SAYISAL TEKNİKLER DERSİ

1. SAYISAL TEKNİKLER DERSİ Konu: Anket Veriliş Tarihi : 12.12.2002 Kaynak :Anket (Dr.Türker BAŞ)

2. ANKET • Anket neden ihtiyaç duyulan bir yöntemdir ve nasıl hazır lanır ,nasıl uygulanır ve nasıl değerlendirilir sorularına cevap vermeye çalışacağız. • Anket uygulamak için çeşitli sebeplerimiz vardır: • İnsanlar bazı bilgileri sormadan söylemezler ve bunları kendile • rine saklarlar.Anketin amacı insanlardaki bilgileri açığa çıkar- • maktır. • Anket ekonomiktir.100.000.000 kişiden oluşan bir grubu analiz • edebilmek için 1070 kişiye anket yapmak yeterli olacaktır. • Anket sonucunda ortaya çıkan bilgiler araştırmacıya değişik ba- • kış açısı kazandırır. • Bazen olayları anlamak için insanların fikirlerinden faydalan- • mak zorunda kalırız.Anket uygulamaktan başka çare olmaz.

3. İHTİYAÇ DUYULAN BİLGİ TÜRÜ İhtiyaç duyulan bilgi türünü belirlerken şu konulara dikkat edelim: 1. Problemi net bir şekilde belirleyelim. 2.Kritik bilgimizin ne olduğunu belirleyip onu arayalım. 3.Belirsizlik ortamını azaltmak için genel problem tanımların- dan kaçınalım. 4.Önyargıları bir kenara bırakıp,ortaya çıkan sonuç ne ise onu değerlendirelim. 5. Hipotezimizi belirlerken özel ve yönlendirici olmasına dik- kat edelim.

4. ANKET SONUÇLARINI ANLAMSIZ KILAN HATALAR • Anket yapılması konusuna geçmeden önce yapılan anketin • hatasız bir temele dayandırılması gerekir. Şu hatalardan kaçınıl • malıdır. • Kapsam Hatası : Örneklemin seçildiği liste araştırma yapılan kit • lenin tüm üyelerini içermediği zaman oluşur. • Örnekleme Hatası: Eğer kitlenin tüm üyeleriyle görüşülmüyorsa • oluşur.Engellenemez fakat azaltılabilir. • Ölçüm Hatası : Ankete verilen cevaplar insanların gerçek gö- • rüşünü yansıtmıyorsa oluşur. • Cevaplanmama Hatası : Ankete katılanların büyük kısmı cevap • vermiyorsa ,ve bunlar farklı görüşte ise- • ler oluşur.

5. ANKET UYGULAMA BASAMAKLARI • İhtiyaç duyulan yeni bilginin ne olduğunu ve bu bilgiye niye • İhtiyaç duyduğunuzu belirleyin. • Amacınıza yönelik anket yöntemini seçin . • Örneklem ihtiyacınızın olup olmadığına karar verin. • Doğru ve kullanılır bilgiler elde edebileceğiniz sorular hazırlayın • Planlamanızı yapıp uygulayın. • Elde edilen bilgileri, doğru yöntemler kullanarak analiz edin. • Sonuçları dinleyiciyi aydınlatacak şekilde sunun. • Araştırmanın her aşamasında 4 hata kaynağına karşı dikkatli • olun.

6. ANKETİN PLANLANMASI 1.İHTİYAÇ DUYULAN BİLGİ TÜRÜ 2.KULLANILACAK ANKET YÖNTEMİ 3.SEÇİLECEK ÖRNEKLEMİN BELİRLENMESİ 4.NE KADAR KAYNAK GEREKLİ Şimdi bunlar sırayla inceleyelim:

7. KULLANILACAK ANKET YÖNTEMİ POSTA ANKETLERİ: Avantajları: 1.En az miktarda kaynak gerektirir. 2.Uzman yardımına ihtiyaç yoktur,kolaydır. 3.Uygulamadan kaynaklanan hatalar en alt seviyedir. 4.Örnekleme hatası daha aza indirilebilir. 5.Cevaplayıcı anketi uygun olduğu bir zamanda daha rahat doldurabilir. Dezavantajları: 1.Uygulama başladıktan sonra çıkan problemlerin çözümü mümkün değildir. 2. Eğitim düzeyi düşükse cevaplama oranı düşüktür. 3.En uzun zaman alan anket yöntemidir. 4.Kapsam hatasına son derece açıktır. 5.Cevapların doğru kişi tarafından verildiği bilinemez 6.Açık uçlu sorulara müsait değildir.

8. TELEFON ANKETLERİ: Avantajları: 1.Sonuçlar çok hızlı bir şekilde alınabilir. 2.Uygulama esnasında ortaya çıkan problemin çözümü kolaydır. 3.Anketör soruları cevaplamaya teşvik edebilir. 4. Anketörün görüşmeciyi etkileme oranı karşılıklı gö- rüşmeye nazaran azdır. Dezavantajları: 1.Cevaplamama oranı karşılıklı görüşmeye nazaran azdır 2.Görsel yardımcı malzemeler kullanılamaz. 3.Gündüzleri evde kimse bulunmadığından 18.00-21.00 saatleri arasında anket uygulanılmakta;fakat insanların TV saatleri veya ailece yemek saatleri olmaktadır. 4.Telefonu olmayan insanların görüşleri alınamaz. 5.Anketör ses tonu ile insanları etkileyebilir.

9. KARŞILIKLI GÖRÜŞME: Avantajları: 1.Görsel yardımcı malzemeler kullanılabilir. 2.Cevaplayıcının belli bir ürün hakkında görüşü alını- yorsa ,inceleme imkanı bulur. 3.Anketin önemi anlatılabilir,gizlilik güvencesi verilebilir 4.Telefon anketine göre daha uzun görüşme imkanı var. 5.Cevap formlarını anköterler doldurur. 6.Özel durumda bulunan insanlarla ancak bu şekilde görüşülebilir.(hapishane..) Dezavantajları: 1.Anketör cevaplayıcıyı yönlendirebilir. 2.Geniş coğrafyada maliyeti fazladır.(ulaşım) 3.Cevaplayıcı toplumsal doğrulara yönelik cevaplar verir 4.Cevaplayıcı müsait zamanda bulmak güç olur. 5.Sonuçların alınması zaman alır.

10. SEÇİLECEK ÖRNEKLEMİN BELİRLENMESİ • Hedef kitlenin belirlenmesi • Çerçevenin oluşturulması • Örnekleme türüne karar verilmesi: • 1.Olasılıklı örnekleme;Örneklemin hedef kitleden ne kadar • farklı olduğu hesaplanabilir. • 2.Kota örnekleme; Çerçeve oluşturmanın mümkün olmadı • ğı durumlarda kullanılır. • 3.Gönüllü örnekleme;En yaygın ve en yanlış örnekleme • türüdür. • 4.Amaçlı örnekleme; Genel görüşün kaba bir tahminin ye • terli olduğu durumlarda kullanılır. • 5.Harita örnekleme • 6.Bulunan örnekleme; Caddelerdeki insanlar,alışveriş mer- • kezindeki insanlar gibi..

11. NE KADAR KAYNAK GEREKLİ (Bir telefon anketinin uygulanması) Anket sorularının hazırlanması ...............................................1.200.000 Hazırlık maliyetleri......................................................................850.000 Ön bilgilendirme mektubu..........................................................175.000 Anketin uygulanması....................................................................900.000 Verilerin işlenmesi Analiz..............................................................................................500.000 Anket raporunun hazırlanması......................................................500.000 Beklenmedik plan dışı harcamalar...............................................500.000 Toplam maliyet.............................................................................5.375.000 (Hazırlık maliyetlerinin açılımı) Hedef kitle listesinin oluşturulması...............................................150.000 Örneklemin belirlenmesi ve bilgisayara girilmesi..........................100.000 Anketör bilgi kitapçığı hazırlanması...............................................200.000 Anketör bilgi kitapçığı basılması....................................................20.000 Anket formlarının basılması..............................................................15.000 Anketörlerin eğitilmesi......................................................................350000

