Hans in ‘t Veen htveen@SFG.nl

1. ZORGSTANDAARD COPD Hans in ‘t Veen h.intveen@SFG.nl

2. COPD - definitie COPD is een aandoening die wordt gekarakteriseerd door een niet volledig reversibele luchtwegobstructie die in het algemeen progressief is en wordt veroorzaakt door een abnormale ontstekingsreactie van de longen op schadelijke deeltjes of gassen. (de onderverdeling in emfyseem en chronische bronchitis is in de GOLD richtlijn vervallen vanwege de overlap tussen de beide aandoeningen)

3. Waarom een zorgstandaard COPD?

4. Factoren aan de vraagkant (patiënt) epidemiologie veranderend zorgvisie toenemende verwachtingen Factoren aan de aanbodkant (zorgverlener) Drijvende krachten achter veranderende zorg

5. Epidemiologie toenemend aantal patiënten Heden 2025 28 % +120 % 54 % +27 % 15 % +30 % 3 % +120 %

6. Structurele veranderingen Systemische component Veranderde zorgvisie COPD: nu Muco-ciliaire disfunctie Ontsteking Luchtweg obstructie

7. Informatie over de kwaliteit (?) van ziekenhuizen (Elsevier, AD) Informatie van lotgenoten: www.copd-international.com Informatie van zorg-professionals: www.goldcopd.com Eisende maatschappij Toenemende verwachtingen door toegang tot informatie

8. Factoren aan de vraagkant (patiënt) Factoren aan de aanbodkant (zorgverlener) wijzigingen zorginrichting informatie technologie druk op menskracht Drijvende krachten achter veranderende zorg

9. Veranderingen in zorginrichting Toverwoord… Functionele of integrale bekostiging ??

10. van papieren dossiers naar elektronische dossiers van meerdere dossiers naar gedeelde dossiers van gegevens sturen naar gegevens delen →van monodisciplinair behandelen naar multi-disciplinaire zorg Informatie Technologieveranderingen in zorgprocessen

11. Zorg wordt onbetaalbaar €1 miljard 1000 800 600 COPD astma €280miljoen 400 200 0 2000 2025 Druk op menskracht

12. Zorg wordt onbetaalbaar Een afname van het aantal huisartsen/specialisten Toetreding van nieuwe zorgverleners: praktijkondersteuners, nurse practitioners, HBO-dokters Taakverdeling/delegatie en deskundigheids-bevordering Druk op menskracht

13. De Toekomst van COPD Zorg-vraag/aanbod rond COPD toenemen èn veranderen. Ketenzorg: Disease managementprogramma, patiënt centraal,sluitende keten Zorgstandaard: Beschrijft op hoofdlijnen waaruit de zorg tenminste moet bestaan. Patiënt en zorgverlener wat zij moeten doen en kunnen verwachten.

15. Zorgstandaard COPD • LAN opdrachtgever • Multidisciplinair document op hoofdlijnen • Primair doel niet: Kostenbesparing • Primair doel wel: Kwaliteit van zorg • Beschrijft niet: “Wie doet wat” • Beschrijft wel: Op welke zorg COPD patiënt kan rekenen • Gebaseerd op CBO, LTA, NHG, LESA richtlijnen • Indeling volgens Meta-Model Zorgstandaard

16. Uitgangspunten • Multidisciplinaire zorg leidt aantoonbaar tot betere zorg; • Patiënt centraal, niet belangen van hulpverlener/verzekeraar; • Iedere patiënt heeft recht op zorgvuldige diagnostiek en behandeling; • Iedere patiënt heeft recht op zorg, waar mogelijk dicht bij huis; • Het streven moet zijn om de patiënt snel terug te brengen in eerste lijn, niet het voorkomen van bezoek aan tweede lijn.

