Dementie

1. Dementie

2. Wat is dementie? • Verzamelnaam voor een groep van ziekten met vaste kern van symptomen • verschillende vormen van dementie • kernsymptomen: • geheugenverlies • verlies van oriëntatie • moeilijkheden met denken • verandering van gedrag • Stoornissen hangen met elkaar samen • Gedragsproblemen

3. Wat is dementie ? • Afgeleid van Latijnse de-mens = zonder geest zijn, ontgeestelijken • Niet alleen achteruitgang verstandelijke vermogens • Ook lichamelijke gevolgen • Dementie betreft de gehele persoon

4. Wat is dementie ? • Sommige vormen zijn behandelbaar • Gedrag dat op dementie lijkt door lichamelijke en psycho-sociale oorzaken • Verminderde hartwerking • Stoornissen in urinewegen • Afwijkingen schildklier • Verkeerd geneesmiddelengebruik • Meest voorkomend = Ziekte van Alzheimer

5. Symptomen van 1e orde (=moet altijd aanwezig zijn) • Stoornissen in het geheugen (korte termijn / het lange termijn • Desoriëntatie in tijd en ruimte en persoon 1 van de volgde: • Afasie • Apraxie • Agnosie

6. Symptomen van 2de orde( kunnen optreden) • Stemmingswisselingen • Gedragsverandering • Versterking van karaktertrekken • Persoonlijkheidsverandering • Woede, agressie, angst, apathie, achterdocht • Grote verzamelwoede • Persevereren • Hallucinatie • Decorumverlies

7. Soorten dementie • 55% Ziekte van Alzheimer (AD) • 10% Multi-infarct dementie (MID) • 15% mengvorm AD en MID • 15% andere vormen • (Pick, Lewy Body, Creutzfelt-Jacob) • (Parkinson, MS, AIDS,) • 5% lichamelijke en psychosociale oorzaken • alcoholvergiftiging, medicijnen, ontregelde diabetes, longontsteking, blaasontsteking, hersenziektes (tumor of CVA, opname in ziekenhuis, verandering van omgeving, verlies partner,)

8. Ziekte van Alzheimer • ziekte die langzaam en geleidelijk hersencellen vernietigt • 1907: Aloïs Alzheimer beschrijft symptomen en verschijnselen: voorkomen van plaques en kluwens in hersenen • Stoornissen in recente geheugen: • Begin: verstrooidheid, voorwerpen niet terugvinden, vragen herhalen,… • Later: belangrijker zaken vergeten (afspraken, gas niet afzetten,…), eenvoudige handelingen worden moeilijk (aankleden, telefoneren, deur openen met sleutel, …), problemen met benoemen van voorwerpen en het herkennen van vroeger bekende personen

9. Ziekte van Alzheimer • Ontwikkeld zich tot volledige desintegratie van persoonlijkheid • Zelfstandig handelen wordt onmogelijk, afhankelijkheid van anderen neemt sterk toe • Terminale fase: bedlegerig, incontinent, hypertoon • Overlijden tgv secundaire oorzaken (slikpneumonie, voedingstekort, decubitus met veralgemeende infectie,…) • Verloop en duur van ziekte is zeer wisselend van persoon tot persoon

10. Ziekte van Alzheimer • Diagnose • Microscopisch onderzoek na overlijden of van hersenbiopten • Veranderingen in hersenen zijn niet specifiek voor AD (ook bij andere aandoeningen en zelfs bij normale veroudering) • Neerslagen van onoplosbare fibrillen: tangles en plaques • Verlies van zenuwcellen: verschrompeling van de hersenen • Eerst aangetast: gedeelten van hersenen cruciaal voor geheugen • Later aangetast: associatieve velden van hersenschors • Verlies van cellen in hersenkernen die acetylcholine produceren (=neurotransmittor die het geheugen ondersteunt)

11. Ziekte van Alzheimer • Risicofactoren: • Leeftijd: >65j = 5-10%, >85j = 25% • Geslacht: kans op AD groter bij vrouw • Genetische factoren: kans op AD groter als familielid met AD, familiale vormen met autosomaal dominante overerving • Andere (ter discussie): schedeltrauma, cardiovasculaire belasting

12. Multi-infarct dementie • Gelijke symptomen als AD: • Geheugenverlies • Communicatiemoeilijkheden • Uitgesproken stemmingswisselingen • Depressie • Hallucinatie • Kenmerkende verschillen: • Een plots begin van dementiesyndroom • Een sprongsgewijze achteruitgang • Een onregelmatig verval van het geestelijk vermogen afhankelijk van de plaats waar de infarcten de hersenen beschadigen

