วัตถุประสงค์

1. วัตถุประสงค์ เมื่อสิ้นสุดการเรียนการสอนนักศึกษาสามารถอธิบาย • ส่วนประกอบของเนื้อเยื่อประสาทได้ถูกต้อง • โครงสร้างของเซลล์ประสาทได้ถูกต้อง • ชนิดและหน้าที่ของเซลล์ประสาทได้ถูกต้อง • ชนิดและหน้าที่ของเซลล์ค้ำจุนประสาทได้ถูกต้อง • คุณสมบัติของเนื้อเยื่อประสาทได้ถูกต้อง • เส้นใยประสาท, โครงสร้างและชนิดของเส้นประสาทได้ถูกต้อง

2. จุดประสานประสาทได้ถูกต้องจุดประสานประสาทได้ถูกต้อง • โครงสร้างและชนิดของปมประสาทได้ถูกต้อง • โครงสร้างและชนิดของปลายประสาทได้ถูกต้อง • โครงสร้างของระบบประสาทอัตโนมัติได้ถูกต้อง • การเสื่อมและการงอกใหม่ของเส้นประสาท

3. พัฒนาการของระบบประสาทพัฒนาการของระบบประสาท

5. การเจริญของ neuroectoderm • Ventricular zone (ependymal zone) • Intermediate zone (mantle zone) • Cortical plate (marginal zone) Geminal cell ใน ventricular zone เป็นเซลล์เริ่มต้น แบ่งตัวได้เซลล์ 3 ชนิดคือ - ependymoblast เจริญเป็น ependymal cell - gliobast เจริญเป็น supporting cell ยกเว้น microglia - postmitotic neurons (immature neurons)

6. Neural crest cell • เกิดระหว่างการ form neural tube • เจริญเป็น • Dorsal root ganglion • Autonomic ganglion • Cranial nerve ganglion (V, VII, IX, X) • Schwann cell and satellite cell • Meninges • Pigment cell • Adrenal medulla • Some skeletal and muscular componentof the face

7. เนื้อเยื่อประสาท (nervous tissue) เซลล์ประสาท (nerve cell or neuron) เซลล์ค้ำจุนประสาท (glia cell or neuroglia)

8. เซลล์ประสาท • Cell body • Cell processes

9. เซลล์ประสาท(neuron)1.Cell body มีขนาดตั้งแต่ 5 -140 micron 1.1 Nucleus มีขนาดใหญ่ รูปร่างกลม อยู่ตรงกลางเซลล์ มี nucleolus เด่น 1.2 Cytoplasm มี organelles ดังนี้ Nissl (chromatophilic) body เป็น RER+ ribosome จำนวนมาก mitochondria มีมาก พบทั้งใน cell body และ cell processes Golgi body มีมากใน cell body แต่ไม่พบใน cell processes ไม่มี centriole microtubule and neurofilamentพบเป็นร่างแหใน cell body และทอดเป็นเส้นตามยาวใน cell processes มี inclusion ที่สำคัญคือ lipofuscin pigmentมีสีเหลือง เป็นผลจากการย่อย organelles โดย lysosome แต่ไม่ขับออกนอกเซลล์

10. Neuron structure

11. เนื่องจากเซลล์ประสาทมีรูปร่างได้ต่างๆ จึงเรียกชื่อเซลล์ประสาทตามรูปร่าง เช่น pyramidal cell, satellite cell, baskets cell, Purkinje’s cell เป็นต้น

12. 2. Cell processes 2.1 Dendrite มีหลายแขนง มีขนาดใหญ่ สั้น เรียวเล็กลงอย่างรวดเร็ว แตกแขนงหลายครั้ง มี dendritic spine ที่ผิว 2.2 Axon มีเพียงแขนงเดียว เรียว ยาว ที่ตอนกลางพบ collateral branch ที่ปลายพบฝอยสั้นๆ (telodendria) ตรงปลายฝอยแต่ละอันพองออกเป็นกระเปาะเรียกว่า terminalbouton (axon terminal, synaptic knobs) axon hillock เป็นส่วนต้นต่อจาก cell body บริเวณนี้ไม่มี Nissl body

13. Dendrite

14. Axons • Each neuron has only one axon but may possess a collateral branch • All axons branches profusely at its terminal end to form more than 10,000 telodendria or terminal branches

