Levent Kutlutürk , Emre Hasan Akbayrak AKADEMİK ARAŞTIRMALARDA WEB 2.0 ETKİSİ: ODTÜ VE MENDELEY İŞBİRLİĞİ

1. Levent Kutlutürk, Emre Hasan AkbayrakAKADEMİK ARAŞTIRMALARDA WEB 2.0 ETKİSİ: ODTÜ VE MENDELEY İŞBİRLİĞİ ÜNAK 2013 Konferansı: Bilgi Sistemleri, Platformlar, Mimariler ve Teknolojiler, 19-21 Eylül 2013 Marmara Üniversitesi, İstanbul

2. Plan • GİRİŞ • Web 2.0 • Akademik Sosyal Ağlar • Kaynakça Yönetim Araçları • MENDELEY VE ODTÜ • Çalışma Grupları • PDF Yönetim Aracı Olarak Mendeley • Türkiye ve Mendeley • ODTÜ ve Mendeley • SONUÇ ÜNAK 2013 Konferansı: Bilgi Sistemleri, Platformlar, Mimariler ve Teknolojiler, 19-21 Eylül 2013 Marmara Üniversitesi, İstanbul

3. Web 2.0 • Web 2.0 kavramı, Wikipedia’nın 2001 yılında kurulmasıyla hayat bulmuştur • Web 2.0 Konferansı (Tim O’Reilly) 2004 • Etkileşim • Paylaşım • Ortak Akıl ÜNAK 2013 Konferansı: Bilgi Sistemleri, Platformlar, Mimariler ve Teknolojiler, 19-21 Eylül 2013 Marmara Üniversitesi, İstanbul

4. Sosyal Ağlar 1997 yılından bugüne yaşanan değişimler; • Arkadaşlar ile iletişim - MyYearbook • Çöpçatanlık - Match.com • İş bağlantıları - LinkedIn • Bloglar aracılığıyla bilgi paylaşımı - Blogspot • Sosyal ilgilere yönelik paylaşımlar ve tartışma forumları - Delphi Forums • Müzik paylaşımı - Last FM • Sanat çalışmalarının paylaşımı - DeviantArt ÜNAK 2013 Konferansı: Bilgi Sistemleri, Platformlar, Mimariler ve Teknolojiler, 19-21 Eylül 2013 Marmara Üniversitesi, İstanbul

5. Yazılım? Hizmet? • Web 2.0 çoğunlukla yazılım değil, hizmet üzerinedir. • Hedeflenen bir yazılım güncellemesi yoktur, sadece sürekli olarak geliştirilen yenilikler vardır (O’Reilly, 2005). • Uygulama geliştirmektense, kullanıcıların farklı aygıt ve platformlarda Web 2.0 deneyimini zenginleştirmek önem kazanmaktadır. • Eğer bir uygulama çoklu platform desteği sağlamıyorsa, başarılı olma ihtimali hemen hemen yok gibidir. ÜNAK 2013 Konferansı: Bilgi Sistemleri, Platformlar, Mimariler ve Teknolojiler, 19-21 Eylül 2013 Marmara Üniversitesi, İstanbul

6. Akademik Sosyal Ağlar • Çevrimiçi bir platform ve/veya yazılım ile araştırma amaçlı faaliyetleri desteklemeye odaklanmış, aynı zamanda bilim insanlarının profesyonel sosyal ağlarını kurup geliştirebildikleri hizmetlerdir (Oh ve Jeng, 2011). • Akademik iletişim ve işbirliği, geçmiş yıllarda kişisel, yerel ve coğrafi özelliklerin sunduğu olanaklar ile sınırlıydı. • Yalnızca e-posta üzerinden bir ortak belge üzerinde çalışabilme imkanı. • İnternet’in yaygınlaşmasıyla değişim yaşanmıştır. ÜNAK 2013 Konferansı: Bilgi Sistemleri, Platformlar, Mimariler ve Teknolojiler, 19-21 Eylül 2013 Marmara Üniversitesi, İstanbul

