De Europese dimensie in het onderwijs: historiek en actualiteit

1. De Europese dimensie in het onderwijs: historiek en actualiteit Studiedag VLOR, 19 mei 2010 - Natalie Verstraete -

2. Historiek • 1951: EGKS • 1958: Euratom + Europese Gemeenschap • 1967: fusieverdrag • 1971: ° Europese samenwerking op het vlak van onderwijs 2

3. Historiek • 1974: mededeling Europese Commissie • bevorderen van de mobiliteit • onderwijs aan allochtone leerlingen • invoering van de Europese dimensie in het onderwijs 3 belangrijke principes: • onderwijs blijft autonome verantwoordelijkheid van de lidstaten • diversiteit onderwijssystemen behouden en geen harmonisatie onderwijsstructuren van de lidstaten • lidstaten vrij laten gezamenlijke doelen te formuleren • 1992: Verdrag van Maastricht art.126 (art. 149) 3

4. Historiek Art. 149 “De Gemeenschap draagt bij tot de ontwikkeling van onderwijs van hoog gehalte door samenwerking tussen de Lidstaten aan te moedigen en zo nodig door hun activiteiten te ondersteunen en aan te vullen, met volledige eerbiediging van de verantwoordelijkheid van de Lidstaten voor de inhoud van het onderwijs en de opzet van het onderwijsstelsel en van hun culturele en taalkundige verscheidenheid. Het optreden van de Gemeenschap is erop gericht: • de Europese dimensie in het onderwijs tot ontwikkeling te brengen, met name door onderricht in en verspreiding van de talen der Lidstaten; • de mobiliteit van studenten en docenten te bevorderen, mede door de academische erkenning van diploma's en studietijdvakken aan te moedigen; • de samenwerking tussen onderwijsinstellingen te bevorderen; • uitwisseling te bevorderen van informatie en ervaring omtrent de gemeenschappelijke vraagstukken waarmee de onderwijsstelsels van de Lidstaten worden geconfronteerd; • de ontwikkeling van uitwisselingsprogramma's voor jongeren en jongerenwerkers te bevorderen; • de ontwikkeling van het onderwijs op afstand te stimuleren.” 4

5. Historiek • 1995: EC lanceert programma Socrates • 2000: Strategie van Lissabon • nieuw elan EU- samenwerking onderwijs • ambitie: Europa tegen 2010 “de meest dynamische en concurrerende kenniseconomie ter wereld” • integrale strategie nodig 5

6. Lissabonstrategie (2000) De drie pijlers van de Lissabonstrategie: • Werkgelegenheid: meer en betere jobs • Economie: focus op R&D • Sociale agenda: Europees Sociaal Model - later een 4e pijler: ecologische (ten nadele van 3e) • 2001: Onderwijs & Vorming 2010 • gemeenschappelijke doelstellingen • open methode van coördinatie • inhoudelijke krachtlijnen

7. Onderwijs en Vorming 2010 (2001) Strategische doelstellingen: • kwaliteit en effectiviteit van onderwijs verhogen • toegang voor allen tot onderwijs en vorming • openheid van onderwijs naar de “wider world” 5 targets voor de Unie als geheel omtrent: vroegtijdig schoolverlaters, diploma secundair onderwijs, wiskunde en wetenschappen, leesvaardigheid, levenslang leren

8. Onderwijs en Vorming 2010 (2001) Deelprocessen: • Bologna- proces • Kopenhagen- proces Moeilijkheden: ongelijke snelheid te weinig afstemming en samenhang link met O&V 2010- programma niet altijd duidelijk

9. 2010: waar staan we? Resultaten O&V 2010 • implementatie op niveau LS moeizaam • niet verhoopte resultaten • wil om verder te gaan • onderwijs wint aan belang • nood aan betere “governance” van geheel

10. EU 2020 strategie (2010) • Verderbouwen op de Lissabonstrategie • Herstel na de crisis en voorkomen nieuwe crisis • Drie pijlers: • Kennis als meerwaarde • Kansen bieden in een samenleving die niemand uitsluit • Concurrerende, groenere netwerkeconomie creëren

11. O&V binnen EU 2020 • onderwijs, onderzoek en innovatie -> economische groei, werkgelegenheid en concurrentievermogen • O&V rode draad in drie pijlers van EU 2020 • afstemming nieuwe strategische raamwerk voor Europese samenwerking inzake onderwijs en vorming 2020 (mei 2009) op de nieuwe EU 2020 strategie

12. Strategisch raamwerk O&V Doelstellingen • van een leven lang leren en de mobiliteit van lerenden een realiteit maken • de kwaliteit en efficiëntie van onderwijs en opleiding verbeteren • kansengelijkheid, sociale cohesie en actief burgerschap bevorderen • Innovatie en creativiteit op alle opleidingsniveaus bevorderen

13. Strategisch raamwerk O&V Voorgestelde benchmarks • Volwassenenparticipatie in LLL: 15% • Basisvaardigheden (lezen, rekenen, schrijven): max. 15% onvoldoende • Tertiair onderwijs: min. 40% van 30- 34 jarigen • Vroegtijdig schoolverlaters: onder 10% • Kleuteronderwijs: participatie van 95% • Mobiliteit: target nog te bepalen • Inzetbaarheid: target nog te bepalen • Leren van talen: target nog te bepalen

14. BE VZP: Prioriteiten • Bijdrage O&V aan globale EU strategie na Lissabon • Strategisch Raamwerk voor Europese samenwerking inzake onderwijs en vorming 2020 laten sporen met nieuwe EU 2020 strategie • Vooruitblik nieuwe generatie communautaire onderwijs- en vormingsprogramma’s • tussentijdse evaluatie van het “Levenslang Leren Programma” • Belang van mobiliteit

15. BE VZP: Prioriteiten • Sociale Inclusie 2010 is Europees jaar van de bestrijding van armoede en sociale uitsluiting • Scholen van de 21e eeuw belangrijke rol leerplichtonderwijs voor het bevorderen van toekomstige groei, sociale cohesie EU en actief burgerschap

16. BE VZP: Prioriteiten • Hoger Onderwijs – Bolognaproces meer coherentie tussen Bolognaproces en EU 2020 strategie • Kopenhagenproces evaluatie voorbije decennium en krachtlijnen voor nieuwe decennium • Duurzaamheid overkoepelende thematiek voor Vlaanderen

17. BE VZP: Prioriteiten Conferentie Mobiliteit • Antwerpen, begin oktober • Resultaten Groenboek mobiliteit • Nieuwe Europese benchmark voor mobiliteit • Youth on the move Conferentie Sociale Inclusie • Gent, eind september • Europees Jaar • vroegtijdig schoolverlaters en andere

18. BE VZP: Prioriteiten Conferentie Scholen in de 21e eeuw • Brussel, juli Conferentie beroepsopleiding - Brugge, begin december 2010

19. Vragen? Departement Onderwijs en Vorming Afdeling Internationale Relaties Onderwijs Natalie Verstraete natalie.verstraete@ond.vlaanderen.be