13. Multi-infarct dementie • Oorzaak: • Eén of meerdere herseninfarcten • Infarct = bloedvat geraakt afgesloten door trombose of embool  hersencellen krijgen te weinig zuurstof  afsterven • Hersenbloeding • Cerebrovasculair accident (CVA)= groot infarct of bloeding kan leiden tot verlamming, spraakstoornissen, gevoelsstoornissen, blindheid,… • Risicofactoren: • hoge bloeddruk • hartstoornissen • suikerziekte

14. Het verloop van dementie1) het voorstadium • Vergeetachtigheid • Moeilijkheden bij uitvoeren van redelijk ingewikkeldetaken (koken, huishoudelijke klussen, feest organiseren) • Camouflage-gedrag: moeilijke vragen weglachen, een excuus verzinnen • Gevoelens van ontkenning, rouw, verdriet en irritatie • Pas dementie als duidelijke stoornissen in sociaal functioneren • De persoon merkt het zelf

15. Vergeetachtigheid

16. Het verloop van dementie2) Beginnende dementie • Niet meer kunnen zonder steun van anderen • Begeleiding voor meeste handelingen in dagelijks leven • Vergeten is meer regel dan uitzondering • Confrontatie met omgeving die “anders” denkt over de realiteit  conflicten (anderen schuldigen) • Angstig worden en houvast zoeken (basisveiligheid zoeken in voorwerpen, situaties, personen, rituelen) • Het gevoel overheerst verstand  impulsief reageren

17. Het verloop van dementie3) Milde of matige dementie • Niet meer kunnen opslaan of onthouden van bepaalde informatie  zich afsluiten van die informatie • Apatisch worden, minder activiteiten uit zichzelf uitvoeren • Steeds meer zorg nodig • Verder teruggaan in zijn herinneringen • Bovenkomen van pijnlijke ervaringen • Heden en verleden lopen door elkaar • Kan zich onmogelijk een beeld vormen van werkelijkheid • Omgeving moet in zijn realiteit binnengaan en van daaruit contact zoeken

18. Het verloop van dementie4) Ernstige of diepe dementie • Accent ligt op verpleging en verzorging bieden • Volledig in zichzelf gekeerd • Primaire fysische behoeften: eten, drinken, rust, geborgenheid, warmte en veiligheid • In contact komen lukt het best vanuit vervullen van primaire behoeften • Tijd geven om aan onze aanwezigheid te wennen • Rustige en trage bewegingen zijn essentieel

19. Is dementie erfelijk? • In bepaalde families vaker voorkomen van dementie • Zelden dominant erfelijk (kans is 1 op 2) • Als af en toe dementie in familie dan kans enkel verhoogd

20. Diagnose van dementie • Vroege diagnose is belangrijk • Onderscheid met normale veroudering niet altijd duidelijk • Andere medische en psychologische oorzaken uitsluiten (depressie, acute verwardheid, …) • Alzheimer enkel diagnose via biopsie of autopsie • Dementie tgv herseninfarcten of infectieziekten kunnen met grote zekerheid vastgesteld worden

21. Het aangetaste geheugen • Korte termijngeheugen of werkgeheugen: • 7 elementen gedurende 30 seconden • Lange termijngeheugen (boekenkast) • Het procedureel geheugen: hoe dingen doen • Het episodisch geheugen: meegemaakte gebeurtenissen, opgedane kennis waarbij context belangrijk is • Het semantisch geheugen: kennis over de wereld en de betekenis die je daaraan geeft

22. Verstoord geheugen • Verstoorde opname van informatie: • Verstoorde opslag van informatie • Verstoorde verwerking • Verstoorde weergave

23. Gedragsveranderingen • Afhankelijkheid bij het inzicht in de activiteiten van het dagelijks leven (IADL) • Boodschappen doen • Afhankelijkheid bij activiteiten van het dagelijks leven (ADL) • Wassen en aankleden • Incontinentie • Eten en drinken

24. Emotionele veranderingen • Gevoelsleven blijft lang intact • gevoelens van boosheid en verdriet • gevoelens niet goed meer begrijpen • positieve en negatieve emoties naar boven komen • Verzinsels of confabulaties • Decorumverlies

25. Behandeling van dementie • Geen genezing door medicatie • Enkel stabiliseren symptomen of soms verbeteren op korte termijn, progressie van symptomen één of meer jaren vertragen • Andere medicatie tegen slapeloosheid, angst, depressie en gedragsstoornissen (cave! bijwerkingen) • Psychosociale begeleiding: overblijvende mogelijkheden onderhouden en bevorderen, omgeving rondom patiënt herinrichten ifv zijn definitieve handicaps

26. Ach, vergeet het maar Kunt u dat met die alzheimer nog 1 keer uitleggen ik ben ..eughh het…