7. Akademik Sosyal Ağ Özellikleri • Akademik Sosyal Ağlar aracılığıyla farklı kişilerle bağlantı kurulması, kaynak paylaşımı yapılması ve yapılan çalışmaların sonuçlarının paylaşılması önem kazanmaktadır (Rebuin, 2011). • Profesyonel bir portfolyo ve özgeçmiş oluşturarak bu bilgilerin paylaşılması ile basit bir profil oluşturmaktan öteye geçerek araştırmacı kimliğinin öne çıkartılabilmektedir. • Kişisel yayınların, kullanılan kaynakça ve atıfların yönetimi desteklenmektedir. • Bu sistemler kullanıcıların kaynak paylaşma, tarama ve kendilerinin veya diğer araştırmacıların okuma listelerinde arama yapmalarına olanak veren web platformları ile masaüstü programlarını bütünleştirerek hizmet sunmaktadır. • Çevrimiçi gruplar oluşturarak araştırma faaliyetleri gerçekleştirilebilmektedir. (Oh ve Jeng, 2011). ÜNAK 2013 Konferansı: Bilgi Sistemleri, Platformlar, Mimariler ve Teknolojiler, 19-21 Eylül 2013 Marmara Üniversitesi, İstanbul

8. Yardımcı Yazılımlar • Bu yazılımlar, dosya paylaşımı ve bu dosyalar üzerinde ortaklaşa çalışmalar yapabilme olanağını veren web hizmetleridir. • Google Drive, iCloud, Dropbox gibi sanal sürücüler cihaz bağımlılığını ortadan kaldırmakta ve İnternet erişimi olan her yerde bu sürücülere kolayca ulaşılabilmektedir. • Bu hizmetler, kullanıcıların ortak dosya ve klasörler oluşturmasını ve paylaşmasını kolaylaştırmakta ve hatta bütünleşik yazı editörleri, tablo ve sunum uygulamaları sunmaktadır; • Google (Docs, Sheets, Slides) • iCloud(Pages, Numbers, Keynote) • Bu ürünler, donanım – yazılım beraberliği ve uyumlu olma zorunluluğunu ortadan kaldırmaktadırlar. ÜNAK 2013 Konferansı: Bilgi Sistemleri, Platformlar, Mimariler ve Teknolojiler, 19-21 Eylül 2013 Marmara Üniversitesi, İstanbul

9. Kaynakça Yönetim Araçları • İster bir lise öğrencisinin yıl sonu ödevi olsun, isterse Nobel ödülü sahibi bir bilim insanının çalışması olsun, yararlanılan kaynaklara atıf yapılması temel bir gerekliliktir (Kern ve Hensley, 2011). • 90’lardan 2000’lerin sonuna kadar üç temel işlevi sunmaktaydı: • Atıfları bir araya getirmek, • Kaynakları saklamak • Metin içinde atıf sunarken kaynakçayı düzenlemek. ÜNAK 2013 Konferansı: Bilgi Sistemleri, Platformlar, Mimariler ve Teknolojiler, 19-21 Eylül 2013 Marmara Üniversitesi, İstanbul

10. Kaynakça Yönetimi • Yazı editörü olarak kullanılan programın (WORD, Pages vb.) kaynakça yönetim aracı ile bütünleşik olması gerekmektedir. • Yazım sürecinde yararlanılan kaynaklar ve yapılan atıflar, istenilen kaynak gösterme kuralına (APA, MLA, IEEE vb.) göre bir tıklama ile belgeye işlenebilmekte ve kaynakça düzenlenebilmektedir. • Her yayının kendi kuralları gereği belirli bir biçimde kaynak gösterimi vardır ve bu biçimlerin sayısı binlerle ifade edilmektedir (“Mendeley,” 2013). ÜNAK 2013 Konferansı: Bilgi Sistemleri, Platformlar, Mimariler ve Teknolojiler, 19-21 Eylül 2013 Marmara Üniversitesi, İstanbul

