Systemy komputerowe pełnią istotna rolę w procesach decyzyjnych, tam gdzie potrzebne jest

1. Systemy komputerowe pełnią istotna rolę w procesach decyzyjnych, tam gdzie potrzebne jest • - szybkie przetwarzanie dużych ilości danych, • problem decyzyjny związany jest z zastosowaniem złożonych obliczeniowo modeli

2. Stosowane narzędzia techniki komputerowej (platformy sprzętowe)  pojedyncze komputery stacjonarne  lokalne sieci komputerowe  globalne sieci komputerowe  przetwarzanie rozproszone  przetwarzanie gridowe (siatkowe) – Grid Computing)  sieci sensoryczne

3. Ogólna charakterystyka • SWD • zwykle problemowo zorientowane systemy, • na ogół pomagają w ocenie skutków określonych decyzji • mogą doradzać jaka decyzja mogłaby być najlepsza dla osiągnięcia określonego zbioru celów • mają wiele form • są stosowane na wiele różnych sposobów

4. System wspomagania decyzji - dziś • termin używany szeroko w badaniach i w zastosowaniach • brak zgodności jego rozumienia Definicja zwięzła „oparty o technikę komputerową system, który wspomaga proces podejmowania decyzji”

5. Definicja rozbudowana „interakcyjny, elastyczny, adaptowalny, oparty o technikę komputerową system informacyjny, przede wszystkim wykorzystywany do wspomagania rozwiązywania nie w pełni sformalizowanych problemów (głównie zarządzania) dla zaawansowanego podejmowania decyzji. Wykorzystuje on dane, zapewnia łatwy w użyciu interfejs i pozwala na własny wgląd decydenta” Inne definicje wypełniają zwykle lukę pomiędzy tymi dwoma skrajnymi definicjami, chociaż nie zawsze są krótsze

6. Manipulowanie (handling) dużymi ilościami danych nie powinno być rozumiane jedynie w tradycyjnym sensie – jako ich proste przetwarzanie (processing) lecz także jako analizowanie dużej liczby relacji logicznych i/lub rozwiązywanie zagadnień programowania matematycznego metody badań operacyjnych, metody optymalizacji

7. Decydent, analityk, SWD - relacje - w procesie decyzyjnym występują różni jego uczestnicy; będziemy zwracali uwagę na dwóch spośród nich – decydenta i analityka - decydent - D (Decision Maker – DM) jest tym uczestnikiem procesu podejmowania decyzji – PPD (Decision Making Prosess – DMP), do którego adresowane jest wspomaganie decyzji (osoba, ciało kolegialne, zbiorowość); krótko, ten, któremu pomagamy - analityk jest tym uczestnikiem procesu podejmowania decyzji, który zajmuje się wspomaganiem decyzji; krótko, ten, który pomaga

8. - proces podejmowania decyzji jest zwykle, w sytuacjach uzasadniających używanie SWD, złożoną sekwencją działań w której obrębie podejmowane są decyzje; zakładać będziemy, że końcowa decyzja ma być podjęta przez decydenta i SWD nie służy ani jego zastąpieniu, ani jego kontrolowaniu, inaczej mówiąc SWD nie jest przeznaczony do samoczynnego wyboru decyzji

9. Podsumowanie (Makowski, M. 1994)  SWD jest pomocniczym narzędziem dla zarządzania i przetwarzania dużych ilości informacji i relacji logicznych, który pomaga D poszerzać spojrzenie na jego dziedzinę działalności i w taki sposób pomaga mu w dojściu do lepszej decyzji. Innymi słowami, SWD może być rozważany jako narzędzie, które, przy pełnym nadzorze D, wykonuje ciężkie zadanie przetwarzania danych i dostarcza odpowiedniej informacji, która umożliwia D na koncentrowanie się na tej części PPD, która nie może być sformalizowana