15. Terminal bouton • พบ vesicles เล็กๆ จำนวนมาก • ภายใน vesicles มี neurotransmiter เพื่อปล่อยออกมาเร้าเซลล์ประสาทตัวอื่นหรือเซลล์กล้ามเนื้อให้เกิดสัญญาณประสาท

16. การแบ่งชนิดของเซลล์ประสาทการแบ่งชนิดของเซลล์ประสาท 1. แบ่งตามจำนวนแขนงที่ยื่นออกจากตัวเซลล์ 1.1 Pseudounipolar neuron 1.2 Bipolar neuron 1.3 Multipolar neuron

17. ชนิดของเซลล์ประสาทเมื่อแบ่งตามรูปร่างชนิดของเซลล์ประสาทเมื่อแบ่งตามรูปร่าง

18. Pseudounipolar neuron • รุปร่างเป็นรูปตัว T • แขนง peripheral process เป็น dendrite รับความรู้สึกเข้าไป • แขนง central process เป็น axon ส่งความรู้สึกเข้าไปใน CNS • พบใน spinal ganglion และ cranial ganglion (CN V, VII, IX and X)

20. Bipolar neuron • มีแขนงยื่นออกจาก cell body สองแขนงทำหน้าที่เป็น dendrite หรือ axon • พบในระบบประสาทรับความรู้สึกพิเศษ

21. Multipolar Neurons • Multipolar neurons have more than two processes • Most common type in humans • Major neuron of the CNS • Most have many dendrites and one axon, some neurons lack an axon

22. 2. ชนิดเซลล์ประสาทแบ่งตามหน้าที่ 2.1Sensory or afferent neuron 2.2 Motor or efferent neuron 2.3 Association neuron or interneuron

23. Sensory Neurons • Neurons that transmit impulses from sensory receptors in the skin or internal organs toward or into the CNS are called sensory or afferent neurons • Virtually all primary sensory neurons of the body are unipolar

24. Motor Neurons • Neurons that carry impulses away from the CNS to effector organs (muscles and glands) are called motor or efferent neurons • Upper motor neurons are in the brain • Lower motor neurons are in PNS

25. Motor neurons are multipolar and their cell bodies are located in the CNS (except autonomic) • Motor neurons form junctions with effector cells, signaling muscle to contract or glands to secrete

26. Interneuron or Association Neuron • These neurons lie between the motor and sensory neurons • These neurons are found in pathways where integration occurs • Confined to CNS • Make up 99% of the neurons of the body and are the principle neuron of the CNS

27. Interneuron Neurons • Almost all interneurons are multipolar • Interneurons show great diversity in the size and branching patterns of their processes

28. Interneurons • The Pyramidal cell is the large neuron found in the primary motor cortex of the cerebrum • The Purkinje cell from the cerebellum

29. Interneurons • Stellate cells of the cerebellum • Granule cells of the cerebellum • Basket cells of the cerebellum

30. ชนิดเซลล์ประสาทแบ่งตามความยาว axon • Golgi type I เป็นเซลล์ประสาทที่มี axon ยาวทำหน้าที่เป็น tract ในสมองและไขสันหลัง • Golgi type II เป็นเซลล์ประสาทที่มี axon สั้นๆทำหน้าที่ประสานเชื่อมโยงภายในสมองและไขสันหลัง

31. CNS 1.Astrocytes or astroglia 2.Microglia 3.Oligodendroglia 4.EpendymaPNS 1.Satellite cell 2.Schwann cell เซลล์ค้ำจุนประสาท (neuroglia)

32. Astrocyte • มีขนาดใหญ่ที่สุด รูปร่างคล้ายดาว มีแขนงมาก แบ่งออกเป็น2 ชนิด • Protoplasmic astrocyte • Fibrous astrocyte • เนื่องจาก intermediate filamentมี glial fibrillary acidic protein (GFAP) มากดังนั้นจะเห็นจากการย้อมด้วย antibody ต่อ GFAP สังเกต: Perivascular feet และ perineural feet ทำหน้าที่รับและถ่ายสารอาหาร ควบคุมสิ่งแวดล้อมทางเคมีรอบๆ เซลล์ประสาท

