720 likes | 1.22k Views
GÜNCEL UYKUDA SOLUNUM BOZUKLUKLARI SINIFLAMASI. Doç.Dr. Remzi ALTIN Karaelmas Üniversitesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı. UYKU-TANIM. Uyku, organizmanın çevreyle iletişiminin , çeşitli uyaranlarla geri döndürülebilir biçimde, geçici, kısmi ve periyodik olarak kesilmesi.
E N D
GÜNCEL UYKUDA SOLUNUM BOZUKLUKLARI SINIFLAMASI Doç.Dr. Remzi ALTIN Karaelmas Üniversitesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı
UYKU-TANIM • Uyku, organizmanın çevreyle iletişiminin , çeşitli uyaranlarla geri döndürülebilir biçimde, geçici, kısmi ve periyodik olarak kesilmesi
UYKU BOZUKLUKLARININ SINIFLANDIRILMASI • İlk kez 1979 - 4 ana grup • 1991 ICSD (International Classification of Sleep Disorders). • 2005’te ICSD-2 Uyku Bozuklukları Uluslararası Sınıflaması (2. versiyon) • 8 kategori • 85 hastalık • Ayrıca DSM – IV, ICD – 10
ICSD-1 1991,1997 ve 2001 1. Dissomniler a. İntrensek uyku bozuklukları b. Ekstrensek uyku bozuklukları c. Sirkadiyen ritm bozuklukları 2. Parasomniler a. Arousal bozuklukları b. Uyku uyanıklık değişim bozuklukları c. REM uykusu parasomnileri d. Diğer parasomniler 3. Medikal/psikiyatrik uyku bozuklukları a. Mental b. Nörolojik c. Diğer bozukluklar 4. Sınıflandırılamayanlar
ICSD-2 2005 1. İnsomniler 2. Uykuda solunum bozuklukları 3. Santral orijinli hipersomniler 4. Sirkadiyen ritm uyku bozuklukları 5. Parasomniler 6. Uyku ile ilişkili hareket bozuklukları 7. İzole semptomlar 8. Diğer uyku bozuklukları
Uykuda Solunum Bozuklukları A. Santral uyku apne sendromu B. Obstrüktif uyku apne sendromu C. Uykuya bağlı hipoventilasyon ve hipoksemik sendromlar D. Uykuya bağlı diğer solunumsal hastalıklar
Santral Uyku Apne Sendromları • PrimerSantral Uyku Apnesi • Tıbbi Duruma BağlıDiğer Santral Uyku Apneleri; • CheyneStokesSolunumu • Yüksekliğe BağlıPeriyodik Solunum • Tıbbi Duruma BağlıSantral Uyku Apne(a veb dışı) • İlaçVe Madde Bağımlılığına Bağlı Santral Uyku Apnesi • İlaçVe Madde Bağımlılığına BağlıDiğer Uyku İle İlişkili Solunum Bozuklukları • İnfantPrimerUyku Apnesi
B. Obstrüktif uyku apnesendromu 1. Erişkin 2. Pediatrik
C.Uykuya bağlı hipoventilasyon ve hipoksemik sendromlar 1. İdiyopatik non-obstrüktif alveolar hipoventilasyon 2. Kongenital santral alveolar hipoventilasyon 3. Tıbbi durumlara bağlı hipoventilasyon/ hipoksemi a. Pulmoner parankim ve damar yapısına, b. Alt solunum yollarına, c. Nöromusküler ya da göğüs duvarı sorununa bağlı hipoventilasyon/ hipoksemi
Pratik sınıflama Basit horlama Üst solunum yolu rezistansı sendromu Obstrüktif uyku apne sendromu Santral uyku apne sendromu Overlap sendromu Obezite hipoventilasyon sendromu ICSD-2 (2005) Uyku bozukluklarının 7. grubu olan izole semptomlar içinde horlama olarak sınıflandırılmıştır OSAS’ın bir paterni olarak tarif edilmiştir USB’nun 2. başlığı USB’nun 1. başlığı “Medikal durumlara bağlı uykuda hipoventilasyon/hipoksemi” başlığı altında “Pulmoner parankimal veya vasküler patolojiye bağlı” ve “Alt solunum yolu obstrüksiyonuna bağlı” alt başlıkları olarak sınıflandırılmıştır. “Medikal durumlara bağlı uykuda hipoventilasyon/hipoksemi” başlığı altında “Nöromuskuler ve göğüs duvarı hastalıklarına bağlı” alt başlıkları olarak sınıflandırılmıştır. Pratik Sınıflama ve ICSD-2 Karşılaştırılması
ICSD-2 2005 SINIFLAMASI 1. İnsomniler 2. Uykuda solunum bozuklukları 3. Santral orijinli hipersomniler 4. Sirkadiyen ritm uyku bozuklukları 5. Parasomniler 6. Uyku ile ilişkili hareket bozuklukları 7. İzole semptomlar 8. Diğer uyku bozuklukları