10.  SWD jest systemem problemowo zorientowanym, zaprojektowanym dla określonego PPD i jego otoczenia. Działanie SWD powinno być zgodne z rzeczywistym otoczeniem PPD. Często SWD jest dostosowywany do określonego PPD  SWD nie jest narzędziem typu black box. Struktura i działanie SWD muszą być takie, że D rozumie je i akceptuje. Interfejs użytkownika SWD powinien być taki, że D może otrzymać od SWD, informacje i odpowiedzi na pytania, które on uważa za ważne dla PPD

11.  SWD nie jest przeznaczony do rozwiązywania problemów decyzyjnych. Zatem, nie powinien wspomagać poszukiwania pojedynczej lub unikatowej decyzji, ani też ograniczać możliwe pole decyzji  SWD powinien wspomagać użytkownika w okresie PPD udostępniając dwie zasadnicze funkcje. Po pierwsze powinien umożliwiać sprawdzenie skutków jakiejkolwiek decyzji (dopuszczalnej). Po drugie, powinien pomagać w znalezieniu decyzji, która jest najlepsza dla osiągnięcia celów podanych przez użytkownika

12. Różne oblicza SWD Podział SWD ze względu na charakter interakcji z użytkownikiem:  pasywne – pasywny SWD jest systemem, który wspomaga proces podejmowania decyzji, ale który nie jest w stanie sugerować wprost decyzji lub rozwiązań  aktywne – aktywny SWD może sugerować decyzje lub rozwiązania

13.  kooperujące – kooperujący SWD pozwala Decydentowi lub jego doradcy (Analitykowi) modyfikować, uzupełniać lub udoskonalać decyzje sugerowane przez system, przed przekazaniem ich z powrotem do systemu dla oceny poprawności. System ponownie poprawia, uzupełnia i udoskonala sugestie Decydenta przesyła z powrotem do oceny. Cały proces rozpoczyna się ponownie i tak aż do momentu uzyskania zadowalającego rozwiazania

14. Podział SWD ze względu na główną ideę działania:  nakierowane na komunikację (communication-driven) - SWD nakierowany na komunikację wspomaga więcej niż jedną osobę pracujące nad wspólnym zadaniem; przykład Microsoft NetMeeting  nakierowane na dane (data-driven, data-oriented) – SWD nakierowany na dane kładzie nacisk na dostęp do i manipulowanie szeregami czasowymi (time series) wewnętrznych danych instytucji i, czasem, zewnętrznymi danymi

15.  nakierowane na dokumenty (document-driven) - SWD nakierowany na dokumenty zarządza, wyszukuje i manipuluje niestrukturalizowaną informacją podana w różnych formatach elektronicznych  nakierowane na wiedzę (knowledge-driven) - SWD nakierowany wiedzę, posiada biegłość w rozwiązywaniu określonych problemów opartą na faktach, regułach lub na podobnych strukturach

16.  nakierowane na modele (model-driven) - SWD nakierowany na model kładzie nacisk na dostęp do i manipulowanie modelem statystycznym, finansowym, optymalizacyjnym lub symulacyjnym. Nakierowany na model SWD wykorzystuje dane i parametry dostarczane przez użytkownika, aby wspomóc Decydenta w analizowaniu sytuacji Ostatnio pojawiły się: Web-Based DSS, GIS-Based DSS, Simulation-Based DSS

17. Elementy architektury SWD – znowu różnorodność spojrzeń • I spojrzenie – trzy podstawowe składniki: • system zarządzania bazami danych (DataBase Management System – DBMS) • system zarządzania bazą modeli (Model-Base Management System – MBMS) • system generowania i zarządzania dialogiem (Dialog Generation and Management System (DGMS)

18. II spojrzenie – cztery podstawowe składniki: • interfejs użytkownika • baza danych • modele i narzędzia analityczne • architektura i sieć