12. TASARIM SORU TİPLERİ Açık Uçlu Sorular :Açık uçlu sorular cevaplayanın düşüncelerini, fikirlerini açıklamasını sağlar.(ör: bu konu ile ilgili düşüncelerinizi yazarmısınız.) Kapalı Uçlu Sorular:Cevaplayıcının cevap seçeneklerinden faydala narak yanıtladığı sorulardır.( Likert tipi soru- lar..)

13. SORULARIN ÖZELLİKLERİ Giriş soruları: Araştırma konusuyla doğrudan ilgili kolay sorular sorulur,açık uçlu soru sormaktan kaçınılır. Hassas sorular: Anketin ilerleyen bölümlerinde sorulması gerekir. İlgili sorular :Aynı konuyla ilgili sorular bir araya getirilerek sorulmalı. Mantıki sıra :Sorular geçmişten anketin yapıldığı ana kadar sı- ra dahilinde sorumalıdır. Soru sayısı :Mümkün olduğunca az soru sorulmalı.Bu telefon, posta anketleri için 20 dk.,karşılıklı görüşme için 45 dk.dır.(genel kabul) Ayırma sorusu :Daha başlangıç bölümünde cevaplayıcı olup olama yacağı ölçülür. ( bilgisayarınız var mı) eğer cevap hayır ise görüşme kesilir. Güvenirlik kontrolörleri: Benzer sorular sorularak ,cevaplarda tezatlık olup olmadığı kontrol edilir.

14. İYİ SORU YAZMANIN TEMEL KURALLARI • Soruların amacınızı karşıladığından emin olun. • Bir soruda yalnız bir konu sorun. • Soruların herkes tarafından aynı anlaşıldığına emin olun. • Soruların kısa ve basit olmasına dikkat edin. • Soruların tutarlı olmasını sağlayın. • Cevaplayıcının bilgi düzeyini zorlamayın. • Aynı soruda birden fazla olumsuz ifade kullanmayın. • Varsayıma dayalı soru sormayın. • Yönlendirici ifadeler kullanmayın. • Karmaşık ve birden fazla anlama gelen sorulardan kaçının. • Sosyal tercihlerin etkisini göz önüne alın.

15. UYGULAMA Posta Anketleri: - Tüm katılımcılara anket uygulaması için seçildik- leri bildirilir. -Bilgilendirmeden 1 hafta sonra herkese içinde ce- vap zarfı olan bir anket formu gönderilir. -(7-10) gün sonra cevaplayanlara teşekkür,cevapla mayanlara hatırlatma gönderilir. - Üç hafta içinde hala cevap gönderilmediyse tek- rar anket formu ve hatırlatma gönderilir.

16. Posta Anketlerinde Kullanılan Dört Aşamalı Süreç Aşama 1 : * İnsanlara bir anket formunun geleceği açıklanmalı. * Anketin niye yapıldığı kısaca ortaya konmalı. * Her bir katılımcıya onsuz olmayacağı açıklanmalıdır. * Tarih ve ıslak imza bulunur.(yazışmalarda) * Çoğaltma için fotokopiden kaçınılmalı. * 1nci sınıf business türü zarf kullanılmalı. Aşama 2: İrtibat kurulduktan 1 hafta sonra ,ıslak imzalı için- de anket formu ve dönüş adresi yazılı , pul yapıştırıl- mış bir zarf bulunan mektup gönderilir.