11. Araç Seçimi • Kaynakça yönetim araçlarını değerlendirmek için öncelikle gereksinimler göz önünde bulundurulmalıdır. Bu gereksinimler; • Kullanılan yazılım ve donanıma • Araştırma faaliyetlerinin kapsamına • Kullanıcı gruplarının yapılarına göre farklılık gösterebilmektedir. ÜNAK 2013 Konferansı: Bilgi Sistemleri, Platformlar, Mimariler ve Teknolojiler, 19-21 Eylül 2013 Marmara Üniversitesi, İstanbul

12. Kullanıcı Grupları • Sanat ve tasarım - Macintosh • Yazılım alanında - Linux • Ofis bilgisayarlarında – Microsoft • Çok farklı platformların kullanılması, birlikte çalışabilirliği desteklemeli ancak disiplinlerarası akademik çalışmaların yürütülmesine engel olmamalıdır. • Dördüncü bir öğe olarak kullanıcılara paylaşım desteği sağlanması, kaynakça yönetim araçlarının bir öğesi haline gelmiştir (Glassman ve Sorensen, 2012). ÜNAK 2013 Konferansı: Bilgi Sistemleri, Platformlar, Mimariler ve Teknolojiler, 19-21 Eylül 2013 Marmara Üniversitesi, İstanbul

13. MENDELEY • Mendeley, kullanıcıların araştırmalarını düzenleyebildikleri, meslektaşlarıyla işbirliği yapabildikleri ve yeni bilgileri keşfedebildikleri bir araştırma platformudur (Henning ve Reichelt, 2008). • Web arayüzü • Masaüstü programı • Mobil uygulamalar olmak üzere üç farklı erişim olanağını sağlamaktadır. • Eşzamanlılık • Bulut Teknolojileri ÜNAK 2013 Konferansı: Bilgi Sistemleri, Platformlar, Mimariler ve Teknolojiler, 19-21 Eylül 2013 Marmara Üniversitesi, İstanbul

14. Çalışma Grupları • Bir konuda akademik çalışmalarını yürüten Mendeley kullanıcıları, aynı konuda çalışan ve sistemde kayıtlı olan kullanıcılarla irtibat kurabilmekte ve çalışma grupları oluşturabilmektedirler. • Bu gruplar herkese açık olabileceği gibi özel gruplar da oluşturulabilmektedir. • Üyelerin çalışma alanları seçimli menülerden profillerine eklenebilir. • Grup yöneticisinin bir ile üç arasında disiplin adını açıklama sayfasında belirtmesi zorunludur. • Üyelere ve gruplara ait bu tanımlayıcı bilgilerin bir arada sunulması, disiplinlerarası paylaşıma ve ortaklığa olanak sağlamaktadır. • Mendeley, gelecek için ümit veren bir sistem olarak değerlendirilmiştir (Oh ve Jeng, 2011). ÜNAK 2013 Konferansı: Bilgi Sistemleri, Platformlar, Mimariler ve Teknolojiler, 19-21 Eylül 2013 Marmara Üniversitesi, İstanbul

15. Telif Hakları • Akademik yayınların kurumlar ve araştırmacılar tarafından paylaşılması lisans anlaşmaları uyarınca, eğitime veya bilimsel araştırmalara temel olduğu sürece yayıncılar, akademik kurum ve kuruluşlar tarafından desteklenmektedir. • Bu nedenle kendi kurumunda belirli bir yayına erişimi olmayan kullanıcılar, grup üyelerinden bu hakka sahip olan kullanıcıların paylaşımlarından faydalanabilmektedir. • Mendeley kullanıcıları, şu anda dünyanın en büyük akademik arşivini oluşturmuşlardır. • Elsevier, Mendeley üzerinde yapılan paylaşımların izlenebilmesi ve analiz edilebilmesi için veri sağlıyor olmasını, yenilikçi ve gelecek için yol gösterici bulmuştur. Bu nedenle Mendeley’e ilgi göstermiş ve çok yakın bir zamanda şirketi kendi bünyesine katmıştır. ÜNAK 2013 Konferansı: Bilgi Sistemleri, Platformlar, Mimariler ve Teknolojiler, 19-21 Eylül 2013 Marmara Üniversitesi Haydarpaşa Kampusu

