Biologie Voortplanting en ontwikkeling H avo

1. BiologieVoortplanting en ontwikkelingHavo Docent: A. Sewsahai Henry N. HassankhanScholengemeenschapLelydorp(HHS-SGL)

2. Boek: 4H Doelstellingen De student • moet de delen het voortplantingsstelsel van zowel een man als een vrouw kunnen noemen, alsook de functies en de kenmerken hiervan • moet de werking kunnen beschrijven van de hormonen die bij de voortplanting een rol spelen • moet de symptomen, besmetting en genezingsmogelijkheden kunnen noemen van de meest voorkomende geslachtsziekten

3. De voortplantingbij de mens -mannelijk- en vrouwelijk voortplantingsstelsel -begrippuberteit -begripmenstruatie (cyclus) -vgl.zaadcel en eicel -bevruchting en ontwikkeling -bevalling en geboorte -voorbehoedsmiddelen -SOA’S

6. Delen van het voortplantingsstelsel van een man met de functies: • Teelballen (testes): produceren zaadcellen (spermacellen) en testosteron. • Bijballen: opslag van zaadcellen. –In het zure milieu van de bijballen zijn de zaadcellen bewegingloos. • Balzak (scrotum): huidplooi waarin teelballen en bijballen liggen. –De temperatuur in de balzak is ongeveer 2 °C lager dan die in de buikholte. • Zaadleiders: vervoeren zaadcellen. • Zaadblaasjes: produceren basisch vocht dat de zaadcellen activeert. • Prostaat: produceert vocht met voedingsstoffen voor de zaadcellen. • Urinebuis: vervoert urine en sperma. –Sperma bestaat uit zaadcellen met vocht uit de zaadblaasjes en uit de prostaat. • Penis: brengt sperma in een vagina in. –Eikel: gevoelig voor seksuele prikkels. –Voorhuid: huidplooi om de eikel. –Zwellichamen: bevatten holten die zich met bloed kunnen vullen,waardoor de penis in erectie komt.

7. Zoek de volgendebegrippen op: Menstruatie Vruchtbareperiode Masturbatie Ovulatie Bevruchtingsmembraan Besnijdenis

8. Voortplantingsorganen en geslachtskenmerken van een man geslachtskenmerken : • primair = van bij de ge- boorteaanwezig (uit- wendig : penis + balzak) - secundair = puberteit

10. Besnijdenis

11. Delen van het voortplantingsstelsel van een vrouw met de functies: • Eierstokken (ovaria): produceren eicellen, oestrogenen en progesteron. –Bij de geboorte zijn in de eierstokken reeds alle cellen aanwezig die zich tot eicel kunnen ontwikkelen. –Eicellen ontwikkelen zich in follikels. •Eileiders: vervoeren eicellen. •Baarmoeder (uterus): hierin vindt de ontwikkeling van een embryo plaats. –De baarmoeder heeft een dikke gespierde wand, die met slijmvlies is bekleed. • Vagina (schede): –bij geslachtsgemeenschap (coïtus) komt hierin het sperma terecht; –bij menstruatie wordt een deel van het baarmoederslijmvlies via de vagina verwijderd; –bij de geboorte komt het kind via de vagina ter wereld. • Clitoris (kittelaar): gevoelig voor seksuele prikkels. • Kleine schaamlippen: klieren kunnen slijm produceren, waardoor de toegang tot de vagina glad wordt. • Grote schaamlippen.

12. Voortplantingsorganen en geslachtskenmerken van eenvrouw geslachtskenmerken: - primair=van bij de ge- boorteaanwezig( uit- wendig: schaamlippen en schaamspleet) - secundair = puberteit

15. grotere gestalte bredere schouders hoekige lichaamsbouw meer haar op de schedel rondere lichaamsvormen sterkere beharing breder bekken

16. Waarschijnlijkheidvruchtbareperiodeberekenen Voorbeeld: Laatstemenstruatieperiode: 3 jan. t/m 7 jan. Eerste dag laatstemenst.period.: 3 jan. Eerstvolgendeovulatie: 3 jan. + 14 dgn = 17 jan * ovulatie: 14 dagenna de eerste dag van de laatstemenst.period. Vruchtbareperiode: 14,15,16,17,18 jan. *vruchtb. Period,: 3 dagenvoor t/m 1 dag na de ovulatie (omdateenzaadcel 3 dagen in het lichaam van de vrouwkanleven; eicelblijft 12uren tot 24 uren in levenna de ovulatie)

17. Enkelebelangrijkebegrippen: Een hormoonklier is een klier die hormonen afgeeft aan het bloed. • Geslachtshormonen: stoffen die via het bloed de werking van de voortplantingsorganen regelen. • De hypofyse is een hormoonklier die de hormonen FSH en LH afgeeft aan het bloed. • Bij mannen: zaadcellen worden gevormd onder invloed van FSH en testosteron. – FSH heeft invloed op de vorming van zaadcellen. – Testosteron wordt onder invloed van LH gevormd in de interstitiele cellen en heeft invloed op de ontwikkeling van zaadcellen. • De concentratie testosteron in het bloed wordt geregeld door terugkoppeling.