17. Anket İçin Kapak Yazısı Oluşturma Kuralları • İnsanların cevap vermeye karar verme sürelerinin birkaç • saniye olduğunu hatırlayınız. • 2.Resmi mektup formatı kullanın. • 3.Kelime ve cümle yapısını en eğitimsiz cevaplayıcının an- • laya bileceği şeklinde kurunuz. • 4. Cevaplayıcının zaman ve çabasına saygı gösterin ısrarcı • olmayınız. • Mektupta dostça fakat resmi ifadeler kullanınız. • İnsanların sorabileceği soruları tahmin edip bunları kapak • yazısında cevaplayınız. • Aşama 3: ( 7- 10 ) gün sonra teşekkür mektubu gönderin. • Aşama 4 : 2 – 3 hafta sonra cevaplamayanlara tekrar hatırlat- • ma yazısı gönderin.

18. Eğer yüksek katılım oranı gerekliyse ve yeterli sayıya ulaşı- lamadıysa;ya kişiye telefon edilir ve bu telefonda ankete ilgili Bir sorusunun olup olmadığı sorulur,yada bazı teşvikler önerilir. Bu teşvikler: * Nakit ödemeler * Ücretsiz hizmet * Çekiliş bileti * Araştırma sonuç raporu , şeklinde karşımıza çıkar.

19. TELEFON ANKETLERİNİN UYGULANMASI • Tesis ve malzemenin ayarlanması:Anket yöneticilerinin ve • anketörlerin aynı yerde çalışması uygundur. • Anket materyallerinin hazırlanması:Bilgilendirme mektubu, • bir soru formu,görüşme teknikleri broşürü. • Anketörlerin seçimi ve eğitimi :Anketörler çeşitli provalar • yaparak, akıcı cevap verebilme ve soru sorabilme yetenek • lerini geliştirmelidir. • Görüşmelerin programlanması: Görüşmenin günlük zaman dilimlenmesi ve sıralaması yapılır.5- 10 dk. Arası görüş- • me en verimli olanıdır.

20. KARŞILIKLI GÖRÜŞME ANKETLERİNİN UYGULANMASI Uygulama Öncesi Hazırlıklar: *Eğer isim ve adresler mevcutsa bilgilendirme yazısı *Anketörlerin isimlikleri *Proje yöneticisi tarafından yazılmış ve cevaplayıcılara bırakılabilecek bir yazı. *Görüşme teknikleri hakkında genel bilgiler. *Takip amacını karşılayabilecek kapak sayfası bulunan Soru formu. *Örnekleme kimlerin dahil olduğunu ve bunların yerlerini açıklayan anketör talimatları. * Gerekli durumlarda kullanabilecek görsel yardımcı mal- zemeleri.

21. Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar *Anketörlerin kiralanması *Anketörlerin eğitimi *Beklenmedik durumlarda yapılacak hal tarzları(cevapçının yanında başkalarının olması,kesintiler ne kadar olursa gö- rüşme yarım bırakılacak gibi..) *Görsel yardımcı malzemelerden nasıl faydalanılacak. *Gözlem ve cevapların kaydedilmesi. Uygulama *Zamanlama: Müsait zaman yada hafta sonları ve akşam sa- atleri seçilmeli. *Görüşme yeri: Görüşmenin yeri cevaplayıcının en rahat o- labileceği yer olmalı. *Anketörlerin gözetimi: Anketörlerin yaptığı faaliyetler takip edilmeli.

22. Bu slaytlarda anket hazırlamadan önce dikkat edilmesi gereken konular,anket uygulamasının planlaması ve uygulaması ;posta , Telefon,karşılıklı görüşme teknikleri anket uygulamaları çerçeve- sinde , genel bir tarzda açıklanmaya çalışılmıştır. Uygulama aşaması bittikten sonra analiz ve raporlama yapılması gerekmektedir . Analiz toplanan verilerin anlamlarını ortaya çıkarır, Raporlama ise yapılan faaliyetlerin proje sahibine sunulması anlamına gelir. Bu sunumdan da anlaşılacağı gibi anket yapmak profesyonellik gerektiren bir faaliyettir.Ve unutulmaması gereken bir konuda Anketlerin önemli kararları vermeden önce yöneticilere ışık tut- ması amacıyla yapıldığıdır.