MAKALE YAZIMI

1. MAKALE YAZIMI DR.LEVENT ÖZDEMİR GATA AİLE HEKİMLİĞİ AD. lozfe@mynet.com Gata Aile Hekimliği AD.

2. Bilimsel makaleler, bilimsel prensiplere ve etik kurallarına uygun olarak yapılan ve bilgisel formlarda yazılarak basılan çalışmalardır. Bir tıbbi bilimsel çalışma, öngörülen bir hipotez çerçevesinde yeterli gözlem ve deneye dayanılarak sonuca ulaştırılıp yazı haline getirilip yayınlanırsa “TIBBİ MAKALE” olarak adlandırılır.

3. Bir Tıbbi Çalışmanın Kurgulanması; • 1.      Konunun seçimi • 2.      Ön taslağın yapılması – planlama • 3.      Çalışma bibliyografisinin hazırlanması • 4.      Eldeki veriler ile çalışmanın ana hatlarının belirlenmesi • 5.      Çalışma protokolünün yapılması • 6.      Çalışmaya başlama ve sonlandırma • 7.      Yazım, redaksion ve basım

4. Çalışmanın planlaması yapılırken; • 1. Akla gelen fikir veya soru değerlimidir? • 2. Pratik midir? • 3. Yeterli zaman ayrılmış mıdır? • 4. Bu çalışma veya benzeri bir çalışma daha önce yapılmış mıdır? • 5. Ne gibi bir sonuca ulaşılması umulmaktadır? • 6. Konu hakkında çalışma arkadaşları ne düşünmektedirler? • 7. İstatistik desteği gerekmekte midir?

5. Çalışmaya başlandığında en sık karşılaşılan yanlışlar; • 1.      Denek sayısının yetersizliği • 2.      Kontrol grubunun yokluğu veya uygunsuzluğu • 3.      Çalışma dışı bırakılanların bildirilmemesi • 4.      Yanlış yorumlama • 5.      Yanlış istatistik kullanma

6. De BAKEY kriterleri: • 1. Yeni olmak • 2. Gerçek olmak • 3. Önemli olmak • 4. Anlaşılır olmak

7. ARAŞTIRMA BİLDİRİLERİNİN YAPISI • Araştırma bildirilerinin yapısı, en yaygın biçimde ”IMRAD” kısaltması ile tanımlanır. I - Intradaction (Giriş) M - Methods (Metotlar) R - Results (Sonuçlar) A - And (ve) D – Discussion (Tartışma)

8. TIBBİ MAKALE YAZIM AŞAMALARI A-YAZIMDAN ÖNCE B-TIBBİ YAZININ BİÇİMİ 1.      Hazırlık Aşaması 1. Başlık 2.      Verilerin toplanması 2. Yazarların adları 3.      Derginin seçimi 3. Giriş 4.      Makalenin yazarlarının belirtilmesi 4. Gereç ve yöntem 5.      Etik kurallar 5. Bulgular 6. Tartışma 7. Özet ve sonuç 8. Abstrakt 9. Appendiks 10. Kaynaklar

9. 1. Hazırlık Aşamaları: • İlk basamak literatürün gözden geçirilmesidir. Tıbbi bilgileri toplamanın çeşitli yolları vardır. Bunlar içinde en yaygın olarak kullanılan, ABD’deki National Library of Medicine nın kayıtlarının taranmasıdır. Bu amaçla İndex Medikus ve Medline taramaları yapılabilir.

10. İkinci basamak ise yapılması istenen araştırmanın giriş ve tartışma bölümlerini de kapsayan bir taslak hazırlamaktır. Olası sonuçları önceden bilmek ve en iyi şekilde nasıl sunulacağını tasarlamak gerekir

11. 2. Verilerin Toplanması: • ·        Veriler toplanırken ayrı ayrı formlara kaydedilmelidirler. • ·        Her kişi veya çalışma ünitesi için ayrı bir kayıt tutulmalıdır. • ·        Orijinal kayıt formları dosyalanarak saklanır. • ·        Veri girişi ve analiz konularında istatikçi yardımı alınabilir.