33. Oligodendroglia -มีขนาดเล็กกว่า astrocyte, มีแขนงน้อย -สร้าง myelin sheath ให้กับเส้นใยประสาทใน CNS

34. Microglia -มีขนาดเล็กที่สุด แขนงเล็กยาวหยิกงอ มีผิวเป็น ruffed border -เกิดจาก bone marrow -ภาวะปกติพบน้อย แต่เมื่อเกิด nervous tissue injury จะเพิ่มมากอย่างรวดเร็ว -มีหน้าที่ ทำลายสิ่งแปลกปลอม เชื้อโรค เนื้อเยื่อที่ตาย (phagocytosis)

35. Ependymal cell -มีลักษณะคล้าย simple columnar epithelium -บุผนัง ventricle ในสมองและ central canal ในไขสันหลัง -พบ cilia หรือ microvilli ที่ apical surface

36. Satellite cell: -พบในปมประสาท (ganglia) ล้อมรอบเซลล์ประสาทในปมประสาทนั้นๆ -ลักษณะเป็น cuboidal cell ขนาดเล็ก -กำเนิดจาก neural crest cell -ทำหน้าที่ควบคุมสิ่งแวดล้อมทางเคมีที่อยู่รอบๆ เซลล์ประสาทและป้องกันอันตรายต่อเซลล์ประสาท

37. Schwann cell • ทำหน้าที่สร้าง myelin sheath โดยใช้เยื่อหุ้มเซลล์ของตัวเองพันล้อมรอบเส้นใยประสาท • เรียกชั้นนอกที่มีแต่ cytoplasm และ nucleus ว่า neurilemma -นอกจากนี้ยังทำหน้าที่ช่วยซ่อมแซมเส้นประสาทเมื่อได้รับบาดเจ็บ

38. คุณสมบัติของเนื้อเยื่อประสาทคุณสมบัติของเนื้อเยื่อประสาท • ความสามารถในการรับการกระตุ้น : สามารถสร้าง nerve impulse เมื่อมีการกระตุ้น • ความสามารถในการเป็นสื่อนำ : เซลล์ประสาทสามารถนำกระแสประสาทส่งไปยังอวัยวะต่างๆ เพื่อการทำงานได้

39. 1.Myelinated nerve fiber2.Unmyelinated nerve fiber เส้นใยประสาท (nerve fiber)

40. Myelinated nerve fiber • เป็น white fibers มี myelin หุ้มโดยมี neurilemma เป็นชั้นนอก • มี node of Ranvier อยู่ระหว่างปล้อง • Myelin sheath เป็นสารไขมัน มีความจุไฟฟ้าต่ำ จึงเป็นฉนวน สัญญาณประสาทจะกระโดดข้ามส่วนนี้ไปเกิด action potential ที่ node of Ranvierการนำกระแสประสาทจึงไปได้เร็วกว่าที่ไม่มี myelin sheath หุ้ม 30-50 เท่า

41. Neurilemma - เป็น Schwann ที่มีครบทั้ง cell membrane, cytoplasm และ nucleus

42. เส้นประสาท (nerve) • ประกอบด้วยเส้นใยประสาทหลายเส้นรวมกัน • แต่ละเส้นใยถูกหุ้มด้วย endoneurium • เส้นใยประสาทหลายๆ เส้นใยรวมเป็น bundle of nerve (fasciculus) หุ้มด้วย perineurium • หลายๆ fasciculus รวมเป็น nerve หุ้มด้วยepineurium

46. ชนิดของเส้นประสาท แบ่งตามหน้าที่ • เส้นประสาทนำคำสั่ง (motor nerve) นำคำสั่งจาก CNS ไปสู่อวัยวะต่างๆ • เส้นประสาทรับความรู้สึก (sensory nerve) นำความรู้สึกจากตัวรับความรู้สึกไปยัง CNS • เส้นประสาทผสม (mixed nerve) มีทั้งเส้นใยประสาทนำคำสั่งและรับความรู้สึก

47. Table show classifying nerve fibers in peripheral nerve by diameter Letter system

48. Table show classifying nerve fibers in peripheral nerve by diameter Roman system

49. Synapse Synapse เป็นจุดประสานประสาท มีโครงสร้าง ประกอบด้วย • Presynaptic neuron • Synaptic cleft • Postsynaptic neuron

50. Synapses • The site at which neurons communicate is called a synapse, a cell junction that mediates the transfer of information from one neuron to the next