16. PDF Yönetim Aracı Olarak Mendeley • İsimsiz makale ve dosyaların oluşturduğu karmaşa: • Sürükle bırak yöntemi ile üst veriler çıkartılıyor. • Digital Object Identifier (DOI) numarası olan makale bilgileri alınıyor. ÜNAK 2013 Konferansı: Bilgi Sistemleri, Platformlar, Mimariler ve Teknolojiler, 19-21 Eylül 2013 Marmara Üniversitesi, İstanbul

17. Mendeley Institutional Edition (MIE) • Üniversite Kütüphaneleri için sunulan hizmet ve faydalar; • Standart Kullanıcı: • 2 GB saklama alanı • 3 Kişilik grup oluşturabilme imkanı • MIE Kullanıcısı • 5 GB saklama alanı • 5 Kişilik grup oluşturabilme • Paylaşılan makalelerin okunma sıklığını görebilme • Faydalanılan çalışmaların takibini yapabilme imkanı ÜNAK 2013 Konferansı: Bilgi Sistemleri, Platformlar, Mimariler ve Teknolojiler, 19-21 Eylül 2013 Marmara Üniversitesi, İstanbul

18. Mendeley Institutional Edition (MIE) • Mendeley’e OPAC bilgilerinin eklenmesiyle erişilebilir hale gelmektedir. • EXCEL formatında yüklemesi ve kullanılan bir keşif aracı veya federe arama sistemi varsa, bağlantısının eklenmesi yeterli olmaktadır. • Kullanılan kaynakların takibi ve değerlendirilmesi mümkün olmaktadır. • İstatistiki veriler ile analizler yapılmasına izin veren MIE; • Okuma alışkanlıkları yönelimlerinin gözlemlenmesi • Satın alma politikalarının düzenlenmesi • Kaynak seçimi gibi konularda kütüphane yönetimine önemli veriler sağlayabilmektedir. ÜNAK 2013 Konferansı: Bilgi Sistemleri, Platformlar, Mimariler ve Teknolojiler, 19-21 Eylül 2013 Marmara Üniversitesi, İstanbul

19. Türkiye ve Mendeley • MIE bugün yalnızca ODTÜ’de kullanılmaktadır. Buna karşın; • Bireysel kullanıcılar 35 farklı ülke ile işbirliği yapmaktadır. • Kullanıcı sayısına göre dünyada 21. sırada yer alan Türkiye, başta İspanya olmak üzere ABD, Almanya, Hindistan, Portekiz, Japonya gibi ülkeler ile işbirliği içindedir; ÜNAK 2013 Konferansı: Bilgi Sistemleri, Platformlar, Mimariler ve Teknolojiler, 19-21 Eylül 2013 Marmara Üniversitesi, İstanbul

20. ODTÜ ve Mendeley • ODTÜ Kütüphanesi, ulusal ve uluslararası ölçütlerde kullanıcılarına hizmet sunmaktadır. • 2008’den beri dünyada kullanılan Mendeley’i, akademik kurumlar için olan sürümüyle değerlendirmek üzere Swets Türkiye ile bir anlaşma imzalayarak mensuplarına sunmuştur. • Amaç: • Araştırmalarda Web 2.0 etkisini ve faydalarını paylaşmak. • Web 2.0 hizmetlerinin akademik araştırmalar için önemini belirtmek. • Kullanıcılarımıza gelecekte doğabilecek fırsatlar ve yönelimler hakkında öngörü kazandırmak. • Bu bağlamda bir çalıştay ve eğitim toplantısı düzenlemiştir. Her fakülteden öğretim elemanları ve üyelerinin katılımıyla gerçekleşen bu toplantı, olumlu sonuçlanmıştır. • Geniş kapsamlı bir bilgilendirme çalışması sürmektedir. Büyük katılım beklenen ikinci toplantı için çalışmalar devam etmektedir. ÜNAK 2013 Konferansı: Bilgi Sistemleri, Platformlar, Mimariler ve Teknolojiler, 19-21 Eylül 2013 Marmara Üniversitesi, İstanbul