Uykuda Solunum Bozukluklukları(USB) • Uyku sırasında solunum paterninde patolojik düzeydeki değişikliklere bağlı olarak gelişen • hastalarda morbidite ve mortalitenin artmasına yol açan klinik tablolar
Uykuda Solunum Bozuklukları A. Santral uyku apne sendromu B. Obstrüktif uyku apne sendromu C. Uykuya bağlı hipoventilasyon ve hipoksemik sendromlar D. Uykuya bağlı diğer solunumsal hastalıklar
Uykuya Bağlı Solunum Hastalıkları A.Santral uyku apne sendromu: 1. Primer santral uyku apne sendromu 2. Tıbbi sorunlara bağlı diğer santral uyku apneler; a. Cheyne Stokes Solunumu b. Yüksekliğe bağlı periyodik solunum c. Bir medikal soruna bağlı santral uyku apne (a ve b dışı)
3. İlaç ve madde bağımlılığına bağlı santral uyku apne sendromu 4. İlaç ve madde bağımlılığına bağlı diğer uykuya bağlı solunum hastalıkları 5. İnfant primer uyku apnesi
SANTRAL UYKU APNE SENDROMU • AHI > 5 ve apne-hipopnelerin % 50’den fazlasının santral tipte olduğu , sık tekrarlayan arousal veya uyku bölünmeleri nedeniyle günboyu uyku hali ile karakterize
KLİNİK SINIFLAMA (Uyanıklık CO2 Düzeylerine Göre) Hiperkanik CSAS Hiperkapnik ventilatuar yanıt düşük Kronik Solunum kontrolü ya da solunum mekaniği bozuktur (uyku& uyanıklıkta) Normo-hipokapnik CSAS Hiperkapnik ventilatuar yanıt yüksek Solunum kontrolü instabilitesi
Hiperkapnik SUAS • Hem gece hem de gündüz hiperkapnisi • Solunumun kontrolü veya mekaniğinde (solunum kaslarında) kronik bir patoloji vardır. • Bu tip SUAS yeni 2005 ICDS sınıflama ile ‘‘Hipoventilasyon Sendromları’’ içinde ele alınmıştır.
Non – hiperkapnik tip SUAS • Gündüz hiperkapnisi olmaz. • Solunum kontrolünde bir düzensizlik vardır • Solunumun kemoreflekslerinde veya solunum merkezinin refleks inhibisyonundaki dengesizlik bu duruma neden olabilir
ICSD-2 sınıflamasıSantral Uyku Apne Sendromları Santral Uyku Apne Sendromları Primer Santral Uyku Apnesi Medikal Sorunlara bağlı diğer Santral Uyku Apnesi Cheyne-Stokes Solunumuna bağlı Santral Uyku Apnesi Yüksek irtifada periyodik solunuma bağlı Santral Uyku Apnesi Cheyne-Stokes ya da Yüksek İrtifa dışındaki hastalıklara bağlı Santral Uyku Apnesi İlaçlara bağlı Santral Uyku Apnesi Çocukluk çağı (YENİDOĞAN) primer Santral Uyku Apnesi
İdiyopatik (Primer) Santral Uyku Apnesi • Uyku bozuklukları merkezlerine başvuran olguların % 4-10’u • Uyku ve uyanıklıkta CO2’e karşı artmış periferik ve santral yanıtın eşlik ettiği hiperventilasyon eğilimi • Yaş ortalamaları daha yüksek
Non – hiperkapnik tipte olup solunum yetmezliği problemleri yoktur • Yakınmaları kısmen obstrüktif uyku apneli hastaların yakınmalarına benzer
Saf idyopatik santral apneli hastaların gündüz uykululuk hali obstrüktif uyku apnelilere göre daha azdır
Primer Santral Apne SendromuTANI 1. Aşağıdakilerden en az biri olmalı - aşırı gündüz uykululuğu - uykuda sık arousal veya uyanıklıklar veya insomni yakınması - nefes darlığı ile uyanma 2. Polisomnografide uykunun her saatinde ortalama en az 5 santral apne varlığı 3. Bozukluk başka bir uyku bozukluğu, tıbbi veya nörolojik bozukluk veya ilaç ve madde kullanımı ile açıklanamamalı
Cheyne- Stokes Solunumu (CSR) 1818’de John Cheyne, sonra 1854’de William Stokes tarafından kalp ve/veya nörolojik hastalığı olanlarda tanımlanmış Periyodik bir solunum paterni Tidal volümün kreşendo- dekreşendo tarzında artıp azalması ve arada oluşan santral apneler ile karakterize
Cheyne- Stokes Solunum Skorlama*** Solunum amplitüdünde kreşendo ve dekreşendo gösteren en az 3 adet birbirini takip eden siklus bulunması ve aşağıdakilerden en az birinin olması 1) Uyku saati başına 5 ve üzerinde santral apne-hipopne olması 2) Kreşendo-dekreşendo siklusunun en az 10 dakikalık bir süre içinde izlenmesi
