KAYITDIŞI EKONOMİ VE BOYUTLARI

1. KAYITDIŞI EKONOMİ VE BOYUTLARI KAYIT DIŞI EKONOMİ NEDİR KAYIT DIŞI EKONOMİNİN UNSURLARI KAYIT DIŞI EKONOMİNİN NEDENLERİ KAYIT DIŞI EKONOMİNİN ETKİLERİ KAYIT DIŞI EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ

2. KAYIT DIŞI EKONOMİ NEDİR? • Kayıtdışı ekonomi ,Gsmh hesaplarını elde etmede kullanılan bilimsel istatistiki yöntemlere göre elde edilemeyen gelir yaratıcı ekonomik faailiyetlerin tümüne denir. • Kısaca "devletin bilgisi dışında gerçekleşen ekonomik faaliyetler“dir.

3. KAYIT DIŞI EKONOMİNİN UNSURLARI • Yeraltı ekonomisi(yasa dışı faaliyetler) • Yarı kayıtlı ekonomi(beyandışı faaliyet) • Kayıtlara girmeyen ekonomi(enformel ekonomi) • Yeraltı ekonomisi,suç ekonomisi:Yasalarca gerçekleştirilmesi yasaklanmış olan tüm faaliyetler ile bu faaliyetler sonucu elde edilen gelirler yasa dışı ekonomi kapsamında değerlendirilir. • Yarı kayıtlı ekonomi:Vergi yasalarınca konulmuş kurallara göre vergi idaresine beyan edilmesi gerektiği halde beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen faaliyetlerle bunlar sonucu elde edilen gelirler

4. Enformel Ekonomi:Yasalarda belirlenmiş resmi kurumlarca oluşturulmuş kuralların dışında kalan ekonomik faaliyetlerdir. • KAYIT DIŞI EKONOMİNİN NEDENLERİ! • Temel sebebi, insanların gelirlerini arttırmak istemeleridir. • Mali nedenler : Bunlar vergisel faktörlerdir,vergi oranlarının yüksekliği,vergilendirme yetersizliği,vergi denetimlerindeki yetersizlik,mali müşavirlik hizmetlerindeki yetersizlik • Siyasi nedenler:Siyasal iktidarlar,oy uğruna vergilendirmeden vazgeçebilmekte ve vergi yükünü belirli kesimlere yükleyebilmektedirler

5. Ekonomik nedenler: Ekonominin gelişmişlik düzeyi, ekonomik istikrarsızlıklar ve kriz, gelir dağılımında adaletsizlik ve yoksulluk ,Enflasyon. • Sosyal nedenler:Nüfusun hızlı artışı ve işsizlik, halkın yeterli vergi bilincine ve kültürüne sahip olmaması ve alış verişlerde belge alma alışkanlığının gelişmemiş olması. • Hukuki nedenler: Vergi adaleti sağlayamayan vergi sistemi ,yasal boşluklar,istisnalar muafiyetler,vergi mevzuatının sık sık değişmesi, vergi yasalarının karmaşık yapısı.

6. KAYIT DIŞI EKONOMİNİN OLUMSUZ ETKİLERİ Kayıtdışı Ekonominin Olumsuz Etkileri • Devletin vergi gelirleri azalır. • vergi yükünün adaletsiz dağılmasına yol açar. • ekonomi gerçek büyükleriyle izlenemez. • kalitesiz mal üretim ve tüketimine yol açar • kayıt dışı çalışanlar sendikal haklardan sosyal hizmetlerden yoksun kalırlar. • kayıtlı çalışan işletmeleri olumsuz etkiler,haksız rekabet yaratır. • devlet yeterli gelir elde edemeyince para basma yada borçlanmaya gider.

7. KAYIT DIŞI EKONOMİNİN OLUMSUZ ETKİLERİ • Yabancı sermayenin yatırım kararlarını olumsuz etkiler,kayıt dışı ekonomi haksız rekabet , plansızlık,güvensizlik,belirsizlik nedeniyle yatırım ortamına zarar verir. • Vergi kaçırmanın kanıksanması toplum yapısınında bozulmasına yol açar. • Kayıtlı faaliyette bulunanlar yaygın kayıtdışılığı görünce devlete olan güvenini kaybeder.

8. KAYIT DIŞI EKONOMİNİN OLUMLU ETKİLERİ • Niteliksiz iş gücüne istihdam yaratır. • kayıt dışı ekonominin vergi dışında kalması bu kaynağın yeni yatırımlarla birlikte üretime istihdama ve gelir dağılımına katkı sağlamaktadır.(yatırım ve üretime etkisi) • Kayıtlı ekonimiye canlılık getirir. Talep yaratır.ekonomik büyümeyi hızlandırır. • Sosyal patlamaları engeller. • Tüketici üzerindeki enflasyonist baskıyı hafifletir, düşük fiyatla mal arzı ve sermaye birikimine katkıda bulunur.

9. KAYIT DIŞI EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ • Doğrudan ölçme yöntemleri:Bu yöntemler, ulusal düzeydeki anket verilerine dayalı olarak, kayıt dışı ekonominin tamamının veya alt sektörlerinin belli bir zamandaki büyüklüğünü tahmin etmeye yöneliktirler. • “Anket yöntemi” • Dolaylı ölçme yöntemleri:Dolaylı yöntemlerde doğrudan yöntemlerin aksine makro ekonomik göstergelerin zamana bağlı değişimlerinden yararlanır. • GSMH yaklaşımı , Vergi İncelemeleri Yoluyla Ölçme Yaklaşımı ,İstihdam Yaklaşımı ve Parasalcı Yaklaşımdır