18. De menstruatiecyclus

19. Uitlegm.b.v. boekblz. 114 & 115 ; afb 24, 25 menstruatie de opbouw en afbraak van hetbaarmoeder- slijmvlies

20. !!! Afb. 24 en afb. 25 hormonaleregeling en staat van het baarmoederslijmvliesbijbevruchting en geen-bevruchting Vooreenoverzicht van de hormonen, klikken op de Hyperlink hieronder: ..\..\Havo\Voortplanting en ontwikkeling\Overzicht hormonen.pdf

21. de zaadcel of sperma- tozoïde : - gevormd in de testi- kels of teelballen - 0,05 mm groot - voortbewegingdoor golvendebewegingen van eenstaartje - 300 tot 500 miljoen per zaadlozing - levensduur : 48 tot 72 uur

23. de eicel - gevormd in de eierstokken - 1 eicel om de 28 dagen - 0,2 mm groot ( . ) - vanaf de puberteittot de leeftijd van 45 – 50 jaar - wordtvoortbewogendoorfijne trilhaartjes in de eileiderwand - levensduur: 12 tot 24 uur

24. De bevruchting en innesteling in de baarmoederwand

25. De bevruchting:eicel en zaadcelontmoetenelkaar en versmelten

27. Voorbehoedsmiddelen:Hoewerkenze?

28. SOA (SOI) • Gonorroe (druiper). – Ziekteverschijnselen: er komt slijm en etter uit de penis of vagina en het urineren kan pijn doen. – Besmettingswijze: door bacteriën, via intiem lichamelijk contact met een besmette persoon. – Genezingsmogelijkheden: door een tijdige behandeling met penicilline. • Syfilis. – Ziekteverschijnselen: aanvankelijk een zweertje aan de geslachtsorganen, mond, tong of anus, in een later stadium verlammingen en geestelijke achteruitgang. – Besmettingswijze: door bacteriën, via intiem lichamelijk contact met een besmette persoon. – Genezingsmogelijkheden: door een tijdige behandeling met penicilline.

29. Chlamydia. – Ziekteverschijnselen: vaak afwezig; soms een waterige afscheiding uit de urinebuis of vagina, of bloedverlies uit de vagina. – Besmettingswijze: door bacteriën, via intiem lichamelijk contact met een besmette persoon. – Genezingsmogelijkheden: door behandeling met penicilline. • Aids: een aantasting van het afweersysteem tegen ziekteverwekkers. – Ziekteverschijnselen: geen specifieke. – Besmettingswijze: door het aids-virus (HIV), via het binnenkrijgen van bloed, sperma, vaginaal vocht, voorvocht of moedermelk van een besmette persoon (vooral door geslachtsgemeenschap of doordat meerdere druggebruikers dezelfde spuiten of naalden gebruiken). – Genezingsmogelijkheden: geen.

30. Geboorteregeling Geboorteregeling Periodieke onthouding Coïtus interruptus De ‘pil’ Condoom Sterilisatie Zaaddodende middelen (schuimtabletten, spuitbussen, pasta’s Spiraaltje of ankertje Pessarium

31. Leg het verschiluittussenkunstmatigeinseminatie en in vitro fertilisatie (ivf)

33. delendeeicel: 2-cellig stadium

34. delendeeicel 4-cellig stadium

35.  de delendeeicelkrijgt hetuitzicht van een framboosachtigbolletje

36. embryo: - voor de 2 maanden - noggeenmenselijke vormherkenbaar

37. fœtus: - na de 2 maanden -duidelijkemenselijke vormherkenbaar

38. eeneiïgetweeling 1 eicel : 2 kinderen - zelfdegeslacht - lijkensprekend op elkaar - 1 moederkoek

39. tweeeiïgetweeling: 2 eicellen : 2 kinderen - 2 placenta’s - kinderenlijken niet sprekend op elkaar(vgl. broer – zus) - geslacht kan verschillend zijn

40. De ontwikkeling in de baarmoeder de moederkoek of placenta (uitwisselingstoffen tussenhetbloed van de moeder en hetkind vb.:voeding ,ademhaling ,uitscheiding…) Ookschadelijkestoffen ! ! ! (alcohol,nicotine…)  de navelstreng( hierinlopenbloed- vaten die hetembryo met de moederverbinden ).  de vruchtblaasgevuld met vruchtwater(beschermingtegenschokken en stoten)

41. Afb. 48 op blz. 129 zelfbestuderen Basisstof 9 Levenscyclus van de menszelfdoornemen.

42. Bevalling - geboorte

43. De verschillendefasen van geboorte of bevalling De ontsluitingsfase • weeën> baarmoederhalswordtwijder. • vruchtvliezenscheuren> vruchtwatervloeitweg. • «  breken van het water » • - geboorteisvlakbij,weeënnementoe,moedergaat nu persen. De uitdrijvingsfase • de baby wordt door het geboortekanaal(vagina) naar • buiten geperst. • - de navelstreng wordt afgebonden en doorgeknipt. De nageboorte • de placenta,navelstreng en vruchtvliezen worden uitgedreven. • - in de borstklieren ontstaat moedermelk.

44. Metamorfose Metamorfose = gedaanteverwisseling(blz. 164,165, 167) afb. 85 en afb. 86 en afb. 89) Volkomenmetamorfose: larvelijktniet op imago Onvolkomenmetamorfose: larvelijktwel op imago Jongedierbijinsectenheetlarve Volwassendierbijinsectenheeft imago

45. VolkomenMetamorfoseVlinder

46. OnvolkomenMetamorfoseSprinkhaan

47. MetamorfoseKikker

48. Bijmetamorfosespelenhormoneneenbelangrijkerol. Twee hormonenzijn het Juvenielhormoonen Ecdyson Juvenielhormoon: onderdrukkingmetamorfose Ecdyson: stimuleertmetamorfose

49. Vragen ? Bedankt!! Info: www.ecoisonline.org www.examenbundel.nl www.biologiepagina.nl www.asewsahai.com asewsahai@yahoo.com