19. III spojrzenie – pięć podstawowych składników: • użytkownicy z różnymi rolami lub funkcjami w procesie podejmowania decyzji (decydent, doradca, ekspert dziedzinowy, akwizytor danych), • określony kontekst decyzyjny, • wyraźnie określona większość preferencji, • bazy wiedzy, pracujące bazy danych, hurtownie danych, meta-bazy danych, modele matematyczne i metody, procedury, programy wnioskujące i wyszukujące, programy administrujące oraz system raportowania, • środowisko robocze dla przygotowania, analizy, i dokumentowania alternatyw decyzyjnych

20. IV spojrzenie – trochę krótsze pięć podstawowych składników: • system zarządzania danymi, • system zarządzania modelami, • „silnik” wiedzy, • interfejs użytkownika, • użytkownicy

21. Ukierunkowanie przedmiotu Wiele różnych funkcji, które mogą lub powinny być wypełniane przez SWD może być podzielone pomiędzy dwa zbiory:  Przetwarzanie danych w tradycyjnym sensie: funkcje te zapewniają selektywne wyszukiwanie i przedstawianie informacji wcześniej zgromadzonej w bazie danych  Przetwarzanie modeli: bardzo często, pożądane jest przewidywanie skutków pewnych działań (np. zastosowania decyzji lub dokonanego wyboru) lub zdarzeń (działania, na które nie ma wpływu Decydent) - budowany jest model matematyczny sytuacji decyzyjnej i model ten używany jest do analizy przewidywanych skutków

22. System Wspomagania Decyzji Proces Podejmowania Decyzji Oparte o Modele Wspomaganie Decyzji Dalej będziemy poruszali zagadnienia związane z SWD ukierunkowanymi na modele Proces podejmowania decyzji – System wspomagania decyzji – Ukierunkowane na modele wspomaganie decyzji

23. W większości instytucjonalnych problemów podejmowania decyzji można dostrzec następujące trzy aspekty zagadnienia: • Informacje o bieżącej sytuacji zagadnienia, i być może o jego historii; • Procesy, na które będą wpływać podejmowane decyzje – relacje pomiędzy procesami z jednej strony a działaniami i decyzjami z drugiej • Sam proces podejmowania decyzji Przedmiot związany jest głównie z drugim z wymienionych aspektów

24. Przykład – zagadnienie kwaśnych deszczów Informacja: informacja obejmuje ogromne ilości danych związanych z działalnością przemysłową, rolniczą i motoryzacyjną. Ale istotna jest też informacja o wiatrach, aktywności słońca oraz rodzajach elektrowni Zależności: do procesów na które będą wpływać decyzje należą procesy produkcji i emisji materiałów zanieczyszczających wraz z procesami atmosferycznych transformacji (reakcje chemiczne i transport) oraz osiadania. Procesy głównie o fizycznej i ekonomicznej naturze Proces Podejmowania Decyzji: obejmuje szereg powiązanych podprocesów na lokalnym, krajowym i międzynarodowym poziomie

25. Model matematyczny Zależności pomiędzy procesami a działaniami Naturalne podejście – zapisać relacje pomiędzy procesami a działaniami i ich skutkami za pomocą modelu matematycznego

26. (1) znaleźć zadowalający (lub nawet najlepszy) wektor , dla którego Zakładamy, że istnieje taki, że odpowiadający mu jest operatorem modelu , gdzie Problem decyzyjny można w takiej sytuacji zapisać: Warunek istnienia:

27. Skutki różnych decyzji mogą być mierzone za pomocą kryteriów Pierwsza możliwość - problem decyzyjny skalarny, jednokryterialny Problem wyboru: Przy spełnieniu warunku istnienia problem decyzyjny (1) staje się problemem wyboru Narzędzia – metody programowania matematycznego

28. (2) znaleźć wektor , dla którego i dla którego kryterium przyjmuje wartość , która jest optymalna Problem decyzyjny (1) dla tego przypadku można zapisać:

29. Druga możliwość - problem decyzyjny wektorowy, wielokryterialny Narzędzia – wielokryterialne wspomaganie decyzji