17. Visie op zorg • Patiënt als partner in behandeling • Dynamisch zorgmodel, patiënt “gaat door de lijnen heen”, zorgvraag • kan van moment op moment wisselen • COPD: complexe en heterogene ziekte • Algemene (NHG) en persoonlijk behandeldoelen • Optimalisatie van de • Fysiologische stoornis • Adaptatie aan de stoornis (klachten, beperkingen, QoL) • Juiste diagnose en ziekteclassificatie (multidimensioneel assessment); • Resultante bepaald intensiteit en locatie van de zorg….

18. Diagnose • Spirometrie • huisarts & POH • huisartsen Lab • tweede lijn Provide GP’s with spirometry, not spirometers. Paul Enright, Editorial Thorax 2008;63:387

19. Assessment ?

20. GOLD: classificatie COPD o.b.v. FEV1 • stadium 1 mild COPD FEV1/FVC  70% FEV1  80% pred • stadium 2 matig COPD FEV1/FVC  70% 50%  FEV1  80% pred • stadium 3 ernstig COPD FEV1/FVC  70% 30%  FEV1  50% pred • stadium 4 zeer ernstig COPD FEV1/FVC  70% FEV1  30% pred

21. COPD: classificatie o.b.v. FEV1? Isolde Study, AJRCCM 2001

22. COPD – classificatie: vele parameters Cazzola M, et al. Chest 2004;126:220-237

23. COPD – classificatie: vele parameters Jones and Augusti, Eur Respir J 2006

24. Assessment • Evaluatie van de integrale gezondheidstoestand • Fysiologie, klachten, beperkingen, QoL • Basaal (trapsgewijs) Assessment • anamnese • exacerbatiefrequentie • dyspneu: MRC • klachten: CCQ • voedingstoestand: BMI • longfunctiebeperking: FEV1 • Uitgebreid Assessment • vele parameters, veelal in tweede lijn

25. Uitgebreide inventarisatie 1. Diagnostische problemen 2. Niet/onvoldoende bereiken behandeldoelen ondanks therapie 3. Wens patiënt

26. Leeftijd ≤ 50jaar • BMI < 21 of VVMi <15 (vrouw), 16 (man) • MRC ≥ 3, of CCQ ≥ 2 • FEV1 < 50%, of 1500 ml absoluut • Progressief beloop, snelle longfunctiedaling • Exacerbatiefrequentie ≥ 2/jaar • Nooit gerookt, geen onderbehandeld astma • Comorbiditeit • Saturatie ≤ 92% of desaturatie van > 3% bij inspanning • Adaptatie problemen • Indicatie zuurstof, revalidatie

27. Indeling naar ziektelast en niet naar FEV1 Patiënt met COPD met een lichte ziektelast: Iedere patiënt met COPD, die volgens het assessment niet (meer) voldoet aan de criteria voor nadere analyse. Patiënt met COPD met een matige ziektelast: Iedere patiënt met COPD die volgens het assessment voldoet aan de criteria voor nadere analyse, waarbij behandeling dicht bij huis mogelijk is, maar wel infrequent bezoek in de tweede lijn noodzakelijk is. Gedeelde zorg. Patiënt met COPD met een ernstige ziektelast: Iedere patiënt met COPD die volgens het assessment voldoet aan de criteria voor nadere analyse waarbij intensieve begeleiding in de tweede of derde lijn (bv. door middel van multidisciplinaire revalidatie) noodzakelijk is.

28. Na assessment: Individueel zorgplan • Adaptatie, gedrag van de patiënt staat centraal • Voorlichting en educatie • Zelfmanagement • Life Style verandering • SMR • Voeding • Bewegen • beweegadvies • beweegprogramma • longrevalidatie, basaal vs intensief • Medicatie • Management van hoest en dyspneu

29. Organisatie van de zorg • Rol verandering: meer behandeling (onder voorwaarden) dicht bij huis, na nauwgezet assessment • Huisarts is coördinator in eerste lijn: lusten en lasten • Case manager • Zorggroep • Intervisie, casuïstiek, communicatie, epd • Certificering, visitatie & accreditatie (onderdelen vd) keten