KKY’li olguların (EF<%40) %45-50’sinde • Erkeklerde ve ileri yaşta daha sık • Uyku ve uyanıklıkta görülebilir • Uykuda görüldüğünde CSR-CSA terimi kullanılır (düşük kardiyak output anlamına gelir)
CSR-CSA (+) olanlarda; EF daha düşük Kardiyak aritmi prevalansı yüksek Prognoz kötü ve mortalite yüksek
CSS özellikle serebrovasküler bozukluklarda ve böbrek yetmezliklerinde de karşımıza çıkabilir • CSS tipik olarak non – REM uykuda gözlenir
Yüksekliğe Bağlı Periyodik Solunum • “Dağ hastalığı” • 7600 metre yükseklikten sonra birçok kişide gözlenir
Santral tipte apnelerin ardından hiperpneik solunum gözlenir • Bu tip siklusların süresi genellikle 12 sn – 34 sn arasında
Periyodik solunuma bağlı santral uyku apnesi-TANI • En az 4000 m’ye çıkmış olmak • SAI>5 ve siklus süresi12-34 sn arasında olmalı
Sensory komponent bozukluğu • Konjenital santral alveoler hipoventilasyon • Familial disotonomi (Riley – Day sendromu ) • Shy – Drager Sendromu • Servikal kordatomi
Birleştirici ve yönetici nöron defektleri • Akkiz santral alveoler hipoventilasyon • Ansefalit Diğer • Bazı metabolik hastalıklar:Kronik azotemi , hipotiroidizm , akromegali • Frenik sinir ve diyafragmayı tutan hastalıklar
İlaç ve Maddeye Bağlı Santral Uyku Apnesi • Sıklıkla uzun süre uyuşturucu kullananlarda gözlenir • Kullanılan madde ventral medüllanın reseptörlerine etkiyerek solunum depresyonu yapar
İlaçlara Bağlı Santral Uyku Apne • Narkotikler ve Opiodler (codeine)*** • Qubain (dijital) • Cisapride • V.s
Top, A: An example of a patient receiving high-dose opioid medication for back pain experiencing repetitive central apneas as demonstrated by a lack of movement of respiratory effort bands (both abdominal and thoracic) with associated oxygen desaturations. Eckert D J et al. Chest 2007;131:595-607 ©2007 by American College of Chest Physicians
Çocukluk çağı primer santral uyku apnesi • REM evresinde apne/hipopnelerle karekterizedir • Apneler obstrüktif, santral veya mikst tip olabilir • Santral apneler kalp veya beyin (santral) nedenlidir • Erken doğum sonrası doğan bebeklerde görülür • Apneler kısa sürelidir, 20 sn’i geçmez • Bunlarda hipoksemi ve düşük kalp hızı (senkop) • Apnelerin beyin gelişim eksikliği veya medikal durumlara bağlı olduğu düşünülmektedir
Santral Apnelilerde Klinik • Santral apneli hastaların daha sıklıkla rastlanılan şikayetler: uykusuzluk, uykudan yorgun kalkma ve geceleri sık uyanma • Uyanmaların bir kısmı nefes darlığı veya hava açlığı şeklinde • Bu tip hastaların kiloları genellikle normaldir (obstrüktif uyku apnelilerden farkı)
SANTRAL UYKU APNE SENDROMU TANISI • Santral Uyku Apne Sendromu tanısı için 1999 da yayınlanan AASM kriterleri : (A+B+C) • A. Aşağıdakilerden en az birisi bulunmalıdır (başka etkene bağlanamıyorsa) 1. Gündüz aşırı uyku hali 2. Gece sık arousal veya uyanma • B. Polisomnografide saptanan santral apne hipopne indeksi > 5 • C. Uyanıklık pCO2 < 45 mmHg
Obstrüktif Uyku Apne Sendromu • Uyku sırasında tekrarlayan üst solunum yolu obstrüksiyonları episodları ve sıklıkla kan oksijen satürasyonunda azalma ile karakterize bir sendrom
KLİNİK SEMPTOMLAR • Horlama • Tanıklı apne • Gündüz aşırı uyku eğilimi
Genel faktörler • Yaş • Cinsiyet • Obesite • Horlama • İlaçlar • Genetik
Uykuda solunum durması veya tıkanma • Uykudan sık uyanma • Dinlendirmeyen uyku • Gündüz yorgunluğu • Konsantrasyon güçlüğü
TANI • OUAS klinik bulgular • AHİ>5