21. SONUÇ • Web 2.0, akademik sosyal ağ ve referans yönetim araçlarının, akademisyenlere ve araştırmacılara büyük kolaylık sağladığı ortadadır. • Çalışmaların herhangi bir zamanda, herhangi bir platformda veya herhangi bir yerde olması mümkündür. • ODTÜ mensuplarının çeşitliliği ve disiplinlere göre çalışma alanlarının değişkenliği ile bilgi arama davranışlarının farklılıkları göz önünde bulundurulduğunda, eşzamanlılık ve platform bağımsızlığı ön plana çıkmaktadır. • ODTÜ ve MIE işbirliğinin akademik araştırmalarda Web 2.0 etkisinin artmasında şüphesiz önemli bir rolü olacaktır. • Değerlendirme sürecinin sonuçlarının, farklı bir çalışmada ayrıca sunulması için bugün yapılmış olan işbirliği büyük önem taşımaktadır ÜNAK 2013 Konferansı: Bilgi Sistemleri, Platformlar, Mimariler ve Teknolojiler, 19-21 Eylül 2013 Marmara Üniversitesi, İstanbul

22. Kaynakça • Glassman, N. R., & Sorensen, K. (2012). Citation Management. Journal of Electronic Resources in Medical Libraries, 9(3), 223–231. doi:10.1080/15424065.2012.707097 • Henning, V., & Reichelt, J. (2008). Mendeley-A Last. fm For Research? eScience, 2008. eScience’08. IEEE …. 12 Ağustos 2013 tarihinde http://medcontent.metapress.com/index/A65RM03P4874243N.pdf adresinden erişildi. • Kern, M., & Hensley, M. (2011). Citation Management Software. Reference & User Services Quarterly, 50(3), 204–208. doi:10.5860/rusq.50n3.204 • Mendeley. (2013). 31.08.2013 tarihinde http://www.mendeley.com/citationstyles/ adresinden erişildi. • O’Reilly, T. (2005). What is Web 2.0: Design Patterns and Business Models for the Next Generatiobs of Software. 20 Ağustos 2013 tarihinde http://oreilly.com/pub/a/web2/archive/what-is-web-20.html?page=1 adresinden erişildi. • Oh, J., & Jeng, W. (2011). Groups in Academic Social Networking Services--An Exploration of Their Potential as a Platform for Multi-disciplinary Collaboration. In Proceeding of 2011 IEEE SocialCom. 16 Temmuz 2013 tarihinde http://ieeexplore.ieee.org/xpls/abs_all.jsp?arnumber=6113165 adresinden erişildi. • Rebuin. (2011). The Use Of Social Networking in Research. 13 Ağustos 2013 tarihinde http://openaccess.uoc.edu/webapps/o2/bitstream/10609/10261/1/Ciencia20_rebiun_eng.pdf adresinden erişildi. ÜNAK 2013 Konferansı: Bilgi Sistemleri, Platformlar, Mimariler ve Teknolojiler, 19-21 Eylül 2013 Marmara Üniversitesi, İstanbul

23. Teşekkürler. Levent Kutlutürk Emre Hasan Akbayrak leventk@metu.edu.trakbayrak@metu.edu.tr ÜNAK 2013 Konferansı: Bilgi Sistemleri, Platformlar, Mimariler ve Teknolojiler, 19-21 Eylül 2013 Marmara Üniversitesi, İstanbul