوانی یا شکستگی استخوان ها می شود)

25. موانع جذ ب کلسیم • غذاهای حاوی پروتئین به علت داشتن اسید اگزالیک ، کافئین و نمک باعث دفع کلسیم می شود • برخی از سبزیجات برگی مانند اسفناج هم علی رغم داشتن کلسیم ، مقادیر زیادی اگزالات نیز دارندکه خود باعث دفع کلسیم می شود • سیگار کشیدن • کمبود ویتامین D

26. نکاتی درباره پیشگیری از کمبود کلسیم • از انواع لبنیات بسته به ذائقه خود استفاده کنید • غذاهای حاوی اگزالات را به عنوان منبع کلسیم مصرف نکنید • ورزش کنید • سیگار نکشید • از ماهی کیلکا که همراه با استخوان خورده می شود در وعده های غذایی هفتگی خود استفاده کنید • مصرف مرتب مکمل کلسیم در صورت تجویز پزشک • میزان کلسیم در شیر و سایر لبنیات کم چرب و پرچرب یکسان است • محدود کردن غذاهای حاوی اگزالات (مانند اسفناج وگردو) درافراد مبتلا به سنگ کلیه ازجنس اگزالات ، به جای محدود کردن غذاهای حاوی کلسیم و نوشیدن آب فراوان برای دفع کریستال های اگزالات کلسیم و عدم رسوب آن در کلیه • استفاده از محصولات لبنی فاقد لاکتوز برای کسانی که به لاکتوز موجود در لبنیات حساسیت دارند • استفاده از مکمل های کلسیم برای کسانی که به پروتئین شیر حساسیت دارند