12. 3. Derginin Seçimi: • · Bu yazı ile ulaşılmak istenenler veya yazının kimlerin ilgisini çekmesini ummaktasınız? Pratisyenler, cerrahlar, biyokimyacılar, genetikçiler mi? Yoksa daha geniş bir kitle mi? • · Yazınız derginin istediği nitelikte mi? • · Seçilen dergi yazınızla benzer nitelikleri olan yazıları ne sıklıkla yayınlıyor? • · Derginin sirkülasyon ve sitasyon derecesi nedir? • · Derginin makaleyi aldıktan sonra yayınlamasına kadar geçen süre ne kadardır? • · Derginin yazıları reddetme hızı ne kadardır? • · Editör ve eleştirmenlerinin tutumu yapıcı ve olumlu mudur?

13. Derginin son sayılarının gözden geçirilmesinde büyük fayda vardır. • · Yazılar ne kadar uzunluktadır? • · En çok kimin yazısı yayınlanmıştır? • · Kaç kaynaktan yararlanılmıştır? • · Kaç tane şekil ve resim kullanılmıştır? • · Editörün seçimini belirleyen tipik özellikler belirginmidir?

14. 4. Makalenin Yazarlarının Belirtilmesi: • · Çalışmanın yapılmasında ve yazının ortaya çıkmasında emeği geçen herkesin adlarının yazıya konması gerekir. Bunun aksi etik olmayan bir davranıştır. İlk yazar her zaman çalışmaya en fazla katkısı olan kişidir. Diğer kişiler ise görüş ve fikirleri ile araştırmayı zenginleştiren veya veri toplanmasında emeği olan kişiler olmalıdır. Salt idareci konumunda olmasından dolayı veya arkadaş hatırı için yazıya isim konulmamalıdır.

15. 5. Etik Kurallar: • · DÜRÜSTLÜK: Verilerin değiştirilmesi veya veriler üzerinde oynanması er veya geç ortaya çıkacaktır ve çalışma geçersiz olacaktır. Veriler her ne olursa olsun dürüstçe sunulmalı ve hiçbir zaman aldatma gibi bir tutuma girilmemelidir. • · DEĞER VERME : Yazıda sözü edilen görüşler eğer bir başkasına ait ise bu durum yazıda belirtilmelidir. • · DİĞER ETİK KURALLAR: Yazı aynı anda tek bir dergiye gönderilmelidir. Çalışmanın bir bölümü daha öncesinde yayınlanmış ise bu daha önceden belirtilmelidir.

16. TIBBİ YAZININ BİÇİMİ 1- Başlık; • Basit, kısa, ilginç olmalıdır. • 10-12 kelimeyi geçmemelidir. • Göz alıcı olmalıdır. • Gramer olarak doğru olmalıdır. • Hedef derginin okuyucusuna hitap etmelidir. • Buyurucu olmamalıdır. • Çalışma amacı ile uyumlu olmalıdır. • Çalışma düzenine işaret etmelidir. • Makalenin konusunu (sonuçlarını değil) yansıtmalıdır. • Genelde kabul görmeyen kısaltma içermemelidir.

17. 2- Yazarların Adları: • · Yazarın adı başlığın hemen altına yazılır. Eğer birden fazla yazar var ise öncelikli olarak çalışmaya en fazla katkısı olan kişi yazılmalıdır. • · Kağıdın alt kısmına ise iletişim kurulacak olan yazarın adı, adresi, telefon ve fax numaraları ve mail adresi yazılmalıdır.

18. 3. Giriş: • İyi bir giriş bölümü yazının “niçin” yazıldığı sorusuna cevap verir ve olaya ilgiyi çeker. Giriş bölümü çalışmanın kapsamını ve amacını içermeli ve okuyucuya gerekli olan bilgileri vermelidir. Giriş bölümü çalışmanın karmaşıklığı ve türüne göre birkaç cümle ve 1 – 2 sayfa uzunluğunda olabilir. • Daha sonra olgunun tarihsel gelişimi, şu ana kadar yapılan çalışmalar anlatılmalı ve kendi çalışmanıza temel hazırlanmalıdır. • Bu çalışmanın niçin yapıldığı açıklanmalı ve kullanılan terimler belirtilmelidir. • Giriş bölümü şimdiki zamanda yazılmalıdır.

19. 4. Gereç ve Yöntem ( Materials and Methods ) : • · Bu bölüm yazının “nasıl“, “ne” sorularını yanıtlar. Çalışmanın nasıl yapıldığını açıklayan bu bölüm geniş zamanda yazılmalıdır. • · Veri kaynakları, çalışma düzeni, analiz tipi bu bölümde belirtilmelidir. • · Başkalarının, çalışmanın geçerliliği hakkında karar verebilmeleri ve gerekirse tekrarlayabilmeleri için çalışma hakkında gerekli bilgi bu bölümde verilmelidir. • · Yöntem iyi düzenlenmiş ise bu bölüm kısa yazılmalıdır. Eğer yöntem tartışmalı ise bu bölümde daha fazla ayrıntıya girilebilir.

20. 5. Bulgular ( Results ) : • · Bu bölümde hiçbir yorumda bulunulmadan bulguların açıklanması gerekir. • · Okuyucuların ilgisini en çok çeken bölüm olduğu için bu bölüm yazının “ KALBİ” niteliğindedir. • · Temel olgu, verileri en etkili şekilde sunmaktır. • · Bu bölüm geniş zamanda yazılmalıdır. • · Şekiller ve tablolar

21. 6. Tartışma ( Discussion ) : • · Bu bölümde “ o halde ne olacak? “ sorusunun cevabı verilir. • · Bulguların yorumu nedir? Bu bulgular, ilgili konuda ki bilgilere ne gibi katkılarda bulunacaktır? Bunların bilimsel veya klinik kullanımları nasıl olacaktır? Soruları bu bölümde cevaplanmalıdır. • · Bu bölümde bulguların yorumu yapılarak kuramın geliştirilmesi gerekir. Böyle bir tartışma, okuyucunun konu ile ilgili olarak daha ileri araştırmalar yapmasına olanak sağlar. • · Tartışma bölümü şimdiki zamanda yazılmalıdır.

22. 7. Özet ve Sonuç: •  . Bu çeşit bir sonlandırmanın yerine artık abstrakt kullanılmaktadır. Ama bir dergi böyle bir bölümün olmasını öngörüyor ise, çalışmanın ana kuramını ve bulgularını özetleyen bir yazı yazılması ve gerekiyorsa önerilerde bulunulması gerekir.

23. 8. Abstrakt: • · Bu bölüm aslında bir özet olup amacı okuyucunun ilgisini çekmektir. • · Tüm yazı bitirilip kabul edilmeye hazır bir duruma getirildikten sonra abstrakt yazılmalıdır. • · Abstraktta; amaç, yöntem, bulgular ve çalışmanın anlamı açıklanmalıdır. • · Abstrakt geçmiş zamanda yazılmalıdır. • · Açıklık ve etkinlik sağlamak için kısa cümleler ve etken fiiller kullanılmalıdır. • · Abstraktın uzunluğu dergiye göre değişmekle birlikte genellikle 100 - 200 kelime arasında olmalıdır.

24. 9. Kaynaklar; . Referansların hedef derginin formatına uygun olarak yazılması gereklidir. . Makale içi referans numaraları ile referansların sırasının kesinlikle tutarlı olması gerekir. Aksi durumda hakem ve editör, araştırmanız ve yazınız için yeterli özeni göstermediğinizi düşünebilirler. . İdeal referans sayısı 20-40 arasıdır. Çoğu dergi 25'in üstünde referansı önermemektedir. . Referansların sadece güncel olması değil o konuda yapılmış en önemli çalışmaları da (eski tarihli olsa da) içermesi gerektiğinden, kaynak seçiminin dikkatle yapılması gerekir.

25. Kaynaklar: • 1. Prof. Dr. Niyazi KARASAR. Bilimsel Araştırma Yöntemi, 1995. • 2. Prof. Dr. Niyazi KARASAR. Araştırmalarda Rapor Hazırlama, 1995. • 3. Prof. Dr. Mahir PAMUKÇU, Prof. Dr. Sabri DİLMEN. Bilimsel Araştırma ve Yayınlarda Temel İlkeler, 1975. • 4. Adwardh J. HUNT. Tıp Araştırmalarında Bilimsel Değerlendirme ve Sunuş. • 5. Faik ÇELİK. Tıbbi Makale ve Tez Yazım Kuralları. • 6. Dr. Nazan BİLGEL. Tıbbi Bir Yazı Nasıl Yazılır.